نمایش پهپادهای ساخته شده ایرانی در قزوین
نویسنده,فرزاد صیفی‌کاران، شغل,روزنامه‌نگار (بی بی سی فارسی)
پهپادهای جمهوری اسلامی که این روزها در جنگ اوکراین خبرساز شده و نیروهای نظامی به عنوان دستاوردی مهم از آن یاد می‌کنند، این بار در آسمان شهرهای ایران، می‌گویند «چشم رصدگر» نیروهای امنیتی علیه معترضان است.
به نظر می‌رسد نیروهای امنیتی در ایران، برای اولین بار در جریان اعتراضات زن، زندگی، آزادی و به منظور زیرنظر گرفتن اعتراضات، و همچنین تعقیب، شناسنایی و بازداشت معترضان از تکنولوژی پهپادی استفاده کردند.
«اشراف اطلاعاتی»، اصطلاحی است که نیروهای امنیتی-اطلاعاتی جمهوری در سال‌های گذشته با استفاده از آن سعی کردند نشان دهند هیچ چیز از دید آنها پنهان نمی‌ماند، اما این بار شکل و فرم دیگری به خود گرفته و جایش را به آنچه آنها آن را «رصد پهپادی» و «سوژه‌زنی پهپادی» می‌نامند، داده است.
سازمان اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی، همگی در اعتراضات سال گذشته از پهپاد علیه معترضان استفاده کردند.
«ستاد ۱۱۴» سازمان اطلاعات و مجموعه «گرداب»، ارگان رسمی فرماندهی امنیت سایبری سپاه، بیشترین ویدیوهای «رصد پهپادهای» را منتشر کردند.
نیروهای امنیتی ویدیوهایی زیادی از «رصد پهپادی» منتشر کردند، ویدیوهایی که درون‌مایه تبلیغاتی داشتند، برای نشان دادن توان اطلاعاتی و امنیتی این نیروها.
با توجه به سرکوب گسترده اعتراضات سال گذشته، استفاده از ابزارهای مختلف چه سطحی از سرکوب را نشان می‌دهد و پهپاد چگونه به چشم آسمانی نیروهای امنیتی برای اطلاع از محل اعتراضات و بزرگی اعتراضات جهت مقابله و سرکوب تبدیل شده است؟
«چشم رصدگری» که پنهان نماند
«اغتشاشگران به آسمان نکنید»، این جمله‌ای است که نیروهای امنیتی در ابتدای فیلم‌های پهپادی برای نشان دادن «رصد مخفیانه» معترضان استفاده کرده‌اند.
اگرچه این «رصد پهپادی» مخفیانه نمانده، اما با افزایش اعتراضات و گستردگی جغرافیایی آنها در سال‌های گذشته، انتظار می‌رفت نیروهای امنیتی در هر دور تازه از اعتراضات، از ابزارها و روش‌های جدید نظارتی برای مقابله با معترضان بهره ببرند.
دیوید همبلینگ، روزنامه‌نگار فناوری و کارشناس پهپاد به بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید که پهپادها توسعه گونه‌ای از فناوری نظارتی هستند و «پلیس برای پیگیری و زیرنظر گرفتن اعتراضات از آن استفاده می‌کند».
به گفته این کارشناس پهپاد، این هواپیماهای بدون سرنشین اکنون به پلیس این توانایی را می‌دهد که از بُرد طولانی‌تر و آسان‌تر معترضان را زیر نظر بگیرد و از افراد بدون اینکه خودشان متوجه شوند،عکس بگیرد.
تحقیقات بی‌بی‌سی فارسی نشان می‌دهد در جریان اعتراضات سال ۱۴۰۱، دستکم در ۱۵ شهر نیروهای امنیتی-اطلاعاتی از پهپاد استفاده کردند.
مناطقی که در آنها از پهپاد استفاده شده است
در برخی از این شهرها و رویدادهای خاص که اعتراضات بزرگی جریان داشت، مانند چهلم مهسا (ژینا) امینی در تاریخ چهارم آبان ۱۴۰۱، پهپاد نقشی کلیدی در میان ابزارهای مورد استفاده نیروهای امنیتی داشته است.
در مراسم چهلم مهسا امینی اگرچه خانواده او اجازه حضور پیدا نکردند و نیروهای امنیتی مسیرهای منتهی به آرامستان آیچی را مسدود کرده بودند، اما جمعیت کثیری از مردم شهر سقز و همچنین شهرهای دیگر دراین مراسم حضور پیدا کردند.
هنگام برگشت از آرامستان آیچی، نیروهای سپاه پاسدران در ورودی شهر که میدان انقلاب نام دارد، به سمت معترضان تیراندازی کردند.
بر اساس ویدیویی که از چهلم مهسا (ژینا) امینی منتشر شده، در محوطه نزدیک به مجتمع سازمانی ارتش سقز و قبل از رسیدن به میدان انقلاب، بالای سر معترضانی که به دلیل تیراندازی نیروهای امنیتی به زمین‌های اطراف شهرک ارتش فرار کرده بودند، یک پهپاد دیده می‌شود.
نقشه زیر مسیری را نشان می‌دهد که مردم برای حضور در مراسم چهلم مهسا (ژینا ) امینی طی کردند. شهرک مسکونی ارتش که در نقشه مشخص شده، نزدیک منطقه‌ای است که نیروهای امنیتی به سمت مردم تیراندازی کرده و پهپاد بالای سر جمعیت دیده شده است.
مسیر سقز به گورستان آیچی
«چهلم مراسم ژینا بود، خانمی داشت سر خاک ژینا سخنرانی می‌کرد، بعد آقایی فریاد زد گفت پهپاد آوردند برای ذخیره کردن شماره‌ها، تلفن‌هایتان را روی حالت بگذارید. بعد همه جمعیت سرشان را که بلند کردند به آسمان که نگاه کردیم، دیدیم یک پهپاد مشکلی که فاصله زیادی نداشت دور جمعیت می‌چرخید. همه نگران شدیم و گوشی‌هایمان را در حالت پرواز گذاشتیم.»
یک هفته بعد در تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۱، وقایعی مشابه آنچه در مراسم چهلم مهسا امینی اتفاق افتاد، در چهلم حدیث نجفی تکرار شد. مراسم چهلم حدیث نجفی در بهشت سکینه کرج برگزار شد و بر اساس فراخوانی که از پیش اعلام شده بود، جمعیت انبوهی آن روز با وجود بسته بودن اتوبان کرج-قزوین، سعی کردند با پای پیاده خود را به بهشت سکینه برسانند.
در مراسم چهلم حدیث نجفی نیز با تیراندازی نیروهای امنیتی به سمت معترضان درگیری‌های شدید بین مردم و نیروهای امنیتی وجود که در نتیجه آن تعداد زیادی از شهروندان زخمی و کشته شدند. به گزارش رسانه‌های حکومتی نیز یک بسیجی به نام روح‌الله عجمیان کشته و چند نفر از کادر نیروی انتظامی زخمی شدند. در آن روز به دلیل ترافیک سنگین، از هلی‌کوپتر برای اعزام مجروحان به مراکز درمانی استفاده شد.
صداوسیما بعدها فیلم اعترافات تلویزیونی افرادی که متهم به قتل روح‌الله عجمیان بودند، از جمله محمدحسینی و محمدمهدی کرمی که اعدام شدند را پخش کردند. در فیلم اعترافات تلویزیونی متهمان پرونده روح‌الله عجمیان، صحنه‌های پهپادی از اعتراضات مراسم چهلم حدیث نجفی نمایش داده شد.
ویدیوهای منتشر شده از پهپادها توسط معترضان و همچنین ویدیوهایی که نیروهای امنیتی منتشر کرده‌اند، علاوه بر استفاده گسترده از پهپاد، نشان می‌دهد که در روزهای حساس و مهمی که احتمال شکل‌گیری اعتراضات گسترده وجود داشته یا قبل از فراخوان اعلام شده بود، از تکنولوژی پهپادی برای زیرنظر گرفتن اعتراضات به صورت هدفمند و برنامه‌ریزی شده استفاده شده است.
حدیث نجفی اما در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در بلوار ارم مهرشهر کرج با اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای به صورت، گردن و قفسه سینه‌اش کشته شد.
مهرشهر کرج یکی از مناطقی که بود که طول اعتراضات سال گذشته شاهد اعتراض‌های گسترده و مداوم بود.
اکانت «۱۵۰۰تصویر» که بعد از اعتراضات آبان ۱۳۹۸ اخبار اعتراضات را منتشر می‌کند، در تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۱ ویدیویی از دو نیروی امنیتی منتشر کرد که نشان می‌داد بر روی یک پشت‌بام در مهرشهر کرج، در حال به پرواز درآوردن پهپاد هستند.
بی‌بی‌سی این محل را شناسایی کرده است، پشت‌بام مجتمع تجاری پاسارگاد، واقع در بلوار ارم، همان خیابانی که حدیث نجفی هم آنچا کشده شد. در ویدیو یک ساختمان شبیه فیلم دیده می‌شود که ساختمان سینما پرشین روبه‌روی مجتمع تجاری پاسارگاد است. به نظر می‌رسد در مناطقی که اعتراضات گسترده جریان داشته، از پهپاد هم بیشترین استفاده شده است.
نیروهای امنیتی در اعتراضات از چه پهپادهایی استفاده کردند؟
بر اساس تصاویر منتشر شده از پهپادها، نیروهای امنیتی از پهپادهای غیرنظامی یا اصطلاحا «تجاری» استفاده کردند.
اگرچه سپاه پاسداران پهپادهای نظامی متعددی را تولید و در اختیار دارد.
در خصوص پهپادهای که در اختیار وزارت اطلاعات و نیروهای انتظامی نیز قرار دارد اطلاعات زیادی در دست نیست.
مهرماه ۱۳۹۷ در هفته نیروی انتظامی، وزارت دفاع ۱۲ فروند پهپاد نظامی مهاجر و صادق، که توسط صنایع دفاع و صنایع الکترونیک ساخته شدند و به گفته آنها ارتقاء یافته بودند را به نیروهای انتظامی تحویل داد.
شهریور ۱۴۰۰ نیز سردار قاسم رضایی، جانشین فرمانده ناجا با اشاره به صحبت‌های آیت‌الله خامنه‌ای که گفته بود «پهپاد مهم» است، از «ارتقای سطح توانمندی یگان پهپادی ناجا» خبر داد و از فراهم کردن «زیرساخت‌های یگان پهپادی ناجا اعم از ابنیه، نیروهای انسانی متخصص، متعهد و کارآمد با اولویت جذب بومی، تجهیزات پروازی و غیره» خبر داده بود.
اون جنکینز، مدیرعامل شرکت نیشن‌واید درُن در بریتانیا، ویدیوهای پهپادی در اعتراضات ایران را برای بی‌بی‌سی فارسی بررسی کرده است و می‌گوید به احتمال زیاد پهپادهای فانتوم (Phantom) و مویک (Mavic) توسط نیروهای امنیتی به کار گرفته شده است.
آقای جنکینز به بی‌بی‌سی می‌گوید:
«طبق چیزی که در ویدیوها دیدم به نظر می‌رسد آنها در اصل از پهپاد DJI Mavic استفاده می‌کنند. و من می‌توانم تا حدی این را بر اساس فاصله‌ای که اپراتورها در آن زمان پهپاد را کنترل می‌کنند، تشخیص دهم. و همچنین پهپاد دیگری که آنها استفاده می‌کنند، پهپاد DJI Phantom است که سال‌ها در بازار جهانی وجود داشته. این پهپاد ساختاری منحصر به فرد و پره‌هایی چرخشی ثابت دارد و ظاهری دارد که شناسایی آن را آسان می‌کند.»
مویک و فانتوم ساخت شرکت چینی DJI هستند و به آسانی قابل خریداری‌اند. این پهپادها به دوربین‌های بسیار پیشرفته و باکیفیت مجهز هستند:
«دوربین‌های این پهپادها از کیفیتی برخوردار هستند که اپراتور را قادر می‌سازد تا افراد را به راحتی شناسایی کند. این داده‌ها مستقیماً به کنترل‌کننده (دستگاه) یا تلفن هوشمند ارسال می‌شوند و اطلاعات آن ذخیره می‌شوند.»
به گفته اون جنکینز این پهپادها با فاصله زیادی از معترضان به پرواز درآمده‌اند و احتمالا به دلیل دور نگه داشتن آنها از پرتاب اشیاء یا محدودیت‌هایی در رابطه با مجوز باشد.
ادعای استفاده از تکنولوژی تشخیص چهره و ردیابی تا اشتباهات فاحش
بر اساس ویدیوهای پهپادی که نیروهای امنیتی از اعتراضات منتشر کردند، ادعا شده معترضان را از طریق پهپاد و با کمک تکنولوژی تشخیص چهره و ردیابی، شناسایی و بازداشت کرده‌اند.
اگرچه استفاده از تکنولوژی تشخیص چهره به وسیله تصاویری که پهپادها امکان‌پدیر است، اما آسان نیست.
تکنولوژِی تشخیص چهره بر اساس هوش مصنوعی و یادگیری‌های عمیق (Deep Learning) عمل می‌کند، اطلاعات صورت افراد را جمع‌آوری و پردازش و از آنها برای احراز هویت استفاده می‌کند. همچنین نیازمند یک بانک داده است که از قبل تهیه شده باشد.
دیوید همبلینگ، روزنامه‌نگار فناوری و کارشناس پهپاد، به بی‌بی‌سی می‌گوید امکان شناسنایی افراد از طریق تکنولوژِی تشخیص چهره امکان‍‌پذیر است، اما دستیابی به شناسنایی خوب چهره ممکن است کار دشواری باشد:
«خصوصا اگر از بالا از افراد عکس گرفته شود. با این حال، ردیابی افراد چیزی‌ست که پهپادها آن را بسیار آسان‌تر می‌کنند، زیرا یک پهپاد می‌تواند فردی را در اعتراضات تعقیب کند، و ممکن است موقعیتی برای شما ایجاد شود، به عنوان مثال، زمانی که فردی صورتش را در حین اعتراض پوشانده، یک پهپاد ممکن او را تعقیب کند، سپس زمانی‌که چهره آنها را آشکار شد، شناسایی شوند. یا اگر آنها از یک وسیله نقلیه پیاده یا سوار شوند، پهپاد می‌تواند پلاکش را ثبت کند و سرنخی از اینکه آنها چه کسانی هستند را به دست دهد.»
در ویدیویی که ستاد۱۱۴ اطلاعات سپاه از کامیاران منتشر کرده، افکت‌های ویدیویی به کار رفته تا تکنولوژی تشخیص چهره و ردیابی بازنمایی شود.
اشراف اطلاعاتی هم واژه‌ایست که نیروهای امنیتی در سال‌های گذشته برای نشان دادن تسلط کامل به مسائل امنیتی ابداع کرده‌اند. وقتی این واژه را می‌شنویم انتظار داریم همه چیز بدون نقص باشد، زیرا در زمینه مسائل امنیتی، کوچک‌ترین اشتباه ممکن است با خطاهای بزرگی را به همراه داشته باشد. نیروهای امنیتی زمانی که استفاده از پهپاد را «اشراف کامل اطلاعاتی برای مکان‌یابی و شناسایی معترضان» می‌خوانند، که اشتباهات فاحشی مانند نام استان‌ها دارند. برای مثال در ویدیوی پهپادی که سپاه پاسداران از شهر کوچک کامیاران که شاهد اعتراضاتی بزرگ بود منتشر کرده است، این شهر به عنوان یکی از شهرهای استان کرمانشاه معرفی شده است، در حالی که کامیاران از شهرهای استان کردستان است. سوال اینجاست، نیروهای امنیتی کجا را رصد کردند؟
دوربین‌هایی که بر روی پهپادها قرار می‌گیرند، این توانایی را می‌توانند داشته باشند که به وسیله فیلم و عکس‌هایی که از چهره افراد تهیه می‌کنند هم به صورت زنده (در لحظه) پردازش چهره و شناسنایی را انجام دهند، هم بعدا مورد داده‌های جمع‌آوری شده از طریق آنها مورد بررسی قرار گیرد. اما نمی‌دانیم این فناوری پیشرفته در اختیارنیروهای امنیتی قرار دارد یا نه.
حتی اگر امکان استفاده از تکنولوژی تشخیص چهره وجود نداشته باشد، یکی دیگر از نگرانی‌های ثبت تصاویر از چهره افراد به صورت مخفیانه و از طریق پهپادها، تهیه یک فهرست نظارتی بر اساس چهره آنها و تهیه یک بانک اطلاعاتی‌ست که ممکن است افراد هیچ‌گاه ندادند از اطلاعات چهره آنها برای چه مقاصدی استفاده خواهد شد و امکان مقایسه و مطابقت با داده‌هایی که قبلا جمع‌آوری شده را فراهم می‌کند.
حتی می‌تواند به یک بانک داده از چهره و هویت افراد تبدیل شود تا در اعتراضاتی که در آینده رخ می‌دهد، برای شناسایی شهروندان مورد استفاده قرار گیرد.
در نهایت به نظر می‌رسد بر خلاف ادعاهای مطرح شده توسط نهادهای امنیتی در مورد شیوه استفاده از پهپاد از لحاظ تکنیکی، استفاده آنها محدود به موارد زیر می‌شود:
اطلاع از گستردگی اعتراضات
مکان‌یابی معترضان و تخمین شمار آنها
شناسایی معترضان
به دام انداختن معترضان
زیر نظر گرفتن شرایط
هماهنگی با نیروهای امنیتی که در میدان برای مهار اعتراضات حضور دارند
سهیلا اجاقی، معترضی که با پهپاد تعقیب و بازداشت شد
شهر جدید پرند، جایی که علی سیدی، جوان ۲۵ ساله آنجا کشته شد و محمد قبادلو که به اعدام محکوم شده اهل آنجاست، یکی از شهرهای استان تهران است که سال گذشته شاهد اعتراضات گسترده‌ای بود.
سهیلا اجاقی، بهیار بازنشسته، از شهروندانی است که در تاریخ ۲۳ آبان ۱۴۰۱ با پهپاد شناسایی، تعقیب و بازداشت شد.
یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی بازداشت خانم اجاقی را این‌گونه بازگو کرده است:
«یک هفته در پرند اعتراضات سکوت برقرار بود. پهپاد بالای سر معترضان می‌آمد و هر روز از معترضان فیلم و عکس می‌گرفت. روز ۲۳ آبان که فراخوان داده بودند اعتراضات شلوغ شده بود و با گاز اشک‌آور به همه حمله کردند. حدود ساعت ۹:۳۰ شب بود که همه رفتند. سهیلا به همراه یک پسر جوان سوار تاکسی شدند و ۲۰۰-۳۰۰ متری تاکسی نرفته بود که سه ماشین نیروهای امنیتی با اسلحه دور آنها را گرفتند.»
این منبع به بی‌بی‌سی گفت یک روز بعد از بازداشت، خانم اجاقی را در نزد قاضی بردند و تصاویری که با پهپاد از او گرفته شده بود را نشان دادند:
«سهیلا را با پهپاد تعقیب کرده بودند. ساعت نزدیک ۶ صبح سهیلا را به زندان رباط کریم بردند. همان روز قاضی آمده بود تا به آنها حکم بدهد و دوباره به سهیلا گفتند تو لیدر هستی. سهیلا گفت من لیدر نیستم، بعد قاضی به مردی که کنارش نشسته بود گفت لپ‌تاپ را باز کن و کلی عکس‌و فیلم از یک هفته‌ای که سهیلا در اعتراضات شرکت کرده بود به او نشان دادند. حتی در یکی از عکس‌ها پلاکارد دستش بود و قاضی از او پرسیده بود روی این پلاکارد چی نوشته شده؟»
منبعی که با بی‌بی‌سی گفت‌وگو کرده می‌گوید عکس و فیلم‌هایی که به وسیله پهپاد از سهیلا اجاقی گرفته شده بود، چهره او کاملا قابل تشخیص بوده است.
سهیلا اجاقی نهایتا ۲۴ بهمن ۱۴۰۱ با بخش‌نامه «عفو» از زندان آزاد شد.
استفاده کشورهای دیگر از پهپاد در اعتراضات
در بریتانیا در جریان اعتراضات مسالمت‌آمیز «جان سیاهان ارزش دارد» در سال ۲۰۲۱ و «گروه STOP HS2» (مخالفان پروژه راه‌آهن سریع‌السیر انگلستان)، پهپاد مورد استفاده نیروهای پلیس قرار گرفت.
معترضان معتقدند که مشخص نیست «پلیس دقیقا با پهپاد چه کاری انجام می‌دهد و این اقدام پلیس را «زیرنظر گرفتن معترضان و نقض آزادی حق اعتراض و حریم خصوصی» می‌دانند.
از سوی دیگر پلیس بریتانیا در پاسخ به انتقادها گفت تنها برای «اینکه پلیس اطمینان پیدا کند که همگان در امنیت هستند» به استفاده از پهپاد دست زده است.
بر اساس گزارشی که روزنامه گاردین سال ۲۰۲۱ در این باره منتشر کرده، ظاهرا نگرانی‌های عمومی زیادی درباره اطلاعاتی که پلیس از طریق پهپادها در اعتراضات جمع‌آوری می‌کند وجود دارد، خصوصا که دسترسی به این اطلاعات و یا نحوه استفاده و پردازش آنها برای عموم مردم در حال حاضر وجود ندارد.
رزالیند کامین، مدیر سیاست‌گذاری و کمپین‌های سازمان آزادی (لیبرتی) در بریتانیا، به گاردین گفته که استفاده پلیس از پهپاد «حمله به حق اعتراض است.»
به گفته خانم کامین افزایش روش‌های مختلف نظارت همگانی چه از طریق پهپادها یا دیگر ابزارهای در حال توسعه مانند تکنولوژی تشخیص چهره، به منظور ایجاد رعب، کنترل‌گری و در نهایت ساکت کردن معترضان طراحی شده است.
در جریان اعتراضات به افزایش سن بازنشستگی در آرویل ۲۰۲۳در فرانسه و همچنین اعتراضات به کشته شدن یک نوجوان به دست پلیس در حومه پاریس در ژوئن ۲۰۲۳، پلیس فرانسه اجازه پیدا کرد برای زیر نظر گرفتن اعتراضات به صورت محدود از پهپادهای مجهز به دوربین‌های پیشرفته استفاده کند. اما این موضوع از طریق اطلاعیه‌های پلیس در روزنامه‌های رسمی فرانسه از قبل به اطلاع عموم رسید.
پهپادها و ناشناس ماندن
سازمان «حریم خصوصی بین‌المللی» که یک سازمان غیردولتی در بریتانیا است و از سال ۱۹۹۰ با این ایده تشکیل شده که دولت‌ها از تکنولوژی برای کنترل شهروندان و سلب آزادی‌های آنها استفاده می‌کنند، معتقد است که استفاده دولت‌ها و نیروهای پلیس از پهپاد هم در همین راستا است. به همین جهت راه‌کارهایی درباره محافظت از خود در اعتراضات در برابر پهپادهای پلیس ارائه داده است.
این سازمان می‌گوید پهپادها «حق ناشناس ماندن» شما به عنوان یک شهروند معترض را با توجه به تجهیزاتی که بر روی آن نصب شده، مانند دوربین‌های پیشرفته، نقض می‌کند.
به گفته این سازمان، پلیس از طریق پهپاد امکان استفاده از تکنولوژی تشخیص چهره و هویت گیرنده مشترک بین‌المللی تلفن همراه (IMSI-Cather) را به منظور شناسایی، تعقیب و تحت نظر گرفتن معترضان و به‌طور کلی شهروندان را دارد.
تکنولوژی تشخیص چهره که بر اساس هوش مصنوعی و یادگیری‌های عمیق (Deep Learning) عمل می‌کند، اطلاعات صورت افراد را جمع‌آوری و پردازش می‌کند و از آنها برای احراز هویت استفاده می‌کند.
سازمان حریم خصوصی بین‌المللی می‌گوید تکنولوژی تشخیص چهره در اعتراضات از طریق تحت نظر گرفتن، رهگیری و شناسایی چهره افراد در فضای عمومی عمل کند و این اقدام ممکن است مخفیانه یا با اطلاع شهروندان انجام شود.
دوربین‌هایی که بر روی پهپادها قرار می‌گیرند، این توانایی را می‌توانند داشته باشند که به وسیله فیلم و عکس‌هایی که از چهره افراد تهیه می‌کنند هم به صورت زنده (در لحظه) پردازش چهره و شناسنایی را انجام دهند، هم بعدا مورد داده‌های جمع‌آوری شده از طریق آنها مورد بررسی قرار گیرد.
داده‌های جمع‌آوری شده از چهره معترضان می‌تواند منجر تهیه فهرست‌های نظارتی از قبل آماده شود و برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال برای مقایسه و مطابقت با داده‌هایی که قبلا جمع‌آوری شده است.
حتی می‌تواند به یک بانک داده از چهره و هویت افراد تبدیل شود تا در اعتراضاتی که در آینده رخ می‌دهد، برای شناسایی شهروندان مورد استفاده قرار گیرد.
پیشنهاد سازمان حریم خصوصی بین‌المللی پوشاندن چهره یا رنگ کردن است که تشخیص آن توسط تکنولوژی تشخیص چهره را دشوارتر می‌کند.
آی‌ام‌اس‌آی کَشر، دستگاهی است که با قرار دادنش در هر محلی می‌تواند با رهگیری تلفن‌های همراهی که با شبکه مخابراتی وصل هستند، شماره سریالی که سیم کارت آن وصل است را احزار کند.
این کار امکان شناسایی هویت افرادی که در اعتراضات هستند را به پلیس می‌دهد.
آی‌ام‌اس‌آی کَشر امکان پردازش یا دسترسی به اطلاعات تلفن همراه را ندارد، اما امکان رهگیری پیامک‌ها و تماس‌های تلفنی را دارد. امکان دسترسی به پیام‌های رمزگذاری شده بر روی اپلیکشن‌ها مانند واتس‌اپ، تلگرام و سیگنال و غیره را ندارد.
سازمان حریم خصوصی بین‌المللی پیشنهاد می‌کند در چنین شرایطی معترضان موبایل‌های خود را روی در حالت هواپیما بگذارند و یا آن را خاموش کنند. در صورتی که نیاز به ارسال پیام دارید، پیشنهاد می‌کند که از پیام‌رسان‌های رمزگذاری شده مانند واتس‌پ و سیگنال استفاده کنید.
در اعتراضات زن، زندگی، آزادی، دستکم در ۱۵ شهر از پهپاد استفاده شده
بی بی سی فارسی
