از زمان شروع جنگ اسراییل و ایران، گزارش‌های بسیاری از سرکوب شهروندان، بازداشت فعالان مدنی و فشار بر زندانیان سیاسی و البته قطعی اینترنت جهانی منتشر شده است. دسترسی مردم به اطلاعاتی که می‌تواند جان‌شان را در شرایطی که اسراییل هشدار تخلیه می‌دهد و حکومت حتی آژیر خطر ندارد، نجات دهد و پافشاری بر حق مردم برای آموزش دیدن در زمانه جنگ، داشتن پناهگاه و آزادی زندانیان، عواملی بوده که این روزها فشارها را بر فعالان، زندانیان و شهروندان افزایش داده است.
این بازداشت‌ها و فشارها، از «علی یونسی»، نخبه و زندانی سیاسی که از روز ۲۷خرداد۱۴۰۴ در زندان به گفته خواهرش «ربوده» شده، تا «مصطفی مهرآیین»، اندیشمند و روشنفکری که با شروع جنگ خواسته بود خامنه‌ای استعفا دهد، تا «حسین میربهاری»، موسس جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان که ۳۱خرداد بازداشت شد، همه حاوی یک پیام هستند، پیامی که یک فعال مدنی ساکن ایران می‌گوید نشان‌دهنده این است که جمهوری اسلامی برای بقای خود، دستاویزی جز سرکوب مردم بی‌پناه و حالا جنگ‌زده ایران ندارد.
***
فشار بر زندانیان سیاسی؛ علی یونسی کجاست؟
علی یونسی، دانشجو نخبه دانشگاه شریف و مدال‌آور المپیک بود که در فروردین۱۳۹۹، به‌همراه دوستش «امیرحسین مرادی» بازداشت شد. این دو جوان که در آن زمان حدود ۲۰ سال داشتند، با اتهام همکاری با سازمان مجاهدین خلق، بعد از ماه‌ها سلول انفرادی، فشار و بازجویی‌های ممتد و البته بیش از دو سال بلاتکلیفی، هریک به ۱۶ سال حبس محکوم شدند.
«آیدا یونسی»، خواهر علی، روز سه شنبه ۲۷خرداد۱۴۰۴ در توییتی از «ربودن» برادرش که در زندان اوین، حبس می‌کشد، توسط ماموران اطلاعات خبر داد. برادر علی، «رضا یونسی» نیز در مصاحبه‌ای با تلویزیون «ایران اینترنشنال»، نحوه بازداشت برادرش را که به‌همراه یگان‌ویژه زندان بوده، به «ربودن» تشبیه کرده و گفت که ماموران بعدا به هم‌بندی‌های علی گفته‌اند که او برای بازپرسی برده شده است.
با این‌وجود، تا زمان نگارش این گزارش، یعنی با گذشت بیش از پنج روز ، هنوز از این دانشجو زندانی خبری نیست. خواهر او، آیدا به «ایران‌وایر» می‌گوید که علی نه به بند بازگردانده شده و نه با مادرش که بیرون از زندان است، تماس گرفته است. او تاکید دارد که خانواده، نگران این جوان ۲۵ ساله که در پنج سال اخیر بدون حتی یک روز مرخصی در زندان بوده، هستند.
هم‌زمان، گزارش‌هایی از فشار بر زندانیان سیاسی سابق و بازداشت دوباره آن‌ها منتشر شده است. صفحه اینستاگرام «توماج صالحی»، خواننده رپ اعتراضی که در جریان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» بازداشت و حدود یک سال را در انفرادی بود، با انتشار پستی نوشت که او روز پنج‌شنبه، ۲۹خرداد۱۴۰۴ در جزیره کیش بازداشت شده است. توماج روز بعد آزاد شد.
بر اساس اطلاعات منتشر شده، «حسین میربهاری»، از فعالان شناخته شده حقوق کودکان در ایران، روز ۳۱خرداد۱۴۰۴ در تهران بازداشت شده است. آقای میربهاری، بنیان‌گذار «جمعت دفاع از کودکان کار و خیابان» است. گفته شده که او روز ۳۱خرداد سال جاری توسط شش مامور لباس‌شخصی بازداشت شده و از محل نگهداری و علت بازداشت او، جزییاتی منتشر نشده است.
«حسن باقری‌نیا»، استاد پیشین دانشگاه «حکیم سبزواری» و همسرش «فاطمه نواردی» نیز،در پی انتشار ویدیویی از او در شبکه‌های اجتماعی که حکومت را به سوءاستفاده مستمر از وضعیت‌های بحرانی برای ساکت‌کردن منتقدان متهم کرده بود، بازداشت شدند. آقای باقری‌نیا در آن ویدیو گفته بود: «مردم نباید فریب تکرار بی‌پایان عبارت "برهه حساس کنونی" را بخورند. ما ۴۷ سال است در چنین برهه‌ای هستیم؛ از جنگ تا سرکوب و اعتراضات. اما در همه این مراحل، حکومت خواسته صدای منتقدان را خاموش کند.»
در گزارش دیگری، «پوریا نصیری»، دانشجو دانشگاه آزاد مهاباد در استان آذربایجان غربی نیز،روز ۳۰خرداد بازداشت شده است. به ایران‌وایر گفته شده که او در خیابان توسط ماموران امنیتی بازداشت شده و از محل نگهداری و اتهامات او، اطلاعی در دست نیست. «سعدون غزالی»، یک شهروند کُرد دیگر که ساکن مهاباد است نیز، روز یکشنبه ۱تیر۱۴۰۴ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.
تنها دو روز بعد از جنگ، یکی از اندیشمندان علوم اجتماعی که بارها از سیاست‌های جمهوری اسلامی انتقاد کرده بود، نیز بازداشت شد. «مصطفی مهرآیین»، ساعاتی پس از انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به علی خامنه‌ای و مقام‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی بازداشت و به اوین منتقل شد.
مهرآیین در نامه خود با لحنی صریح و مستند، خواستار پایان فوری جنگ، بازگشت به مذاکرات و کناره‌گیری رهبر جمهوری اسلامی از قدرت شده بود. او تاکید کرده بود که جمهوری اسلامی، دیگر نماینده مشروع مردم ایران نیست و ادامه این وضعیت، بحران‌های داخلی را تشدید خواهد کرد. در بخشی از نامه، او خطاب به مردم از آنان خواسته بود با پرچم‌های سفید و شعار «صلح با جهان» به خیابان‌ها بیایند و خواهان پایان جنگ و آغاز نظمی نوین در ایران شوند.
«مطهره گونه‌ای»، زندانی سیاسی سابق و فعال دانشجویی نیز، یک روز بعد از حمله، یعنی روز شنبه ۲۴خرداد۱۴۰۴ بازداشت شد. خانم گونه‌ای ۲۶اسفند۱۴۰۳ پس از پنج ماه و نیم از زندان آزاد شده بود. او در آخرین پست خود در شبکه اجتماعی «ایکس» که ساعاتی پیش از بازداشتش نوشته شده، گفته است: «زمان دقیق شدن در واکنش‌ها و موضع‌گیری‌هاست. اینکه چه کسانی پشت مردم و ایران ایستادند و چه گروه‌هایی از ترس جنگ، به آغوش ج.ا [جمهوری اسلامی] پناه بردند. این جهنم ممکن است هیزم‌کشان بسیاری داشته باشد، اما تنها یک شیطان آن را برپا کرده: استبداد دینی.»
موضوع بازداشت‌ها البته فقط منحصر به فعالان نیست. در میانه جنگ اسراییل و ایران، خانواده‌های دادخواه از بازداشت «مجید نادرخانی»، پدر «متین» و «علی محمدی»، پدر «شهریار»، از کشته‌های اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی»، توسط نیروهای امنیتی خبر داده‌اند.
خانواده روزنامه‌نگاران خارج از ایران نیز در امان نبوده‌اند. شبکه خبری «ایران اینترنشنال»، روز ۳۱خرداد۱۴۰۴ با انتشار گزارشی خبر داد که سه تن از اعضای خانواده یکی از مجری‌های این تلویزیون توسط سپاه پاسداران در تهران بازداشت شده‌اند. هدف از این اقدام، فشار به مجری تلویزیون برای قطع همکاری با این رسانه عنوان شده است. هویت مجری این شبکه اعلام نشده، اما سخنگو این شبکه خبری، این اقدام را «ربودن» و «گروگان‌گیری» اعضای خانواده این روزنامه‌نگار خوانده است.
همه این بازداشت‌ها اما در حالی صورت می‌گیرد که شرایط زندان‌ها در شرایط جنگ، ناگوار است. به گفته شماری از زندانیان سیاسی محبوس در اوین، زندان‌های کشور، به‌ویژه اندرزگاه ۸ اوین، فاقد امکانات ایمنی در برابر حملات موشکی و پهپادی هستند و ادامه نگهداری زندانیان در این شرایط، می‌تواند جان آن‌ها را به خطر بیندازد. این ابراز نگرانی در نامه‌ای صورت گرفته که روز چهارشنبه ۲۸خرداد۱۴۰۴، خطاب به «غلامحسین محسنی اژه‌ای»، رییس قوه‌قضاییه جمهوری اسلامی منتشر شده و زندانیان سیاسی اوین از او خواسته‌اند زندانیان را با اخذ وثیقه متناسب، کفیل یا ضامن آزاد کند یا به مرخصی بلندمدت بفرستد.
«رضا خندان»، «طاهر نقوی»، «نصرالله امیرلو» و چند زندانی سیاسی، دیگر از جمله امضاکنندگان این نامه هستند و در آن، به نبود پناهگاه، سیستم هشدار حمله هوایی و حتی امکانات اولیه مانند کپسول آتش‌نشانی اشاره شده است.
فشار بر شهروندان عادی؛ فیلم نگیرید، اعتراض نکنید
گزارش‌ها منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، حاکی از افزایش جو امنیتی در شهرهای مختلف ایران است. شاهدان عینی می‌گویند که در بعضی پمپ‌‌بنزین‌ها، خصوصا در شهرهای شمال ایران که این روزها میلیون‌ها شهروند تهرانی آواره به آن پناه برده‌اند، نیروی ضدشورش مستقر شده است.
«کیارش طاهرخانی»، شهروند ساکن تاکستان، هم‌زمان با آغاز حملات اسراییل به ایران، تنها به‌دلیل انتشار یک استوری در شبکه‌های اجتماعی بازداشت و به زندان «چوبیندر» منتقل شد.
هم‌زمان،خبرگزاری‌های حکومتی گزارش‌هایی از بازداشت شهروندان به‌دلیل اظهارنظر درباره جنگ منتشر کرده‌اند. خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران خبر داده که در پی تداوم حمله‌های نظامی میان اسراییل و ایران، شنبه ۲۴خرداد۱۴۰۴ دو شهروند در استان کرمان به اتهام‌های «حمایت و پشتیبانی» از اسراییل، «تشویش اذهان عمومی در فضای مجازی»، «فعالیت‌های تبلیغی علیه نظام» و «توهین به مقام والای شهدا» و «شایعه‌پراکنی» به‌دست پلیس امنیت عمومی کرمان بازداشت شده‌اند.
«صبح ساحل»، رسانه محلی استان هرمزگان نیز در گزارشی نوشته که چهارده شهروند دیگر در این استان به اتهام «تشویش اذهان عمومی در فضای مجازی» و «مبادرت به شایعه‌پراکنی» از سوی اداره اطلاعات پلیس فتا هرمزگان شناسایی و احضار شده‌اند. بنا به ادعای این رسانه، بازداشت این شهروندان نیز در دستور کار پلیس فتا قرار گرفته است.
گزارش دیگری نیز که تقریبا در تمامی رسانه‌های ایران، با متنی یکسان تکرار شده، خبر از بازداشت ۱۶ شهروند در لرستان می‌دهد. خبرگزاری تسنیم، آن‌ها را «عوامل خودفروخته، لیدر و حامی رژیم غاصب صهیونیستی» معرفی کرده و به نقل از روابط عمومی سپاه نوشته است که آن‌ها «در بستر فضای مجازی سعی در تشویش اذهان عمومی و تضعیف همبستگی ملی را داشته‌اند که توسط سربازان گمنام امام زمان (عج) در سازمان اطلاعات سپاه دستگیر شدند.»
البته در بیش از ۶۲ ساعت گذشته، اینترنت در ایران، قطع بوده است. «نت‌بلاکس»، مجموعه‌ای که آزادی اینترنت را در دنیا رصد می‌کند،در پستی در شبکه اجتماعی ایکس، روز ۳۱خرداد، از وصل شدن ناقص اینترنت جهانی در ایران در برخی نقاط خبر داد. قطعی اینترنت در ایران از روز ۲۸خرداد۱۴۰۴ آغاز شده است.
با این‌حال، دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی در رسانه‌ها بر این تاکید دارند که «هرگونه فعالیت در فضای مجازی و حقیقی که در راستای اهداف شوم دشمنان، موجب ایجاد ناامیدی و تضعیف وحدت و انسجام ملی، انتشار اخبار دروغین و شایعات و ارسال تصاویر برای رسانه‌های معاند صورت پذیرد»، «به‌طور شبانه‌روزی رصد و با متخلفین به شدت برخورد و تحویل مراجع قضایی خواهند شد.»
این‌ها البته تمام فضای سرکوبی که جمهوری اسلامی در نه روز گذشته از جنگ ایجاد کرده نیست. اینترنت در حالی در ایران قطع شده که شاهدان عینی و خود نهادهای حکومتی می‌گویند، نیروهای بسیج در خیابان ها گشت و ایست‌های بازرسی گذاشته‌اند. سازمان بسیج، روز دوشنبه ۲۶خرداد۱۴۰۴اعلام کرد که با شدت گرفتن درگیری میان جمهوری اسلامی ایران و اسراییل، تدابیر امنیتی در سراسر کشور افزایش خواهد یافت. در اطلاعیه این سازمان آمده که ایست‌های بازرسی در نقاط مختلف فعال شده و به‌تدریج گسترش پیدا خواهند کرد.
در یزد نیز پنج شهروندان به‌خاطر آنچه «عکاسی از مناطق حساس» عنوان شده، بازداشت شده‌اند.
بازداشت شهروندان خارجی؛ اتهام جاسوسی
ماجرای سرکوب تنها برای شهروندان خود ایران که زیر ضرب آتش و بمب و البته قطعی اینترنت هستند، ختم نمی‌شود. خبرگزاری «مهر»، گزارشی را درباره یک جهانگرد آلمانی-یهودی که یک سال پیش از شروع جنگ وارد ایران شده و با دوچرخه در حال گشت‌و‌گزار بوده، منتشر کرده است. در این ویدیو، این شهروند که با نام «مارک کافمن» معرفی می‌شود، متهم به جاسوسی برای اسراییل شده و گفته می‌شود که او از «مکان‌های حساس» برای افرادی بیرون از ایران عکس، فیلم و لوکیشن می‌فرستاده است.
سایت «مشرق»، نزدیک به سپاه پاسداران، روز پنج‌شنبه ۲۹خرداد۱۴۰۴ در گزارشی به نقل از یک منبع مطلع نوشت که ۱۸ نفر، عمدتا افغانستانی، در مشهد بازداشت شده‌اند. این منبع گفته بود که آن‌ها در عملیاتی پیچیده شناسایی و با اتهام «جاسوسی برای اسراییل» بازداشت شده‌اند. مدتی بعد خبرگزاری‌های ایران، از جمله تسنیم، در گزارشی به نقل از یک مقام وزارت کشور در استان خراسان رضوی نوشتند که بازداشت این اشخاص، ربطی به اسراییل نداشته و آن‌ها مهاجر «غیرمجاز» بوده‌اند.
ایران وایر
