گرماي اعتراض در سرماي كي يف
اعتراض‌ها در اوكراين هم رنگ و بوي تندتري مي‌گيرد. سرما و برودت هوا نيز معترضان را از تجمع منصرف نمي‌كند. اعتراض‌هايي كه با هدف فشار به دولت براي پيوستن به اتحاديه اروپا آغاز شده بود، به اعتراض‌هاي ضد دولتي تبديل شده است. حالا معترضان در برابر كاخ رياست‌جمهوري تجمع مي‌كنند و خواستار كناره‌گيري ويكتور يانوكوويچ، رييس‌جمهور اوكراين هستند چون يانوكوويچ با رد شرط اتحاديه اروپا مبني بر آزادي يوليا تيموشنكو، نخست وزير سابق كشور از امضاي معاهده تجاري - سياسي با اتحاديه اروپا انصراف داده است. اينك اين نگراني وجود دارد كه تظاهرات فعلي، رفته رفته به چيزي شبيه انقلاب نارنجي در سال 2004 تبديل شود. در آن سال، هواداران ويكتور يوشچنكو و يوليا تيموشنكو، پس از انتخابات رياست‌جمهوري اكتبر 2004- كه به پيروزي خفيف نخست وزير وقت يعني ويكتور يانوكوويچ انجاميد، اعتراض‌هاي گسترده‌يي انجام دادند. مسموم شدن ويكتور يوشچنكو در جريان مبارزات انتخاباتي و احتمال دست داشتن يانوكوويچ رقيب سرسخت يوشچنكو در اين قضيه، آتش انقلاب نارنجي اوكراين را برافروخت. در نتيجه پارلمان اين كشور نتيجه انتخابات را كه حاكي از پيروزي يانوكوويچ نامزد مورد حمايت روسيه بود، لغو كرد و با برگزاري دوباره انتخابات ويكتور يوشچنكو با كسب ?? درصد آرا قدرت را در دست گرفت. امروز نيز به نظر مي‌رسد هواداران انقلاب نارنجي درصدد انقلاب ديگر هستند. دختر تيموشنكو در ميان معترضان بيانيه مادر در بند را مي‌خواند و اوكرايني را از همه شهرها به سوي كييف فرا مي‌خواند. گزارش‌ها حاكي از آن است كه مخالفان علاوه بر سازماندهي اعتراض‌هاي بيشتر به دنبال سازماندهي اعتصاب عمومي در سراسر اوكراين هستند. «آرسني ياتسنيوك» يكي از رهبران مخالف اوكراين اظهار اميدواري مي‌كند تا با برگزاري يك تجمع در مقابل دانشگاه دولتي كي يف، دانشجوها را به عنوان نيرو اصلي نزديكي اوكراين به اروپا وارد كارزار اعتراضات كند. ديگر سران اپوزيسيون نيز با اتخاذ مواضع مشابهي قصد دارند تا از ويتالي زاخارچنكو، وزير كشور اوكراين بخواهند تا در تاريخ دوم سپتامبر در پارلمان درباره سركوب معترضان توسط پليس توضيح دهد. با افزايش اعتراض‌ها و خشونت نيروهاي امنيتي، حالا اعتراض‌هاي اوكراين بار ديگر در منطقه و غرب واكنش برانگيز شده است. در نخستين موضع، «جن ساكي» سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا گفته كه خشونت و ارعاب نبايد جايي در اوكراين امروزي داشته باشد. اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد پس از آنكه يك درخواست براي واكنش امريكا به اوضاع اوكراين در وب سايت كاخ سفيد، بيش از صدهزار امضا به دست آورد، واشنگتن بايد مساله اعمال تحريم عليه رييس‌جمهوري اوكراين را بررسي كند. اين درخواست شامل توقيف دارايي‌هاي ويكتور يانوكوويچ، رييس‌جمهوري اوكراين، اعضاي دولتش و خانواده‌هايشان توسط امريكا و اتحاديه اروپا مي‌شود. كاترين اشتون، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز خواستار تحقيق درباره درگيري‌ها در اوكراين و خشونت پليس اين كشور عليه معترضان شده است. اما از سوي ديگر نيز روسيه تهديد كرده اوكراين را در صورت امضاي توافقنامه تجاري با اتحاديه اروپا، مشمول تحريم‌هاي تجاري و سياسي مي‌كند. با اين حال «سرگئي ناريشكين» رييس دوماي روسيه به‌شدت از اتحاديه اروپا به دليل اتهام به روسيه درباره عدم تمايل اوكراين به پيوستن به اتحاديه اروپا انتقاد كرده است. در مقابل ويكتور يانوكوويچ، رييس‌جمهوري اوكراين هم گفته معتقد است كه اتحاديه اروپا محرك‌هاي اقتصادي لازم بر ترغيب وي به امضاي قرارداد را پيشنهاد نكرده بود. گفته مي‌شود كه فرانسوا اولاند، رييس‌جمهوري فرانسه از سرمايه‌گذاري بيشتر اتحاديه اروپا در اين قرارداد جلوگيري كرده بود. اما در مقابل روسيه به اوكراين پيشنهاد تخفيف در هزينه‌هاي واردات گاز داده است. به باور كارشناسان غربي، مساله همگرايي اروپايي اوكراين در چارچوب روابط بين روسيه و غرب بسيار مهم است و به گفته‌هاي شخصيت‌هاي مهم غربي و از جمله برژينسكي حتي غرب بايد از درخواست قاطعانه سابق خود مبني بر آزاد كردن تيموشنكو از زندان اوكراين دست بكشد تا اوكراين را به دست آورد. اما به باور كارشناسان روس، مقامات اروپايي و امريكايي نگران آن هستند كه اگر اوكراين توافقات با بروكسل را امضا نكند، روسيه صاحب دو پيروزي (بعد از كنار زدن سايه جنگ از فراز سوريه) خواهد شد و اين براي روسيه زياد است. به باور روس‌ها، غربي‌ها در اين شرايط به ارعاب نخبگان اوكراين دست زده و از جمله در سايت كاخ سفيد «يانووكويچ» رييس‌جمهور اوكراين را به عنوان شخصي نامطلوب معرفي كرده‌اند. اما از سوي ناظران بي‌طرف، اين گمانه زني وجود دارد كه نمايندگان كنگره امريكا روند سياسي اوكراين مداخله خواهند كرد. به ويژه اينكه پس از رويكرد دولت اوباما در مساله سوريه و ايران، عقب‌نشيني در موضع اوكراين، موضع روسيه را بيشتر تقويت خواهد كرد. البته برعكس اين ديدگاه نيز وجود دارد كه روس‌ها كه از نزديكي روابط ايران با امريكا نگران هستند، نمي‌توانند از موضع خود در اوكراين دست بكشند و احتمالا كشمش قدرت بين روسيه و غرب جدي‌تر خواهد شد. به‌طور كلي بايد گفت براي اوكراين و اوكرايني‌ها مرحله دشواري درپيشرواست؛ غرب و شرق اروپا با هم وارد مناقشه شده‌اند و در اين بين براي بازيگران خارجي منافع ژئواستراتژيك مهم است و براي اوكرايني‌ها، قرار گرفتن اين كشور در مسير توسعه هدف است. البته لازم به يادآوري است كه شخص يانوكوويچ قبلا در اظهاراتي گفته است كه به هر حال پيوستن اين كشور به اتحاديه اروپا رخ مي‌دهد اما شايد با كمي تاخير. برخي كارشناسان اين موضع را به معناي بازي كييف در ميز مذاكره براي گرفتن امتياز از دو سوي ديگر منازعه يعني غرب و شرق قلمداد مي‌كنند. با اين حال به باور ناظران بين‌المللي اين بازي براي كشوري مثل اوكراين چندان طولاني نخواهد بود و بايد هر چه زودتر كييف موضع قطعي خود را اتخاذ كند.
|
