.webp)
ناصر اعتمادی
در پی اظهار رسمی امانوئل ماکرون مبنی بر به رسمیت شناختن کشور فلسطین در نشست آتی مجمع عمومی سازمان ملل، پایتخت‌های غربی در اقدامی همسو، گام‌هایی مشابه به جلو برداشتند. بریتانیا، کانادا و پرتغال در عرض چند روز وعدۀ مشابهی دادند و به این ترتیب فضای تازه‌ای در صحنۀ سیاسی جهان پدید آمد که انزوای سیاسی دولت بنیامین نتانیاهو را تشدید کرده است. با این حال کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون اصلاحات در رهبری تشکیلات خودگردان فلسطین و ورود فعال آمریکا به میدان، این حرکت به نتیجۀ ملموس نخواهد رسید.
رئیس‌جمهوری فرانسه در نامه‌ای به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، نوشت که تلاش برای به رسمیت شناساندن دولت مستقل فلسطینی «وظیفه‌ای اخلاقی» است، به‌ویژه در شرایطی که دولت بنیامین نتانیاهو، در غزه قحطی می‌پروراند و در عین حال به طرح الحاق کرانۀ غربی رود اردن شتاب می‌بخشد.
تصمیم پاریس که با تهدیدهای پنهان و آشکار اسرائیل روبرو بوده، در آغاز با تردیدهایی در خود کاخ الیزه همراه شد. مقام‌های اسرائیلی هشدار داده بودند که اگر فرانسه قدمی در این راه بردارد، پس از پایان جنگ، از مذاکرات منطقه‌ای حذف خواهد شد. اما انتشار نامه در ۲۴ ژوئیه و پیروی برخی دولت‌های غربی از آن، نشان داد که ماکرون در زمانۀ انفعال جهانی، بار دیگر نقش محرک دیپلماسی اروپا را به دوش گرفته است.
درونمایۀ تصمیم فرانسه، از دل تحولات میدانی شکل گرفته است: فجایع غزه، قساوت شهرک‌نشینان در کرانۀ غربی رود اردن، سوء‌تغذیۀ گستردۀ کودکان و شلیک به روی مردمی که برای غذا در صف ایستاده‌اند، همگی تصاویری‌اند که وجدان جهانی را به واکنش واداشته‌اند.
در همین حال، کنفرانسی در نیویورک با حضور وزرای خارجه کشورهای مختلف و بدون حضور آمریکا و اسرائیل، برگزار شد که نوعاً فضای سیاسی تازه‌ای را بازتاب داد. کشورهای شرکت‌کننده، ضمن محکوم‌کردن حملات ۷ اکتبر، خواهان خلع سلاح حماس و تدوین معماری امنیتی تازه‌ای شدند. حضور فعال کشورهای عربی، از جمله مصر، ترکیه، قطر و همچنین عربستان سعودی در تدوین بیانیۀ پایانی، نشان از اجماع بی‌سابقه‌ای داشت. متن نهایی این بیانیه که بر خروج حماس از قدرت در غزه تأکید داشت، زمینۀ لازم را برای کشورهای اروپایی فراهم کرد تا شناسایی فلسطین را «پاداشی» برای تروریسم تلقی نکنند.
در گفتگویی با هفته‌نامۀ اکسپرس، غیث العمری، دیپلمات پیشین فلسطینی و مشاور محمود عباس، از نقش پیش‌برندۀ فرانسه در این روند ستایش کرد و گفت که شناسایی فلسطین در این مقطع، به‌جای تقویت حماس، مشروعیت تشکیلات خودگردان فلسطین را تثبیت می‌کند. او یادآور شد که حماس اساساً با راه‌حل دو دولت مستقل اسرائیل و فلسطین مخالف است و در نتیجه، هرگونه پیشرفت در مسیر تشکیل کشور فلسطین را به‌معنای تضعیف سیاسی خود می‌داند.
با این همه، العمری هشدار می‌دهد که این تحرک دیپلماتیک، بدون اصلاحات اساسی در ساختار فاسد و ناکارآمد تشکیلات خودگردان فلسطین، نمی‌تواند بر زمین واقعیت اثر بگذارد. او خواهان حفظ فشار سیاسی بر رهبری فلسطینی‌ها برای اصلاحات داخلی است، به‌ویژه از سوی اروپا که همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کنندۀ مالی این نهاد به شمار می‌رود.
در این حال، دولت اسرائیل این روند را جدی نمی‌گیرد و می‌کوشد آن را موقت و بازگشت‌پذیر نشان دهد، هر چند توازن قوا در حال تغییر است. حتی در واشنگتن نیز نشانه‌هایی از دگرگونی دیده می‌شود. دونالد ترامپ با لحنی تند از تصمیم کانادا انتقاد کرد و آن را مانعی برای امضای توافق تجاری دانست، اما در خلوت، به گفته فایننشال تایمز، به یکی از حامیان مالی‌اش گفته است: «مردم من دارند از اسرائیل متنفر می‌شوند.»
در چنین شرایطی، تنها عاملی که می‌تواند اسرائیل را به عقب‌نشینی وا دارد، دخالت مستقیم آمریکا است. غیث العمری در گفتگو با اکسپرس تصریح کرد که بدون رهبری واشنگتن، ابتکارهای اروپا و کشورهای عربی به‌تنهایی کافی نیستند. هرچند نزدیکی عربستان سعودی و اسرائیل یکی از انگیزه‌های اصلی واشنگتن برای دخالت در این پرونده است، اما تاکنون، کاخ سفید نشانه‌ای از برنامه‌ای مشخص در این زمینه ارایه نداده است.
فرانسه، با شکستن تابوی قدیمی، جرقه‌ای در سپهر دیپلماتیک افکند، اما آتش صلح، تنها زمانی شعله خواهد گرفت که نهادهای فلسطینی اصلاح شوند، اسرائیل از اشغال دست بردارد و آمریکا از بی‌تفاوتی خارج شود.
منبع: رادیو فرانسه
