بررسی‌های بی‌بی‌سی نشان می‌دهد که شمار قربانیان کرونا در ایران تا پایان بهار می‌تواند بیش از ۲۶ هزار نفر باشد، که بیشتر از دو برابر آمار وزارت بهداشت از درگذشتگان کرونا تا ۱ تیر ۹۹ است.
بنا به آمار وزارت بهداشت ایران ۸۳۳۹ نفر در سه ماهه بهار با ابتلا به کووید-۱۹ جانشان را از دست دادند، اما سازمان ثبت احوال بیش از ۱۹ هزار مرگومیر اضافی را در مقایسه با سال‌های اخیر ثبت کرده است.
توزیع جغرافیایی مرگومیر اضافی بهار مطابق گزارش سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد که این مرگ‌ها عمدتا با شیوع کرونا مرتبط است.
به این ترتیب شمار قربانیان کرونا در بهار می‌تواند بیش از دو برابر آمار وزارت بهداشت ایران باشد.
با در نظر گرفتن مجموع مرگومیر زمستان ۹۸ و بهار ۹۹، و همچنین آمار سالانه پزشکی قانونی از تلفات تصادف‌های جاده‌ای، مرگومیر اضافی در این دوره به بیش از ۲۶ هزار مورد می‌رسد که ۲/۷ برابر آمار رسمی درگذشتگان کرونا است.
کم‌شماری قربانیان و مبتلایان به ویروس کرونا، که به گفته متخصصان عمدتا به ظرفیت آزمایشگاهی، کیفیت تشخیص و استراتژی غربالگری برمی‌گردد، یکی از مشکلات بسیاری از کشورها در مسیر مهار همه‌گیری است.
شاخص مرگومیر اضافی بر مبنای آمار کلی مرگ در یک دوره زمانی و یک منطقه مشخص برای سنجش ابعاد کم‌شماری به کار می‌رود.
سازمان بهداشت جهانی مرگومیر اضافی را بر مبنای اختلاف با نرخ معمول و مورد انتظار مرگومیر در شرایط غیربحرانی در یک جمعیت به خصوص تعریف می‌کند و از آن برای بررسی بحران‌هایی مانند همه‌گیری کرونا یا آنفلوانزا، و یا مواردی چون قحطی و فجایع دیگر استفاده می‌شود.
این شاخص از آنجا قابل اتکا است که تشخیص، ثبت و گردآوری گزارش‌های علت مرگ پیچیدگی‌هایی دارد که در شرایط بحرانی به کم‌شماری موارد مرگ با یک علت به خصوص منجر می‌شود، اما خود رویداد مرگ در نزدیک به همگی موارد در بسیاری از کشورها، مانند ایران، ثبت می‌شود.
داده‌های مرگ ثبت احوال چه می‌گوید؟
در حالی که در سه ماهه بهار پنج سال قبل به طور متوسط حدود ۹۱ هزار مورد مرگ در سراسر ایران ثبت شده است، در بهار سال جاری این تعداد با رشدی بیست درصدی بالاتر از ۱۱۰ هزار مورد بوده است.
به این ترتیب در سه ماهه بهار سال ۱۳۹۹ خورشیدی بیش از ۱۹ هزار "مرگ اضافی" در ایران ثبت شده که بیش از دو برابر آمار رسمی از درگذشتگان کووید-۱۹ در این دوره است.
در زمستان ۹۸ هم بیش از ۶۴۰۰ مرگ اضافی در ایران ثبت شد، که این رقم پنج برابر آمار وزارت بهداشت از قربانیان کرونا در این دوره بود.
به این ترتیب به نظر می‌رسد که کم‌شماری قربانیان و مبتلایان در ایران پایین آمده است، این می‌تواند به افزایش ظرفیت آزمایش و تشخیص بیشتر مبتلایان برگردد که باعث می‌شود آمار رسمی به شمار واقعی مبتلایان و قربانیان نزدیکتر شود.
کدام استان‌های ایران بیشتر درگیر کرونا هستند؟
مطابق آمار ثبت احوال در سه ماهه بهار بیش از ۴ هزار مرگ اضافی در استان تهران ثبت شده که بالاترین تعداد در استان‌های ایران است.
پس از آن به ترتیب اصفهان، خوزستان، مازندران، گیلان و خراسان رضوی بیشترین مرگ اضافی را دارند که در هر از این استان‌ها بالاتر از هزار مورد است.
همچنین با در نظر گرفتن جمعیت هر استان مرگ اضافی در استان‌های گیلان، مازندران، قزوین، اردبیل، گلستان و خوزستان شدیدتر از دیگر استان‌های ایران بوده است.
استان‌های گیلان، مازندران و گلستان در زمستان ۹۸ هم جزو استان‌های با بالاترین نرخ مرگ اضافی بودند. در آن مقطع این استان‌ها پس از قم کانون شیوع در ایران محسوب می‌شدند.
مقایسه مرگومیر اضافی بهار ۹۹ و زمستان ۹۸ نشان می‌دهد در حالی که در زمستان و مقطع آغاز شیوع اغلب موارد مرگ اضافی در چند استان معدود ایران متمرکز بود، در بهار ۹۹ نرخ مرگ اضافی در ۱۸ استان ایران به بالاتر از ۲ مورد در هر ۱۰ هزار نفر رسیده است.
این نشان می‌دهد که شیوع قابل ملاحظه کرونا در زمستان به چند استان محدود بود، اما این ویروس در بهار در بیشتر استان‌های کشور پخش شده است.
چه ملاحظات آماری دیگری وجود دارد؟
بیش از ۱۹ هزار مورد مرگ اضافی ثبت‌شده در بهار ۹۹ و بیش از شش هزار مورد زمستان ۹۸ همه تصویر مرگومیر در این دوره نیستند.
مطابق آمار سازمان پزشکی قانونی مجموع تلفات جاده‌ای در اسفند ۹۸ و فروردین و اردیبهشت بیش از ۸۰۰ مورد کمتر از دوره مشابه سال قبل بوده است.
یعنی در مقایسه آمار مجموع مرگومیر با دوره‌های قبل باید در نظر گرفت که محدودیت‌های تردد که عمدتا در نوروز برای مهار کرونا وضع شد، به تصادف‌های جاده‌ای کمتر و کشته‌های پایین‌تر منجر شد.
همچنین گزارش دیگری از سازمان پزشکی قانونی ایران حاکی از تشخیص قطعی آن است که ۴۷۱ نفر در این مدت با مسمومیت الکلی درگذشته‌اند.
این تعداد هفت برابر آمار دوره مشابه سال قبل است و پزشکی قانونی آن را مرتبط با کرونا و ناشی از "ناآگاهی برخی از هموطنان در مورد نحوه صحیح استفاده از ترکیبات الکلی و از طرفی انتشار اخبار نادرست در شبکه‌های مجازی و نیز سودجویی برخی افراد در فروش محصولات غیر استاندارد" می‌داند.
آمار رسمی چه می‌گوید؟
بنا به آمار وزارت بهداشت ایران تا ۱ تیر ۱۳۹۸ در مجموع ۹۶۲۳ نفر با ابتلا به کووید-۱۹ درگذشتند. در آن مقطع تعداد مبتلایان قطعی هم به ۲۰۴ هزار و ۹۵۲ نفر رسید.
آمار وزارت بهداشت حاکی از آن است که با کاهش محدودیت‌های وضع‌شده برای مهار کرونا، شیوع آن در ایران تشدید شده است.
بالاترین آمار رسمی از مرگومیر روزانه از زمان آغاز شیوع کرونا در ایران در ۱۷ تیر ماه گزارش شد. در این روز اعلام شد که ۲۰۰ نفر دیگر جانشان را با ابتلا به کووید-۱۹ از دست داده‌اند.
بنا به تازه‌ترین گزارش سخنگوی وزارت بهداشت ایران مجموع درگذشتگان کرونا تا ۱۸ تیر ماه از ۱۲ هزار نفر گذشته است.
تعداد مبتلایان قطعی هم بیش از ۲۴۸ هزار نفر گزارش شده است.
بی بی سی فارسی
