جاي خالي چاي ايراني در استكان‌هاي وطني
شرق: طعم تلخ چاي زير زبان چايكاران مزه مزه مي‌شود و حالا تلخي نوشيدني محبوب ايراني‌ها را بيش از هر زمان ديگري احساس مي‌كنند. هيچ قندي دنياي اين روزهاي چايكاران را شيرين نمي‌كند. مي‌گويند، برخي چايكاران باغ‌هاي چاي را رها كرده‌اند. طلب‌شان پرداخت نمي‌شود و توان تامين هزينه‌هاي زندگي را ندارند. نماينده مردم لاهيجان در مجلس صراحتا اعلام مي‌كند كه «واردات بي‌رويه چاي كمر توليد را شكسته است» و در اين شرايط هفته پيش تجار چاي هندي براي افزايش صادرات چاي به ايران سفر كردند تا جايگاه نخست هند در صادرات چاي به ايران را دوباره به دست آوردند. آنها حاضر شده‌اند تا در قبال چاي صادراتي از ايراني‌ها روپيه نيز دريافت كنند و به هر طريقي صادركننده بزرگ چاي به ايران باشند. خبري كه براي چايكار ايراني تنها طعم اين روزهاي زندگي را تلخ‌تر كرد. چايكاران مي‌گويند، دولت تنها تا 18 ارديبهشت طلب چايكاران را پرداخته است و در دو ماه و نيم گذشته باغداران چاي پولي دريافت نكرده‌اند. مي‌گويند معيشت‌شان به سختي مي‌گذرد و توان ادامه وضع موجود را ندارند، حال آنكه نه سرمايه‌اي دارند كه فعاليت ديگري را شروع كنند و نه باغ ديگري دارند كه عايدي داشته باشد. در چنين شرايطي «هوسمي» رييس اتحاديه چايكاران كشور به «شرق» مي‌گويد: چايكاران به فقر افتاده‌اند، تنگدستي توان ادامه شرايط موجود را نمي‌دهد و چايكاران مجبورند براي گذران زندگي به تكديگري روي بياورند. وي با اشاره به اينكه قيمت خريد چاي با هزينه برداشت آن تناسبي ندارد ادامه مي‌دهد كه قيمت خريد تضميني كه دولتي‌ها در سال گذشته براي خريد برگ سبز چاي اعلام كردند هزينه‌هاي برداشت را پوشش نمي‌دهد و انگيزه چايكاران را براي برداشت چاي و حضور در باغ‌ها از بين برده است. هوسمي يادآور مي‌شود كه اين امر تنها مشكل چايكاران در سال‌هاي اخير نيست. دو سال است كه تعاون روستايي به چايكاران كود شيميايي نمي‌دهد، حواله مي‌دهد اما كودي براي عرضه وجود ندارد. اين امر نيز بر مشكلات چايكاران اضافه شده است، به اين امر هزينه‌هاي انبارداري، انتقال به كارخانه و هزينه كارگر براي برداشت و... را نيز بايد افزود. وي با تاكيد بر اينكه چايكار در نهايت سختي به سر مي‌برد خاطرنشان مي‌كند كه چايكار در پايان مهر تا ارديبهشت كه دوباره وارد باغ مي‌شود درآمدي ندارد. در سال‌هاي گذشته به كشاورزان مساعده داده مي‌شد تا در ماه‌هاي بيكاري بتوانند هزينه‌هاي زندگي را پوشش دهند اما در سال‌هاي اخير نه تنها اين مساعده از چايكار دريغ شده است بلكه فشارهايي به كشاورز وارد شده است كه توان ادامه زندگي را ندارد. پول خريد چاي كه در گذشته هر 15 روز يك‌بار به چايكار پرداخت مي‌شد، بسيار بي‌نظم پرداخت مي‌شود. رييس اتحاديه چايكاران تصريح مي‌كند كه قيمت برگ چاي سبز سال گذشته را فروردين امسال پرداخت كردند و از 18 ارديبهشت نيز ديگر پولي به چايكاران پرداخت نشده است. وي اعلام مي‌كند كه باغ‌هاي بزرگ چاي كه نياز به حضور كارگر در فصل برداشت داشتند، رها شده و به جنگل تبديل شده‌اند. در حال حاضر تنها قطعات كوچك باغ‌هاي چاي كه امكان برداشت برگ چاي توسط خانواده چايكاران را مي‌دهد و چايكار فعاليت ديگري جز چايكاري ندارد، فعال هستند. هوسمي با اشاره به اينكه در گذشته حتي 70هزار تن چاي خشك نيز در داخل كشور به توليد رسيده است، مي‌گويد: در حال حاضر بيش از 25هزار تن چاي در كشور توليد نمي‌شود، حال آنكه بازار چاي كشور در دست واردات است. وي درخصوص اظهارات حميدرضا موثقي، رييس اتحاديه چاي ايران كه در جريان حضور تجار چاي هند در ايران اعلام كرده بود «بايد استفاده از چاي هند در ميان مردم ايران گسترش يابد به نحوي كه هند بتواند جايگاه اول خود در بازار چاي ايران را دوباره به دست بياورد» نيز يادآور مي‌شود كه آقاي موثقي نماينده واردكنندگان چاي به ايران است و نگاه تجاري به چاي دارد، توليد داخلي و چايكار ايراني را كه هزينه‌هاي زندگي‌اش از باغات چاي در مي‌آيد را در نظر نمي‌گيرد.
بايد فاتحه چاي ايراني را خواند
در اين ميان، گفته مي‌شود كه امسال ميزان برداشت برگ سبز چاي 25درصد از سال گذشته نيز كمتر شده است. چايكاران از داشتن محصول ناراضي هستند و توليد را عامل گرفتاري خود مي‌دانند چراكه اگر محصول را برداشت نكنند باغ‌شان از بين مي‌رود و براي دوره‌هاي بعدي با مشكل مواجه مي‌شوند و اگر قصد برداشت داشته باشند بايد هزينه‌هاي كارگري بپردازند كه قيمت‌هاي تعيين‌شده خريد تضميني جوابگوي اين هزينه‌ها نيست. در همين خصوص «نعمت ياورزاده» رييس سنديكاي كارخانجات چاي شمال به «ايسنا» مي‌گويد: به دليل بي‌توجهي‌ها و نبود حمايت از اين محصول كم‌كم فاتحه چاي ايراني خوانده مي‌شود. وي با ابراز تاسف از نبود بازار مصرف مناسب داخلي و خارجي براي چاي ايراني تصريح كرد: افزايش قاچاق چاي باعث شده انگيزه براي واردات رسمي چاي و در پي آن مجوزهاي خريد چاي خشك داخلي كاهش يابد. رييس سنديكاي كارخانجات چاي شمال اعلام كرد: سالانه 110هزار تن چاي خشك مورد نياز كشور است كه 7500 تن آن از توليد داخل و بقيه از طريق واردات تامين مي‌شود. اين درحالي است كه از ابتداي سال تاكنون 20هزار تن مجوز واردات چاي صادر شده است. به گفته ياورزاده سال گذشته 27هزار و 500 تن چاي مورد نياز كشور از توليد داخل و واردات رسمي تامين شده و بيش از 82هزار تن چاي قاچاق وارد بازار مصرف شده است. وي با اشاره به اينكه طي دو سال اخير پرداخت بهاي برگ سبز چاي به ميزان مجوز معافيت تعرفه وارداتي چاي منوط شده است، گفت: تجار به هر ميزان كه چاي داخلي را بخرند، مي‌توانند دوبرابر آن مجوز معافيت از تعرفه وارداتي را كسب كنند كه اخيرا با افزايش قاچاق چاي انگيزه واردات رسمي چاي كاهش يافته و هنوز مجوز معافيت تعرفه وارداتي چاي دريافت نشده است. ياورزاده گفت: تعرفه واردات هر كيلو چاي خشك بسته به قيمت آن تعيين مي‌شود كه تقريبا معادل كيلويي هزار تومان است. رييس سنديكاي كارخانجات چاي شمال تصريح كرد: با توجه به اينكه ميزان زيادي از چاي مصرفي كشورمان به صورت قاچاق وارد مي‌شود، طي دو سال اخير ميزان خريد چاي خشك داخلي و همچنين واردات قانوني آن كاهش يافته است.
وعده بررسي مشكلات در مجلس
در اين ميان و در حالي كه هوسمي رييس اتحاديه چاي كشور صراحتا اعلام مي‌كند كه در سال‌هاي اخير وعده‌هاي بسياري به چايكاران و كشاورزان داده شده اما هيچ يك از وعده‌ها نتيجه‌اي در پي نداشته و چايكاران ديگر علاقه‌اي به ادامه توليد ندارند، نماينده مردم لنگرود در مجلس با انتقاد از واردات بي‌رويه چاي به كشور در سال‌هاي اخير، از بررسي مشكلات چايكاران در مجلس حكايت كرده است. «مهرداد لاهوتي» با اشاره به اينكه در حال حاضر واردات بي‌رويه برگ سبز چاي به كشور باعث شده تا چايكاران با مشكلات فراواني دست و پنجه نرم كنند به خانه ملت گفته است اين مساله در مجلس مورد بررسي قرار خواهد گرفت. وي ادامه داده كه در حال حاضر نياز داخلي كشور به چاي حدود ۱۲۰هزار تن در سال است كه به دليل واردات غيرمنطقي و غيركارشناسي اين محصول، فقط ۳۰هزار تن آن در داخل توليد مي‌شود. نماينده مردم لنگرود در ادامه به يكي از آسيب‌هاي واردشده از ناحيه واردات چاي به كشور اشاره كرد و ادامه داد: يكي ديگر از ايرادات واردشده در بحث واردات بي‌رويه چاي به كشور، افت سطح زير كشت زمين‌هاي چايكاري در خطه شمال كشور است، زيرا چايكاران ديگر تمايلي به كاشت چاي در زمين‌هايشان ندارند. سخنگوي كميسيون عمران مجلس تاكيد كرد: با توجه به مشكلات به وجود آمده در واردات بي‌رويه اين محصول به كشور، كاشت چاي ديگر براي چايكاران توجيه اقتصادي نداشته كه بايد براي اين مساله چاره‌انديشي شود. «بائوج لاهوتي» اظهار داشت: عدم حمايت دولت از آنها باعث شده تا ديگر اين قشر تمايل و رغبتي براي ادامه فعاليت نداشته باشند. وي در ادامه از عملكرد وزارت جهاد كشاورزي در زمينه توسعه زمين‌هاي چاي در منطقه شمال كشور انتقاد كرد و افزود: وزير جهادكشاورزي بايد به اين بخش توجه بيشتري كند؛ زيرا عدم حمايت دولت از كشاورزان و چايكاران باعث شده اين قشر تمايل و رغبتي براي ادامه فعاليت نداشته باشند. اين نماينده مجلس نهم با بيان اينكه در حال حاضر چايكاران با مشكلات زيادي روبه‌رو هستند، گفت: دولت بايد براي حمايت از چايكاران برنامه‌ريزي دقيق انجام دهد. سخنگوي كميسيون عمران مجلس در پايان در مورد اقدامات انجام شده براي چايكاران يادآور شد: براي بهبود وضعيت چاي و چايكاران، كارهاي بسياري انجام شده است، اما متاسفانه ضعف‌هايي كه در سامانه اجرايي مي‌بينيم، باعث شده است كه وضعيت كشاورزي در اين بخش، مطلوب و رضايتبخش نباشد.
به اين ترتيب هرچند وعده‌هايي براي پيگيري مشكلات چايكاران داده مي‌شود و هر از گاهي دل چايكاران را به حل مشكلات خوش مي‌كند، اما به نظر مي‌رسد طعم خوش چاي وارداتي كه ذايقه ايراني‌ها را نيز به خود جلب كرده، راهي براي چاي ايراني در سبد خريد خانوار ايراني باقي نگذاشته است. در اين خصوص فرهنگ‌سازي نيز نمي‌شود و نام‌هاي آشناي چاي‌هاي وارداتي هر روز جاي خود را در سبد خريد ايرانيان بازتر مي‌كنند. در اين ميان، واردكنندگان برنامه ديگري براي ذايقه ايراني دارند «گسترش استفاده از چاي هند در ميان مردم ايران»، تا به اين واسطه هم روابط تجاري دو طرف گسترش يابد و هم هند به جايگاه نخست صادرات چاي به ايران بازگردد.
