به گفته این مقامها، کشتی در فاصله چندصد مایلی از سواحل سریلانکا قرار داشت که نیروهای آمریکایی آن را متوقف کردند. محموله پیش از آنکه اجازه داده شود کشتی به مسیر خود ادامه دهد، مصادره شد.
این منابع، به همراه فردی مطلع از جزئیات عملیات، به روزنامه «والاستریت ژورنال» گفتند که ایالات متحده از پیش و بر اساس دادههای نهادهای اطلاعاتی، این محموله را تحت نظر داشته است.
این عملیات که تاکنون علنی نشده بود، بخشی از تلاشهای وزارت دفاع آمریکا برای مختل کردن شبکههای پنهان تأمین نظامی جمهوری اسلامی ایران به شمار میرود.
این نخستین بار در سالهای اخیر است که بهطور علنی مشخص میشود ارتش آمریکا محمولهای با منشأ چینی و مقصد ایران را رهگیری کرده است. نام کشتی و مالک آن اعلام نشده است.
این عملیات چند هفته پیش از آن صورت گرفت که ایالات متحده، روز چهارشنبه، یک نفتکش تحت تحریم را در نزدیکی سواحل ونزوئلا توقیف کرد. نفتکشی که برای انتقال نفت از ونزوئلا به ایران مورد استفاده قرار میگرفت. این اقدامات نشاندهنده رویکرد تهاجمیتر دولت ترامپ در استفاده از ابزارهای دریایی علیه رقبای خود است. رویکردی که آمریکا در گذشته کمتر به آن متوسل میشد.
فرماندهی نیروهای آمریکایی در منطقه هند–آرام، که مسئول اجرای این عملیات بوده، از اظهارنظر در اینباره خودداری کرده است. همچنین سخنگویان ایران و وزارت خارجه چین به درخواستها برای ارائه توضیح پاسخی ندادند.
به گفته یکی از مقامهای آمریکایی، محموله توقیفشده شامل قطعاتی بوده که قابلیت استفاده در تسلیحات متعارف ایران را داشته و این مواد پس از ضبط، نابود شدهاند. او افزود که این اقلام «کاربرد دوگانه» داشتهاند. به این معنا که هم میتوانستند مصارف غیرنظامی و هم نظامی داشته باشند.
یک مقام دیگر، به همراه فردی مطلع از این مصادره، اعلام کرد که آمریکا اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان میدهد این محموله به سمت شرکتهای ایرانی فعال در تأمین قطعات برنامه موشکی ایران در حرکت بوده است. به گفته این مقام، در این عملیات نیروهای ویژه در کنار نیروهای متعارف ارتش آمریکا مشارکت داشتهاند.
توقیف این محموله با ماهیت نظامی و مقصد ایران در حالی انجام شده که سازمان ملل متحد در اواخر سپتامبر بار دیگر تحریمهای بینالمللی تجارت تسلیحات با ایران را اعمال کرده است.
ایالات متحده در سالهای اخیر چندین محموله سلاح و نفت مرتبط با ایران را توقیف کرده است. در ژانویه 2024، فرماندهی مرکزی آمریکا قطعات موشکهای بالستیک و کروز ساخت ایران را که در نزدیکی سواحل سومالی و به مقصد شبهنظامیان حوثی در یمن در حرکت بودند، مصادره کرد.
همچنین آمریکا در سالهای 2020 و 2023 محمولههای نفتی ایران را توقیف و اعلام کرد این محمولهها به سود نهاد نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودهاند.
فروشهایی از سوی چین که گمان میرود به برنامه موشکی ایران مرتبط باشند، با دقت فزایندهای در آمریکا رصد میشوند. ماه گذشته، دو نماینده دموکرات کنگره از وزیر خارجه آمریکا، مارکو روبیو، و رئیس سازمان اطلاعات مرکزی، جان رتکلیف، خواستند درباره محموله بزرگی از مواد شیمیایی ارسالی از چین به ایران که احتمال استفاده از آنها در سوخت موشکها وجود دارد، تحقیق کنند.
این دو نماینده، راجا کریشنامورتی از ایالت ایلینوی و جو کورتنی از ایالت کنتیکت، در نامهای به تاریخ ۱۳ نوامبر نوشتند: «آخرین محمولههای پکن از این مواد شیمیایی حیاتی نشان میدهد که اقدامات آمریکا تاکنون در بازداشتن چین از حمایت از تلاشهای تهران برای دستیابی به توانمندیهای نظامی تهاجمی ناکام بوده است.»
آنها افزودند: «به نظر میرسد پکن در کمک به بازتسلیح تهران بدون پاسخگویی، جسورتر شده است.»
روزنامه والاستریت ژورنال پیشتر در سال جاری گزارش داده بود که دو کشتی ایرانی حامل چندین تُن پرکلرات سدیم، یکی از مواد اصلی تولید سوخت جامد موشکهای بالستیک، از چین به سمت ایران حرکت کردهاند. در ماه آوریل، وزارت خزانهداری آمریکا چندین نهاد ایرانی و چینی را به دلیل تسهیل انتقال مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید موشکهای بالستیک به سپاه پاسداران تحریم کرد.
چین از دیرباز متحد دیپلماتیک و اقتصادی ایران بوده و نفت خام این کشور را وارد میکند. با این حال، هنوز مشخص نیست که دولت چین از محمولههای مرتبط با برنامه موشکی ایران آگاهی داشته است یا خیر.
بهنام بنطالبو، مدیر پرونده ایران در «بنیاد دفاع از دموکراسیها» در واشنيگتن، گفت: «با تبدیل شدن چین به عرصهای سهلگیرانه برای صادرات فناوریهای غیرقانونی، این کشور به یکی از عوامل توانمندساز برنامه موشکهای بالستیک ایران بدل شده است.»
او افزود: «شرکتهای چینی معمولاً فناوریهای دوگانهمصرفی در اختیار ایران قرار میدهند که دقت پرتابههای این کشور را افزایش میدهد. امری که حتی از مواد شیمیایی نیز خطرناکتر است.»
