صفحات

سه‌شنبه، اسفند ۱۸، ۱۳۹۴

حصر خانگی دکتر مصدق کی به پایان می‌رسد؟

حصر خانگی سال‌هاست که به‌عنوان مهم‌ترین راه مقابله با مخالفان جمهوری اسلامی تبدیل شده است تنها به مخالفان زنده این حکومت منحصر نشده است و به حصر مردگان هم گسترش‌یافته است. سال‌هاست که گور دکتر محمد مصدق که در تبعیدگاهش احمدآباد به خاک سپرده‌شده توسط نیروهای امنیتی ایران غیرقابل بازدید شده و رهبر نهضت ملی ایران در حصری خانگی زندانی شده و هیچ کسی اجازه ورود به باغ آرامگاه او را ندارد. در آستانه پنجاهمین سالگرد درگذشت دکتر محمد مصدق گروهی از فعالان ملی مذهبی در نامه‌ای خواستار پایان حصر آرامگاه او در تبعیدگاه ابدی‌اش احمدآباد مصدق شدند. حکومت ایران که بعد از دهه شصت سخت‌گیری‌هایی را نسبت وضعیت آرامگاه دکتر مصدق آغاز کرد در چند سال گذشته بدون هیچ توضیحی دیدار از این بنا و برگزاری هرگونه برنامه‌ای حتی برنامه سالگرد درگذشت رهبر ملی شدن صنعت نفت را ممنوع کرد. اتفاقی که در نهایت با واکنش برخی از چهره‌های ملی مذهبی رو به رو شد و این نامه را منتشر کردند.

در این نامه که به امضای افرادی چون دکتر محمود مصدق، دکتر ابراهیم احدی، مهندس بامداد ارفع‌زاده، دکتر تقی خزاعی، دکتر فریدون سحابی، خسرو سیف، مهندس حسین شاه‌اویسی، حسین شاه‌حسینی، دکتر ابوالقاسم فروزان، دکتر حسین مجتهدی، مهندس علی‌اکبر معین‌فر رسیده است آمده: «هم‌میهنان گرامی! چنانکه آگاهی دارید، پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، نخستین اجتماع انبوه مردم ایران در ۱۴ اسفند ماه ۵۷ در مزار شادروان دکتر محمد مصدق برای پاسداری از خدمات صادقانه ایشان به ملت ایران به طور خودجوش صورت پذیرفت. پس‌ازآن، همه‌ساله این سنت ملی و دینی از سوی مردم ایران تکرار می‌گردید. متاسفانه با روی کار آمدن دولت نهم و دهم از برقراری این سنت ممانعت شد، علی‌رغم درخواست‌های مکرر از مراجع قانونی هیچ‌گونه پاسخی دریافت نمی‌گردید. با روی کار آمدن جناب آقای روحانی، ریاست محترم جمهوری اسلامی و ارسال دو نامه در سال جاری بدین منظور، متأسفانه روش دولت نهم و دهم برخلاف انتظار ادامه یافت. امضاکنندگان این نامه از مسئولان مملکتی انتظار دارند این حداقل قدردانی از خدمات آن مرد بزرگ تاریخ معاصر ایران را از مردم ایران دریغ نفرمایند.»

دکتر محمد مصدق که بعد از کودتای بیست و هشت مرداد دستگیر و در دادگاه نظامی محاکمه شد بعد از گذراندن دوران زندان با دستور مستقیم شاه به زمین‌های کشاورزی خود در  احمدآباد مستوفی در نزدیکی قزوین تبعید شد و سال‌های پایانی عمر خود را در این روستا و با حضور تعداد زیادی سرباز و نگهبان گذراند. او در این تبعیدگاه به‌جز اعضای نزدیک خانواده‌اش اجازه دیدار با هیچ‌کسی را نداشت. در نامه‌هایی که در این مدت به پسرش مهندس احمد مصدق نوشته است از شرایطی که در این تبعید با آن روبه‌رو بود گله‌مند بود و نوشته بود:«شما نمی‌دانید از تنهایی و حرف نزدن با کسی چقدر به من بد می‌گذرد.» او این حصر را زندانی ثانوی نامیده بود و معتقد بود: «کماکان در این زندان ثانوی بسر می‌برم. با کسی حق ملاقات ندارم و از این محوطه قلعه نمی‌توانم پای به خارج گذارم و بر این طریق می‌گذرانم تا ببینم چه وقت خداوند به این زندگی خاتمه می‌دهد.» در نهایت نیز در روز ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ در اثر سرطان فک و دهان در بیمارستان نجمیه درگذشت و برخلاف وصیتش که خواسته بود در نزدیکی شهدای ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در ابن‌بابویه به خاک سپرده شود  پیکرش را به احمدآباد منتقل و در اتاق پذیرای همان تبعیدگاه به امانت گذاشتند تا روزگاری که وضعیت بهتر شد به ابن‌بابویه منتقل کنند.

تا سال ۵۶ مراسم سالگرد دکتر مصدق با سخت‌گیری‌هایی موجود مختص اعضای خانواده و گروهی از دوستان نزدیک و اعضای جبهه ملی بود. اما در ۱۴ اسفند ۱۳۵۷ یعنی در بیست و دومین روز از استقرار نظام جمهوری در ایران یکی از باشکوه‌ترین مراسم سالگرد در احمدآباد مستوفی با حضور چهره‌های سرشناسی چون مهندس مهدی بازرگان رییس دولت موقت و دکتر کریم سنجابی رییس جبهه ملی برگزار شد و مردم بر مزار دکتر مصدق برگزار شد. مراسمی که با نام‌گذاری بزرگ‌ترین خیابان تهران یعنی خیابان پهلوی به اسم مصدق این امید را در دل دوستداران مصدق به وجود آورد که او از حصر خانگی خارج‌شده است. اما در کمتر از دو سال با حذف نیروهای ملی مذهبی از حکومت ایران توسط جناح روحانی و یاران امام خمینی نام ولی‌عصر جایگزین نام مصدق شد و برگزاری مراسم در احمدآباد هر سال محدودتر از سال‌های بعدی شد و   مصدق در کنار نام‌هایی چون آیت‌الله شریعتمداری و آیت‌الله منتظری بار دیگر به حصر خانگی بازگشت. با روی کار آمدن دولت محمد خاتمی و باز شدن فضای سیاسی دامنه حصرها کمتر شد و مراسم در احمدآباد نیز با آزادی بیشتری برگزار می‌شد. اما با روی کار آمدن دولت تندروی احمدی‌نٰژاد بار دیگر سختگیری‌ها بیشتر شد تا به سال ۸۸ رسید. سالی که در آن بعد از انتخابات بحث‌برانگیز و اعتراضات گسترده مردمی دولت درصدد سرکوب مخالفان خود میرحسین موسوی و زهرا رهنورد و مهدی کروبی را که در کنار مردم معترض نتیجه انتخابات شدند را حصر خانگی کرد و گروهی از مخالفان را به زندان انداخت. این سختگیری‌ها به احمدآباد نیز رسید و مراسم بزرگداشت دکتر مصدق با ممانعت مأموران امنیتی کنسل و تدابیر شدیدی در احمدآباد حاکم شد. تدابیری که نزدیک شدن به تبعیدگاه و محل دفن دکتر مصدق را حتی برای دوستان خانواده مصدق و نوادگانش سخت می‌کند. در چند سال گذشته چندین تیم امنیتی محلی و مرکزی در منطقه احمدآباد مستقرشده‌اند و رفت‌وآمد به این منطقه را تحت نظر دارند و از نزدیک شدن افرادی که برای دیدار از آرامگاه دکتر مصدق می‌آیند به خانه او ممانعت می‌کنند. تنها کسی که اجازه رفت‌وآمد به باغ اربابی دکتر مصدق را دارد آشپز او ابوالفتح تک روستا است که به گفته برخی از اهالی منطقه چندین بار احضار و تعهد داده است که در خانه را بر روی هیچ‌کسی باز نکند. این سخت‌گیری‌ها به حدی است که حتی اجازه بازسازی ساختمانی که گور دکتر مصدق در آن قرار دارد نیز داده نشده و این ساختمان با خطر ریزش مواجه است.  با چنین سخت‌گیری‌ها که هنوز هم در آستانه سه‌سالگی دولت یازدهم امسال هم برگزاری مراسم سالگرد دکتر مصدق برگزار نمی‌شود. دولتی که شعار اصلی‌اش رفع هنوز در خان اول رفع حصر مردگان مانده است. 

مرتضی مقیمی، شهروند خبرنگار / ایران وایر