هفتم اکتبر، حمله حماس به اسراییل در ایران برای حامیان نظام سیاسی، روز خوشحالی بود. میدان فلسطین تهران غرق نور شد، حامیان نظام، شیرینی پخش کردند و شعار «سلام بر پایان اسراییل» در اقصی نقاط ایران طنین انداخت. هواداران حکومت در شبکه‌های اجتماعی می‌نوشتند «اسراییل سقوط کرد» و بعدها حتی برخی از آن‌ها برای اعزام به غزه اعلام آمادگی کردند. هم‌زمان با این صداها، رسانه‌های رسمی از «پیروزی بزرگ مقاومت» گفتند و چهره‌های نزدیک به قدرت، این حمله را تحقق وعده الهی و نشانه آغاز فروپاشی صهیونیسم نامیدند.
اما اکنون پس از دو سال طوفانی، آن شور جای خود را به اضطراب داده است. غزه ویران‌شده، حماس در آستانه توافق با اسراییل و آمریکا قرار دارد، حزب‌الله زمین‌گیر شده و ایران، درگیر پیامدهای جنگی است که سایه‌اش از آسمان منطقه کنار نمی‌رود. آنچه در آغاز «فتح قدس» نام‌گرفته بود، اکنون نشانه‌ای از انزوا و فرسایش «محور مقاومت» است. شادی آن شب، جای خود را به نگرانی داده؛ نگرانی از جنگی دیگر، از تحریم‌های تازه و از نظمی که رهبران جمهوری اسلامی آن را نوید می‌دادند، اما امروز خود در آستانه فروپاشی آن ایستاده‌اند.
۷ اکتبر؛ آغاز پایان اسراییل یا آغاز جنگی بی‌پایان؟
بامداد 7اکتبر۲۰۲۳، شهروندان جنوب اسراییل حوالی ساعت ۶:۲۹، با صدای انفجار و نور آتش بیدار شدند. هزاران راکت از غزه شلیک شد و نیروهای حماس با پاراگلایدر، موتورسیکلت و بولدوزر به درون خاک اسراییل نفوذ کردند. جشنواره موسیقی نووا به صحنه‌ای از کشتار بدل شد؛ بیش از هزار اسراییلی، ازجمله ده‌ها کودک، کشته و صدها نفر گروگان گرفته شدند. آن روز، دیوار آهنین اسراییل در چند ساعت فرو ریخت. پاسخ تل‌آویو جنگی ویرانگر بود که غزه را به تلی از خاک بدل کرد و ده‌ها هزار فلسطینی، ازجمله هزاران کودک، کشته شدند. دو سال بعدازآن روز، منطقه هنوز در آتش می‌سوزد؛ اسراییل در همسایگی خود درگیر نبرد با حماس و حزب‌الله است، ایران و یمن هدف حملات قرارگرفته و سایهٔ جنگی بزرگ‌تر بر خاورمیانه سنگینی می‌کند؛ هفتم اکتبر نه‌فقط آغاز جنگی تازه، بلکه لحظهٔ فروپاشی نظم قدیم منطقه بود.
رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی حمله ۷اکتبر۲۰۲۳ را واکنشی پیشگیرانه به تهدید نابودی مساله فلسطین دانستند؛ تهدیدی ناشی از روند عادی‌سازی روابط اعراب با اسراییل و طرح تل‌آویو برای سیطره بر مسجدالاقصی. به روایت آن‌ها، رهبران حماس، «یحیی سنوار» و «محمد ضیف»، طوفان الاقصی را برای جلوگیری از حمله قریب‌الوقوع اسراییل به غزه طراحی کردند. در این روایت، ارزش ۷ اکتبر در «زمان‌بندی و دقت» آن نهفته است، نه در مقیاس نظامی‌اش. نتیجه‌گیری این تحلیل‌ها آن است که این حمله، باوجود هزینه‌های سنگین، مانع از حذف کامل مقاومت شد و پروژه منطقه‌ای اسراییل را متوقف کرد. از سوی دیگر، برخی رسانه‌ها آن را «آغاز پایان اسرائیل» خوانند؛ لحظه‌ای که فروپاشی دکترین امنیتی این رژیم آشکار شد، پدافندش در برابر موشک‌های ایران و حزب‌الله شکست خورد، شهرهای شمالی خالی شدند و اسراییل از «سرزمین امن» به «سرزمین بقا» فروکاست.
خبرگزاری «مهر»، حمله حماس را، نماد غافلگیری کامل تل‌آویو و فروپاشی سامانه‌های اطلاعاتی و پدافندی آن، ازجمله «گنبد آهنین»، معرفی می‌کند. این خبرگزاری تأکید دارد که مقاومت فلسطین نه‌تنها ده‌ها نظامی اسراییلی را به اسارت گرفت، بلکه با پوشش رسانه‌ای گسترده، روایت نبرد را نیز در اختیار گرفت و هیمنه امنیتی این کشور را فروریخت. در همین راستا، «سید رضا صدرالحسینی»، کارشناس مسائل غرب آسیا، طوفان الاقصی را «آغاز دوره اضمحلال رژیم صهیونیستی» خواند و گفت این عملیات توازن قوا را به سود مقاومت تغییر داده و روند عادی‌سازی روابط اعراب با اسراییل را متوقف کرده است.
خامنه‌ای، طوفان‌الاقصی چهره خاورمیانه را تغییر می‌دهد
در نخستین روزهای پس از حمله ۷ اکتبر، رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی با بازتاب گسترده سخنان «سیدعلی خامنه‌ای» رهبر جمهوری اسلامی، تلاش کردند چارچوب تفسیری واحدی از این رویداد بسازند. آن‌ها تلاش کردند با استفاده از گفته‌های پیشین خامنه‌ای، نتیجه اقدام حماس را شکست غیرقابل‌جبران اسراییل و بی‌اساس بودن مظلوم‌نمایی تل‌آویو بدانند درعین‌حال که نسبت دادن عملیات به ایران را نادرست می‌خواندند. با استفاده از سخنان رهبر جمهوری اسلامی، این رسانه‌ها حمله حماس را نه‌تنها اقدامی نظامی بلکه واکنشی عادلانه و الهی به «دهه‌ها ظلم و اشغال» معرفی کرند.
در روزهای بعد، خامنه‌ای شخصاً این روایت را در سخنرانی‌های رسمی تثبیت کرد. او در ۱۸ مهر، عملیات را «زلزله‌ای ویرانگر» و «شکستی غیرقابل‌جبران» برای اسراییل خواند و گفت: «از شنبه پانزدهم مهر، رژیم صهیونیستی دیگر رژیم قبلی نیست». او هم‌زمان تأکید کرد که این اقدام «کار خود فلسطینی‌ها» بوده و ایران فقط از آرمان آنان حمایت می‌کند. در سخنرانی‌های بعدی، ازجمله دیدار با نخبگان علمی و نظامی، خامنه‌ای لحن خود را از تحسین به تبیین گفتمانی تغییر داد؛ وی بمباران غزه توسط اسراییل را «جنایت نسل‌کشی» خواند و آمریکا را شریک مستقیم این جنایات دانست. می‌توان گفت، گفتمان رسمی جمهوری اسلامی از تقریباً هفته دوم این حمله از توصیف حادثه فراتر رفت و به طرح یک پیام سیاسی بدل شد: حمله ۷ اکتبر نشانه فروپاشی هیمنه اسراییل و بیداری امت اسلامی است.
در ادامه، او سه سخنرانی دیگر ــ در نمایشگاه هوافضای سپاه، دیدار با قهرمانان ورزشی و تجمع بسیجیان ــ انجام داده و ابعاد ایدئولوژیک این روایت را گسترش داد. خامنه‌ای عملیات حماس را «ضربه‌فنی تاریخی» نامید و آن را بخشی از روند «آمریکازدایی» و تغییر نقشه سیاسی غرب آسیا دانست. او خواستار قطع روابط دولت‌های اسلامی با اسراییل شد و تأکید کرد که مقاومت، به‌رغم تلفات سنگین، مسیر درستی را می‌پیماید. در این چارچوب، رضایت جمهوری اسلامی از حمله حماس نه احساس لحظه‌ای، بلکه نشانه‌ای از تحقق پیش‌بینی دیرینه نظام درباره «زوال صهیونیسم» معرفی شد.
مقامات و تمجید از حمله حماس
در کنار خامنه‌ای، مواضع اولیه مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره حمله حماس، مجموعه‌ای از تمجید، توجیه و مشروعیت‌بخشی به عملیات «طوفان‌الاقصی» بود. «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور وقت، در گفت‌وگو با «الجزیره» این عملیات را «واکنشی به ۷۵ سال اشغالگری و ظلم» و تجلی «خشم تاریخی ملت فلسطین» دانست و تأکید کرد که گروه‌های مقاومت ازجمله حماس در تصمیم و اقدام خود مستقل‌اند، هرچند حمایت ایران از آن‌ها را «وظیفه شرعی و انسانی» خواند. او شکست ارتش اسراییل در حملات زمینی به غزه را شکستی «بزرگ‌تر از شکست اولیه در طوفان‌الاقصی» دانست و گفت که این بار تل‌آویو، باوجود حمایت کامل آمریکا و اروپا، ناچار به عقب‌نشینی شد. رییسی همچنین فاش کرد که پیام‌های هشدارآمیز آمریکا به ایران برای جلوگیری از گسترش جنگ، «در میدان و به‌صورت علنی» از سوی مقاومت پاسخ داده شد. در سخنرانی‌های دیگر، او حمله حماس را «حماسه‌ای الهی» و «تحقق وعده خداوند» توصیف کرد و جوانان فلسطینی را قهرمانان مقاومت خواند که توانستند «توازن قدرت را به سود ملت خود» تغییر دهند.
در همین چارچوب، شماری از چهره‌های ارشد جمهوری اسلامی، هم‌صدا با رئیسی، از عملیات حماس به‌عنوان نقطه عطفی در مبارزه با اسراییل یادکردند. «علی شمخانی»، مشاور سیاسی رهبر جمهوری اسلامی، آمریکا را «متهم ردیف اول جنایات اسرائیل» دانست و هشدار داد هرگونه اقدام مستقیم واشنگتن علیه فلسطینیان مسئولیتی است که مستقیماً متوجه کاخ سفید خواهد بود.
او «طوفان‌الاقصی» را مصداق روشن «دفاع مشروع» معرفی کرد و بر استقلال مقاومت فلسطین و تکیه آن بر حمایت مردمی تأکید کرد. «علی‌اکبر ولایتی»، مشاور دیگر رهبری نیز در پیامی به رهبران حماس و جهاد اسلامی، این عملیات را «پیروزی راهبردی» و «هشداری به سازشکاران منطقه» خواند که موازنه قدرت در فلسطین را به‌صورت بنیادین تغییر داده و روند فروپاشی اسراییل را تسریع کرده است.
در سطح دیپلماسی، «حسین امیر عبداللهیان»، وزیر خارجه وقت، گفت «اعلام ساعت صفر» برای هرگونه پاسخ به جنایات اسراییل در اختیار محور مقاومت است و گروه‌های مقاومت آمادگی کامل دارند. او تأکید کرد که ایران در کنار حمایت سیاسی از مقاومت، از مسیرهای حقوقی و دیپلماتیک نیز در پی مهار اسراییل است، ازجمله با پیشنهاد برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی و جمع‌آوری مستندات جنایات جنگی برای ارجاع به محاکم بین‌المللی. امیر عبداللهیان افزود که روند عادی‌سازی روابط عربستان با اسراییل «از روی میز برداشته‌شده» و تهران و ریاض در جلوگیری از کشتار غزه هم‌نظرند. او درنهایت هشدار داد که «دست همه روی ماشه است» و اگر جامعه جهانی اقدامی نکند، پاسخ مقاومت «تعیین‌کننده و پشیمان کننده» خواهد بود و مسئولیت هرگونه گسترش جنگ بر عهده رژیم صهیونیستی است.
جشن طوفان الاقصی در ایران
هم‌زمان با آغاز عملیات «طوفان‌الاقصی» از سوی حماس، صحنه‌هایی از شادی و تجمع مردمی در شهرهای مختلف ایران ازجمله تهران، زنجان و همدان گزارش شد. در پایتخت، میدان فلسطین به کانون تجمع صدها نفر از مردم و دانشجویان تبدیل شد که با شعارهایی مانند «الموت لإسرائیل»، «لبیک یا اقصی» و «لبیک یا خامنه‌ای» از حماس و محور مقاومت حمایت کردند. شرکت‌کنندگان، پرچم‌های فلسطین، حزب‌الله و تصاویر «قاسم سلیمانی»، فرمانده سابق سپاه قدس را در دست داشتند، پرچم اسراییل را به آتش کشیدند و با پخش شیرینی، شربت و نورافشانی «پیروزی مقاومت» را جشن گرفتند.
در دیگر شهرها نیز تجمع‌های مشابهی برگزار شد؛ در زنجان جشن «سلام بر پایان اسراییل» با حضور مردم، مداحی و آتش‌بازی برپا شد و شرکت‌کنندگان با پخش شیرینی، عملیات حماس را نشانه فروپاشی صهیونیسم دانستند. در همدان نیز صدها نفر در میدان امام خمینی این شهر با پرچم‌های ایران، فلسطین و حزب‌الله گرد آمدند، شعارهای ضداسراییلی سر دادند. رسانه‌های رسمی این رویدادها را «واکنش خودجوش مردم ایران به پیروزی مقاومت فلسطین» و نشانه‌ای از «حمایت امت اسلامی از آرمان قدس» توصیف کردند. این جشن‌ها، هم‌زمان با روایت رسمی جمهوری اسلامی از عملیات حماس، به‌عنوان «پاسخی مشروع به دهه‌ها اشغالگری و جنایت اسراییل» شکل گرفت و فضای عمومی ایران را برای چند شب با شعارهای ضداسراییلی و حمایت از محور مقاومت همراه کرد.
هم‌زمان با خیابان، واکنش طرفداران نظام در فضای مجازی نیز با خوشحالی همراه بود. آن روزها خبرگزاری «تسنیم» اخبار خود در مورد این اتفاق را با هشتگ «اسراییل سقطت» منشتر می‌کرد. درعین‌حال برخی از کاربران می‌نوشتند: «رژیم صهیونیستی دارد می‌میرد.» برخی دیگر از کاربران نیز آن روزها سخنان خامنه‌ای را برجسته کرده و این حمله را «زلزله‌ای ویرانگر» می‌دانستند و می‌گفتند این یک «شکست غیرقابل‌ترمیم» است.
یکی از دلایل خوشحالی کاربران هوادار نظام از این حمله، امکان تشکیل کشور فلسطین بود. «محمدحسین پویا نفر» مداح و مجری صداوسیما، در واکنش به حمله حماس نوشته بود: «سرنوشتِ فلسطین این است که قطعاً یک روز، کشورِ #فلسطین خواهد شد ... طوفان الاقصی». بسیاری از حامیان نظام معتقدند بودند که آنچه اتفاق افتاده است، ازجمله خواسته‌های خامنه‌ای است. یکی از آن‌ها می‌نویسد، اقدام حماس یادآور این جمله خامنه‌ای است «امروز قضیه فلسطین کلید رمزآلودی است که درهای فرج را به روی امت اسلامی می‌گشاید...»
عده‌ای از کاربران فضای مجازی از اینکه «محور مقاومت» در شکست اسراییل باهم حرکت خواهد کرد خوشحال بودند. یکی از این کاربران نوشته بود «سنت‌کام اعلام کرد که ناو هواپیمابر جرالد فورد به مدیترانهٔ شرقی واردشده است» در مقابل «سلحشوران یمنی انصار الله، تصویر پهپاد انتحاری دوربُرد و ناوشکن وعید ۲ را منتشر کردند. این #شطرنج_مقاومت است.» کاربر دیگری نیز با یادآوری چهره‌های محور مقاومت می‌نویسد: «هزاران ابوحامدها و هزاران حاج قاسم‌ها تحت لوای فاطمیون برای نبرد با آمریکای جنایتکار و اسراییل کودک کش لحظه‌شماری می‌کنند.»
اما اکنون دو سال پس از طوفان الاقصی، آن شور خیابانی جای خود را به سکوت و نگرانی داده است. وعده‌ها ازمیان‌رفته‌اند، مرز میان پیروزی و فاجعه فروریخته و حتی وفادارترین هواداران حکومت از تداوم جنگ و فشارهای تازه نگران‌اند. آنچه زمانی جشن پیروزی بود، امروز بیشتر به یادبودی برای خطایی تاریخی شباهت دارد.
ایران وایر
