پس از اظهارات جدید مشاور وزیر اقتصاد مبنی بر «لزوم افزایش قیمت نان»، اخباری از گران شدن نان در برخی از استان‌ها منتشر شده است. محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد چهاردهم مرداد ماه با تأیید مشکلات نانوایان به دلیل
افزایش هزینه‌ها، خواستار تعدیل قیمت نان شده بود.
به گفته او، در حالی که دولت سیزدهم قیمت نان را ثابت نگه داشته است، افزایش هزینه‌های اجاره و دستمزد باعث نارضایتی گسترده نانوایان شده است. اما مشخص نیست که چرا در آستانه تغییر و تحولات در بدنه دولت و در حالی که هنوز کابینه رییس‌جمهور جدید تشکیل نشده، مسوولان وزارت اقتصاد به فکر نانوایان افتاده‌اند و حالا از افزایش قیمت نان دفاع می‌کنند. گرانی نان با توجیه «دغدغه نانوایان» برای افزایش قیمت نان در حالی است که گزارش جدید دیوان محاسبات از انحراف هنگفت دولت در پرداخت یارانه نان خبر داده و بدهی معوق دولت به گندمکاران نیز به ۱۱۶ هزار میلیارد تومان رسیده است.
بررسی‌های دیوان محاسبات کشور نشان می‌دهد، وزارت امور اقتصادی و دارایی مبلغ ۹۵.۳ هزار میلیارد تومان به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها شامل؛ ۳۴.۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲، مبلغ ۴۲ هزار میلیارد تومان بابت پرداختی به گندمکاران در سال ۱۴۰۳ و مبلغ ۱۸.۸ هزار میلیارد تومان در سال جاری از محل وجوه امانی در اختیار و سرجمع بودجه عمومی به صورت تنخواه بابت کالا برگ و خرید تضمینی گندم پرداخت کرده است. همچنین بانک مرکزی مبلغ ۳۱.۵ هزار میلیارد تومان بابت مطالبات گندمکاران بدون رعایت ضوابط قانونی از حساب پرداخت دستگاه‌های اجرایی برداشت و به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز کرده است.
به گفته دیوان محاسبات، این انحراف بودجه‌ای موجب عدم شفافیت و بی‌انضباطی مالی در تأمین مالی منابع هدفمندسازی یارانه‌ها و استقراض از منابع خزانه‌داری کل و بانک مرکزی شده که منتج به افزایش پایه پولی و سطح عمومی قیمت‌ها می‌گردد.
قیمت واقعی نان چقدر است؟
بر اساس آمارهای فائو، ایران سالانه ۱۶.۵ میلیون تن مصرف گندم دارد. ۱۰ میلیون تن از این رقم تحویل نانوایی‌های سنتی می‌شود و بقیه به قیمت آزاد به بخش‌های مصرفی دیگر مانند نان فانتزی، واحدهای تولیدی ماکارونی غیره فروخته می‌شود. در نانوایی‌های سنتی نیز ۸۰ درصد قیمت نهایی نان توسط یارانه‌های دولتی پرداخت می‌شود و مردم ۲۰ درصد قیمت واقعی نان را پرداخت می‌کنند.
در واقع بر اساس محاسبات موجود، قیمت واقعی نان ۴ تا ۵ برابر قیمت فعلی است که عدد بزرگی برای بخش زیادی از مردمی است که زیر خط فقر قرار دارند و حذف چنین یارانه‌ای، تبعات سنگین اجتماعی در پی خواهد داشت. به عبارتی اگر قیمت نان واقعی شود؛ یک سنگک ماشینی که هم اکنون ۳ هزار تومان فروخته می‌شود باید به قیمت ۱۵ هزار تومان عرضه شود.
اصلاح قیمت نان
حالا گفته می‌شود که اصلاح قیمت نان تا سقف ۲۵ درصد نرخ فعلی در بیش از ۱۰ استان کشور در دستور کار است و در تازه‌ترین اخبار، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی از افزایش قیمت نان تا ۲۵ درصد خبر داد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که مطالبات گندمکاران استان همچنان پرداخت نشده و کشاورزان با مشکلات مالی مواجه هستند.
در استان قزوین نیز به گفته مدیر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی سازمان جهاد کشاورزی قزوین قیمت نان ۲۵ درصد افزایش یافته است. بر اساس قیمت‌های جدید سنگک ماشینی ۲۵ هزار ریال، سنگک ریگی ۲۶ هزار ریال، بربری ۱۹ هزار ریال، نان ریزشی ۴۰ هزار و ۶۰۰ ریال، لواش گردان ماشینی هشت هزار و ۱۰۰ ریال، لواش مستطیلی ماشینی پنج هزار و ۶۰۰ ریال، لواش سنتی گرد ۱۰ هزار و ۵۰۰ ریال و تافتون تنوری هشت هزار و ۱۰۰ ریال است.
نرخ جدید نان با آرد یارانه نوع ۲ نیز بدین صورت است: سنگک ماشینی ۳۰ هزار ریال، سنگک ریگی ۳۱ هزار ریال، بربری ۲۴ هزار ریال، نان ریزشی ۵۶ هزار و ۹۰۰ ریال، لواش گردان ماشینی ۹ هزار و ۵۰۰ ریال، لواش مستطیل ۶ هزار و ۷۰۰ ریال، لواش سنتی گرد ۱۱ هزار و ۵۰۰ ریال، تافتون تنوری ۹ هزار و ۵۰۰ ریال و لواش سنتی نیشابوری یک هزار و ۹۰۰ ریال است.
ضمن اینکه قیمت نان با آرد آزاد نوع ۶ نیز برای بربری ۷۰ هزار ریال، بربری روغنی ۹۰ هزار ریال، لواش ۶۰ هزار ریال و سنگگ ۱۰۰ هزار ریال است.
ایسنا به نقل از مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان همدان از افزایش ۲۵ درصدی قیمت نان در این استان خبر داده است که این قیمت‌های جدید از ۱۶ مرداد اعمال می‌شود. در این استان نان لواش به قیمت جدید ۵۶۲۵ ریال، سنگک ماشینی و سنتی نوع یک به مبلغ ۲۰ هزار ریال، سنگک ماشینی و شنتی نوع دو ۲۵ هزار ریال، گرده محلی همدان نوع یک ۶۲ هزار ۵۰۰ ریال و نوع دو ۹۳ هزار و ۷۵۰ ریال، بربری سنتی و ماشینی نوع یک ۱۵ هزار ریال و نوع دو به مبلغ ۲۰ هزار ریال، تافتون و لواش محلی نوع یک به مبلغ ۹۳۷۵ ریال و نوع دو به مبلغ ۱۱ هزار و ۲۵۰ ریال خواهد بود.
مبلغ یارانه نان ناکافی است
افزایش قیمت نان در ۱۰ استان کشور در حالی رخ می‌دهد که پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس مبلغ یارانه نان در سال ۱۴۰۳ را ناکافی دانسته بود. نان به عنوان یکی از تأمین‌کننده‌های اصلی کالری در ایران شناخته می‌شود از این رو گندم برای سیاست‌گذاران ارزش استراتژیک در امنیت غذایی کشور دارد. به همین دلیل دولت در ایران گندم را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت سر خرمن است از کشاورزان خریداری کرده و با قیمت یارانه‌ای برای مصارف نانوایی می‌فروشد. برای این منظور مطابق قانون هدفمندی یارانه‌ها، اعتباراتی در بودجه‌های سنواتی برای یارانه نان از محل هدفمندی یارانه‌ها اختصاص پیدا می‌کند.
با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم هر سال میزان اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان افزایش پیدا کرده و این افزایش انگیزه‌های لازم برای رشد تولید داخلی و کاهش واردات را تقویت کرده است. در بودجه سال ۱۴۰۲ کل مبلغی که برای یارانه نان تخصیص داده شده بود برابر با ۵۶ هزار میلیارد تومان بود. با این حال ۱۵۹ هزار تومان به منظور پرداخت یارانه این کالا از سوی دولت پرداخت شد.
این موضوع نشان می‌دهد که پیش‌بینی مبلغ لازم برای تامین یارانه نان در بودجه سال ۱۴۰۲ کاملا کم برآورد شده و از این جهت موجب ناترازی شدیدی در بودجه هدفمندی یارانه‌ها شده است.
دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ یارانه نان را برابر با ۱۴۳ هزار میلیارد تومان تخمین زده که نسبت به سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۵۰ درصد رشد کرده است. هرچند همچنان ۱۶ هزار میلیارد تومان از میزان یارانه تخصیص داده شده در سال ۱۴۰۲ به نان کمتر است. مرکز پژوهش‌های مجلس تخمین زده که اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در حالت اول حدود ۱۹۲ هزار میلیارد تومان و در حالت دوم ۱۷۸ هزار میلیارد تومان باشد.
تفاوت دو حالت برآوردی تنها در تفاوت در قیمت خرید تضمینی گندم است و سایر فروض در هر دو حالت یکسان است. بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت، یارانه نان برای امسال چیزی حدود ۲۸ هزار میلیارد تومان و در بدبینانه‌ترین فرضیه، ۴۲ هزار میلیارد تومان کسری دارد و شاید به همین دلیل هم هست که در آخرین روزهای تغییر و تحولات دولت، استانداران دست به تغییر قیمت نان زده‌اند.
روزنامه اعتماد
