- رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران: با آزادسازی ارز و بالا رفتن هزینه‌ها، تولیدکننگان باید مبلغ بسیار بیشتری تأمین کنند و این مسئله یک شوک شدید به آنها وارد کرده است.
- «نقدینگی مورد نیاز برای واردات دارو وجود ندارد. قبلاً با استفاده از سوبسیدها، می‌توانستیم با هزینه‌ای پایین‌تر، مثلاً برای تأمین مواد اولیه برای شش ماه آینده اقدام کنیم. اما با حذف این سوبسیدها، خریدها نیز قبل کاهش یافته است.»
- مژگان میرحبیبی عضو هیئت مدیره شبکه ملی خیریه‌ها و نیکوکاران: افراد زیادی را می‌شناسم که به دلیل هزینه‌های سنگین، درمان را رها کرده‌اند. حتی پرداخت تفاوت ۱۰ تا ۲۰ درصدی سهم بیمه برای برخی ممکن نیست.
- وبسایت «فرارو» با توجه به بحران بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص در تأمین دارو نوشته وقتی حتی داروهای مکمل و تقویتی از پوشش بیمه خارج می‌شود، بار مالی بر دوش بیماران سنگین‌تر شده و درمان عملاً به کالایی لوکس تبدیل می‌گردد.
افزایش قیمت و کمبود دارو سبب شده بخشی از بیماران در ایران برای ادامه روند درمان با بحران روبرو شده و شماری از بیماران، از جمله مبتلایان به سرطان، به علت ناتوانی در پرداخت هزینه دارو، درمان را متوقف کنند. فعالان صنعت داروسازی نیز تأکید دارند که منابع کافی برای تولید دارو ندارند و نسبت به کمبود ذخاdر دارویی کشور هشدار می‌دهند.
کمبود دارو شرایطی بحرانی در ایران ایجاد کرده و در حالیکه مقامات وزارت بهداشت شرایط دارویی کشور را مناسب توضیح می‌دهند، فعالان صنفی و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی شرایط را بحرانی توضیح می‌دهند.
کمبود و افزایش قیمت دارو در بخش بیماری‌های خاص جان بیماران را به خطر انداخته است و بسیاری از داروخانه‌ها داروهای این بیماری‌ها را عرضه نمی‌کنند.
هادی اخوت پور رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران در اینباره توضیح داده که «رسالت ما در داروخانه تأمین نیازهای دارویی بیماران است و اولویت بر تأمین نیازهاست. اما یک سری داروها وجود دارد که باید از شرکت‌های پخش تهیه شوند و تأمین‌کننده، دارو را به شرطی می‌دهد که مبلغ هزینه در زمان کوتاهی به او عودت داده شود و از طرفی سیاست قیمت‌گذاری در ایران نیز به این نحو است که هر چه قیمت واحد داروها گران‌تر می‌شود، سود دارو کمتر می‌شود.»
رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران افزوده «داروهای آنکولوژی و داروهای ضدسرطان از جمله داروهایی هستند که به دلیل قیمت واحد بالای خود، سود بسیار پایینی دارند. به عنوان مثال، سود این داروها می‌تواند سه درصد، پنج درصد یا هشت درصد باشد. اگرچه اولویت ما مسائل اقتصادی نیست، اما وقتی یک دارویی را از شرکت پخش با فرجه یک ماهه، مثلاً واحدی به مبلغ ده میلیون تومان خریداری می‌شود و فقط سه درصد هم سود داشته باشد، وضعیت دشواری پیش خواهد آمد.»
هادی اخوت پور با تأیید اینکه ذخایر استراتژیک انبارهای دارویی کاهش یافته است، گفته «زمانی تولیدکنندگان دارو ارز سوبسیدی دریافت می‌کردند، می‌توانستند برای واردات مقدار معینی از دارو، ارز لازم را دریافت کرده و وارد کنند. اما با آزادسازی ارز و بالا رفتن هزینه‌ها، آنها باید مبلغ بسیار بیشتری تأمین کنند و این مسئله یک شوک شدید به تولیدکنندگان وارد کرده است.»
او با تأکید بر اینکه «نقدینگی مورد نیاز برای واردات دارو وجود ندارد» گفته «این وضعیت باعث شده که قدرت واردکننده‌ها برای وارد کردن مواد اولیه کاهش یابد. قبلاً با استفاده از سوبسیدها، می‌توانستیم با هزینه‌ای پایین‌تر، مثلاً برای تأمین مواد اولیه برای شش ماه آینده اقدام کنیم. اما با حذف این سوبسیدها، خریدها نیز قبل کاهش یافته است.»
او همچنین توضیح داده که «داروخانه‌ها نیز نسبت به گذشته ضعیف‌تر شده‌اند. این شرایط برای تولیدکنندگان و واردکنندگان نیز به شدت سخت‌تر شده است. در کنار تورم که عملاً سود را از بین می‌برد، واردکننده‌ها با مشکل روبرو هستند. آنها نمی‌توانند با پول فروش قبلی، همان مواد اولیه را دوباره خریداری کنند، زیرا قیمت‌ها به شدت افزایش یافته است و مجبورند کمتر خرید کنند. این وضعیت به صورت زنجیره‌ای تأثیرات منفی خود را بر بازار دارو و خدمات داروخانه‌ها می‌گذارد و مشکلات بیشتری را برای تأمین دارو و خدمات به بیماران ایجاد می‌کند.»
این فعال صنفی کمبود دارو را مهم‌تر از افزایش قیمت آن دانسته و گفته «مسئله موجود بودن دارو به مراتب از قیمت آن مهم‌تر است. اگر داروها در دسترس نباشند، به طور طبیعی استرس زیادی به جامعه وارد خواهد شد. این وضعیت قطعاً تأثیرات منفی بر تولیدات داخلی نیز خواهد گذاشت. بسیاری از داروهایی که تولید می‌شوند، وابستگی به مواد اولیه وارداتی دارند و در صورتی که یک قلم از این مواد در دسترس نباشد، ممکن است کل روند تولید تحت تأثیر قرار بگیرد و به عبارت دیگر متوقف شود.»
در این میان وزیر بهداشت وضعیت ذخایر دارویی را مناسب ارزیابی کرده اما مهدی پیرصالحی رئیس سازمان غذا و دارو شهریورماه امسال کمبود دارو را تأیید و نبود نقدینگی را مهمترین چالش بخش دارویی کشور اعلام کرد.
او گفته بود «در حال حاضر نقدینگی یکی از مهمترین مشکلات ماست؛ مشکلی که هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی با آن مواجه هستند. دلیل اصلی این مسئله، تخصیص نامناسب بودجه و پرداخت‌های نامنظم و ناکافی است که موجب اختلال در زنجیره تأمین و توزیع دارو شده و در نهایت به کمبودهای دارویی دامن می‌زند.»
اینهمه جان بیماران به ویژه مبتلایان به بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج را با خطر روبرو کرده است. وبسایت «فرارو» افزایش قیمت و کمبود دارو را دو چالش بزرگ مبتلایان به بیماری‌های خاص در ایران ارزیابی کرده و نوشته بیماران تالاسمی، ام‌اس و هموفیلی نیز از کمبود دارو و خون گلایه دارند؛ بسیاری برای دریافت داروی ضروری ماه‌ها در صف می‌مانند. برخی خانواده‌ها در شهرهای مختلف تجمع کرده‌اند تا صدای خود را به گوش مسئولان برسانند.
در این گزارش تأکید شده تنها تحریم و اقتصاد نیست که بیماران را گرفتار کرده است. یکی از چالش‌های اساسی، کاهش سهم بیمه‌ها در تأمین هزینه داروهای خاص است. در تجمع اخیر بیماران سیستینوزیس مقابل وزارت بهداشت، این موضوع به‌وضوح مطرح شد. آنان می‌گویند سهم بیمه‌ها در پرداخت هزینه دارو به‌صورت مداوم در حال کاهش است؛ در حالیکه قیمت داروی خارجی «سیستاگون» به بیش از ۲۷ میلیون تومان رسیده است. این وضعیت سبب شده بیماران ناچار شوند برای تداوم درمان خود از خیر برخی داروها بگذرند یا هزینه‌ها را از جیب پرداخت کنند.
«فرارو» تأکید کرده بیماران سرطانی نیز وضعیت مشابهی دارند. مژگان میرحبیبی عضو هیئت مدیره شبکه ملی خیریه‌ها و نیکوکاران، در اینباره گفته «افراد زیادی را می‌شناسم که به دلیل هزینه‌های سنگین، درمان را رها کرده‌اند. حتی پرداخت تفاوت ۱۰ تا ۲۰ درصدی سهم بیمه برای برخی ممکن نیست. در روستاها مردم گاو، زمین یا دارایی‌شان را می‌فروشند تا بتوانند هزینه درمان را بپردازند.» او همچنین به نکته‌ی مهمی اشاره می‌کند: بعضی از داروهای وارداتی چون در فهرست رسمی دارویی کشور (فارماکوپه) ثبت نشده‌اند، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند؛ بنابراین بیمار ناچار است تمام هزینه را از جیب خود بپردازد.
افزون بر این، بیمه‌ها بسیاری از داروهای تقویتی را نیز پوشش نمی‌دهند. در حالیکه این داروها برای بیماران خاص، به ویژه مبتلایان به بیماری‌هایی مانند MDS (اختلال مغز استخوان)، نقشی حیاتی در کنترل بیماری دارند. بسیاری از این بیماران هم‌زمان از بیماری‌های مزمن دیگری مانند دیابت، مشکلات کلیوی یا قلبی نیز رنج می‌برند و در نتیجه برای ادامه زندگی نیازمند مصرف چندین نوع دارو به‌طور هم‌زمان‌اند. وقتی حتی داروهای مکمل و تقویتی از پوشش بیمه خارج می‌شود، بار مالی بر دوش بیماران سنگین‌تر شده و درمان عملاً به کالایی لوکس تبدیل می‌گردد.
مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که مسئله‌ی گرانی و کمیابی دارو در ایران، صرفاً نتیجه‌ی یک عامل واحد نیست. این مشکل، حاصل تلاقی چند بحران هم‌زمان است: تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی، ضعف در نظام بیمه‌ای، ناهماهنگی میان دستگاه‌های مسئول و نبود سیاست روشن در حوزه‌ی داروهای خاص. تا زمانی که این چرخه‌ی معیوب اصلاح نشود، بیماران خاص همچنان میان داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها در رفت‌وآمد خواهند بود؛ در جست‌وجوی دارویی که شاید بتواند تنها امیدشان برای ادامه‌ی زندگی باشد.
حسینعلی حاجی دلیگانی عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، از پیگیری تامین داروی بیماران خاص از سوی مجلس خبر داد و گفت: یکی از این بیماری‌های خاص بیماری (ای ال اس) است که خانواده بیماران مبتلا به این بیماری با مراجعه به بنده و جمعی از نمایندگان اعلام کرده‌اند که داروی بیماری مذکور که در صحبت کردن، خوردن، آشامیدن و راه رفتن این بیماران تاثیر دارد و برای کند کردن روند پیشرفت بیماری آنان تجویز می‌شود؛ کمیاب شده و این بیماران به دلیل نبود این دارو و مصرف آن، روز به روز حالشان بدتر شده و مشکلات خانواده آنان بیشتر می‌شود.
کیهان لندن
