چه کسانی در انتخابات شرکت می‌کنند؟
عراق روز شنبه 17 آبان، وارد مرحله موسوم به «سکوت انتخاباتی» شد که طی آن تبلیغات نامزدها از سوی احزاب و ائتلاف‌ها ممنوع است. این مرحله سه روزه پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی روز سه‌شنبه آغاز می‌شود.
قرار است میلیون‌ها شهروند عراقی در سراسر کشور به پای صندوق‌های رأی بروند تا 329 نماینده جدید پارلمان را انتخاب کنند. بر اساس اعلام کمیساریای عالی انتخابات عراق، شمار واجدان شرایط رأی‌دادن حدود 21 میلیون نفر است.
فضای انتخابات میان عراقی‌ها چگونه است؟
بسیاری از رأی‌دهندگان از تجربه 20 ساله دموکراسی در عراق احساس ناامیدی می‌کنند و می‌گویند این نظام جز فساد، بیکاری و ضعف خدمات عمومی برایشان دستاوردی نداشته است. در همین راستا، خبرگزاری «رویترز»، گزارش داد که سیاستمداران، احزاب و گروه‌های مسلح در حالی که ثروت عظیم نفتی کشور را میان خود تقسیم کرده‌اند، مشاغل نیز عمدتاً میان افراد وابسته و نزدیک به آنان توزیع می‌شود.
چه کسانی در انتخابات شرکت می‌کنند؟
با وجود این ناامیدی گسترده، پدیده‌ای قابل‌توجه در انتخابات عراق از جمله حضور بی‌سابقه جوانان در میان نامزدها شکل گرفته است. کمیساریای عالی انتخابات اعلام کرده است که نزدیک به 40 درصد از داوطلبان کمتر از 40 سال سن دارند، موضوعی که نشان‌دهنده تلاش نسل جدید برای به چالش کشیدن سلطه سیاسی شبکه‌های سنتی قدرت است.
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی عراق از سال 2022، به‌دنبال کسب دوره دوم نخست‌وزیری است. او ائتلاف «بازسازی و توسعه» را رهبری می‌کند؛ ائتلافی متشکل از چند حزب شیعی که شعار اصلی کارزار انتخاباتی‌اش «بهبود خدمات، مبارزه با فساد و تقویت اقتدار دولت» است.
در همین حال، ائتلاف «دولت قانون» به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین عراق، همچنان از نفوذ بالایی برخوردار است و با ائتلاف وابسته به السودانی برای تسلط بر جریان‌های شیعی رقابت می‌کند. منتقدان المالکی می‌گویند سیاست‌های فرقه‌گرایانه او زمینه‌ساز ظهور گروه داعش در سال 2014 بوده است.
همچنین مجموعه‌ای از احزاب نزدیک به ایران در انتخابات حضور دارند که هر یک دارای گروه‌های مسلح وابسته به خود هستند و در قالب فهرست‌های جداگانه رقابت می‌کنند.
از سوی دیگر، مهم‌ترین جریان سیاسی اهل‌سنت «حزب تقدم» به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس پیشین پارلمان عراق، است. پایگاه اصلی این حزب در مناطق غربی و شمالی کشور است که اکثریت جمعیت را اهل‌سنت تشکیل می‌دهند. این حزب بر بازسازی نهادهای دولتی و توانمندسازی جوامع سنی پس از سال‌ها درگیری و حاشیه‌نشینی تاکید دارد.
اقلیم کردستان
در اقلیم کردستان عراق، «حزب دموکرات کردستان» به رهبری مسعود بارزانی، رهبر باسابقه این منطقه، بر دولت محلی نیمه‌مستقل تسلط دارد و در تلاش است تا سهم بیشتری از درآمدهای نفتی که بودجه عمومی را تأمین می‌کند، به دست آورد.
در مقابل، «اتحادیه میهنی کردستان» به رهبری «بافل طالبانی»، رقیب اصلی حزب دموکرات است. این حزب خواستار تقویت روابط با بغداد است و در موارد متعددی با گروه‌های شیعی ائتلاف کرده است. هدف اصلی آن حفظ نفوذ در مناطق سنتی تحت کنترل خود عنوان می‌شود.
در همین حال، جریان وابسته به روحانی شیعه «مقتدی صدر»، به دلیل اعتراض به گسترش فساد، انتخابات را تحریم کرده است. با این وجود، این جریان همچنان از طریق انتصاب‌های کلیدی در ساختار دولت عراق، نفوذ قابل‌توجهی دارد.
تأثیر رأی‌گیری چگونه خواهد بود؟
گفته می‌شود میزان مشارکت در انتخابات، شاخصی تعیین‌کننده برای سنجش اعتماد مردم عراق به نظام سیاسی این کشور است؛ در حالی که جامعه با فساد گسترده و ضعف خدمات عمومی دست‌به‌گریبان است.
کاهش میزان مشارکت می‌تواند نشانه‌ای از تداوم ناامیدی عمومی باشد، در حالی که حضور پررنگ رأی‌دهندگان ممکن است فرصتی محدود برای نامزدهای اصلاح‌طلب و جوان‌تر در پارلمان ایجاد کند.
با این حال، انتظار نمی‌رود که این انتخابات تغییر بنیادینی در صحنه سیاسی عراق به وجود آورد، چرا که معمولاً تشکیل دولت جدید با مذاکرات طولانی همراه است و در نهایت با توافق میان احزاب قدرتمندتر، ثروتمندتر و دارای نفوذ بیشتر پایان می‌یابد.
به‌ویژه با توجه به نظام تقسیم قدرت مبتنی بر اصول فرقه‌ای در عراق، طبق آن، نخست‌وزیر باید شیعه، رئیس پارلمان باید سنی و رئیس جمهوری باید کرد باشد.
با این حال، دولت آینده عراق با فشار شدیدی مواجه خواهد شد تا بهبودهای ملموس در زندگی روزمره مردم ایجاد کند و از تبدیل نارضایتی عمومی نسبت به فساد به بی‌ثباتی و ناآرامی جلوگیری کند.
چه اتفاقی بعد از انتخابات رخ می‌دهد؟
انتظار می‌رود که نتایج اولیه ظرف چند روز پس از برگزاری رأی‌گیری اعلام شود، در عین حال اما مذاکرات برای تشکیل دولت ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
پس از تأیید نتایج توسط کمیساریای عالی مستقل انتخابات و دیوان عالی فدرال، پارلمان جدید متشکل از 329 عضو تشکیل جلسه می‌دهد تا رئیس و نواب آن را انتخاب کند و سپس رئیس‌جمهوری را برگزینند، که بر اساس قانون، بزرگ‌ترین فراکسیون مأمور تشکیل دولت خواهد شد.
نامزد مأمور تشکیل دولت 30 روز فرصت دارد تا موافقت پارلمان را برای کابینه جدید جلب کند، موضوعی که در عراق تضمین‌شده نیست و معمولاً با چالش‌های فراوان همراه است.
العربیه فارسی
