تورم ماهانه ٣/٣ درصدی خرداد از اردیبهشت بیشتر شده و هشدارهایی را درباره آثار افزایش تورم ماهانه در ماه‌های پیش رو در پی داشته است. از سوی دیگر افزایش قیمت‌ها در گروه خوراکی‌ها چشمگیر است بطوری که از ۵۳ قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری، ۶ قلم تورم بیش از ۱۰درصد را ثبت کرده‌اند.
در این ماه، تورم ماهانه تخم‌مرغ ۲۷/۲ درصد، مرغ ۱۰/۹ درصد و هر کیلو برنج ایرانی ۱۱/۱ درصد بوده است. هویج، سیب و لیموترش نیز دیگر کالاهای با تورم ماهانه بیش از ۱۰ درصد بوده‌اند.
قیمت لیموترش در خرداد ۱۴۰۴، ۴۶/۴ درصد افزایش داشته و این محصول نسبت به ماه مشابه سال قبل هم رشد ۲۲۱/۶ درصدی را پشت‌سر گذاشته است.
قیمت پرتقال و خربزه هم به ترتیب ۸ درصد و ۸/۹ درصد افزایش پیدا کرده و قیمت پرتقال ۴۸/۴ درصد و خربزه ۵۶ درصد رشد داشته است.
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تخم مرغ با افزایش ۲۷/۲ درصدی در جایگاه دوم بیشترین افزایش قیمت قرار گرفته و نرخ این محصول نسبت به ماه مشابه سال قبل هم ۲۳/۷ درصد افزایش داشته است.
اگر چه برخی کالاها که در صدر افزایش قیمت‌ها قرار دارند جزو کالاهای خوراکی پرمصرف و ضروری به شمار نمی‌آیند اما افزایش قابل توجه قیمت اقلامی همچون تخم‌مرغ، لبنیات، برنج و حبوبات نشان از فشار شدید بر معیشت خانوارها دارد.
یکی از گروه‌های کالایی که همه اقلام آن با افزایش قیمت روبرو شدند لبنیات است و هشدار حذف بیشتر لبنیات از سفره شهروندان را در پی داشته است.
شیر، ماست پاستوریزه، خامه ۲۰۰ گرمی و پنیر ایرانی ۵۰۰ گرمی هم در یک ماه اخیر به ترتیب ۶/۳، ۵.۱، ۸/۷ و ۵/۶ درصد افزایش قیمت داشتند. همجنین، قیمت شیر پاستوریزه ۴۵/۸ درصد، خامه پاستوریزه ۶۵/۳ درصد، ماست پاستوریزه ۵۰/۴ درصد و پنیر ایرانی ۳۸/۷ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش پیدا کرده‌اند.
دلایل مختلفی از جمله بحران کمبود انرژی در واحدهای تولیدی و افزایش هزینه تولید برای افزایش قیمت این کالاها وجود دارد، اما مهمترین دلیل رشد نرخ در گروه لبنیات، افزایش قیمت شیر خام است. چرا که شورای قیمتگذاری در نشست ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴، قیمت هر لیتر شیرخام را ۲۳ هزار تومان تعیین کرد. همچنین طبق تبصره این مصوبه، به ازای هر ۰/۱ درصد تغییر در میزان چربی نسبت به حد ۳/۲ درصد، مبلغ ۴۵۰ تومان به صورت متناسب از قیمت نهایی شیر خام کسر یا به آن افزوده می‌شود.
همچنین دلائل دیگری از جمله کاهش تولید در پی آفت یا کم‌آبی در مزارع نیز درباره گرانی برخی اقلام غذایی مطرح شده است. از جمله درباره حبوبات رضا کنگری رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفته که «قیمت لوبیاچیتی در روزهای اخیر افزایش یافته است. با توجه به اینکه ۷۰ درصد لوبیا چیتی موجود در بازار تولید داخل است و سال گذشته به دلیل آفت میزان تولید کاهش یافت، کمبودهایی در بازار به وجود آمد.»
همچنین قیمت روغن هم در خردادماه امسال نسبت به ماه پیشتر ۵/۱ درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۸/۳ درصد رشد داشته که دلایل مختلفی برای این افزایش قیمت ذکر شده که از جمله این دلایل می‌توان به مشخص نبودن وضعیت مالیات بر ارزش افزوده روغن، مشکل تخصیص ارز به کارخانه‌ها، کاهش عرضه روغن در بازار و … اشاره کرد.
برخی کارشناسان معتقدند بخشی از افزایش قابل توجه تورم در خردادماه به آخرین هفته این ماه و جنگ میان جمهوری اسلامی و اسراییل مرتبط است. پیامدهای تورمی ناشی از جنگ البته همچنان در هفته‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت و یکی از اثرات آن بر افزایش قیمت مواد غذایی خواهد بود.
در همین رابطه روزنامه «جهان صنعت» در گزارشی با عنوان «بازار در خط مقدم جنگ اقتصادی» هشدار داده در صورت پایان آتش‌بس و آغاز دوباره جنگ میان جمهوری اسلامی و اسراییل خطر کمبود کالاهای استراتژیک جدی خواهد بود.
«جهان صنعت» برای مثال به کمبود روغن، گرانی و کمبود گوشت در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دولتی و بحران افزایش قیمت و کمیاب شدن برخی دیگر از کالاها مانند نان و برنج در جریان جنگ ۱۲ روزه اشاره کرده است.
وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی در گفتگو با «جهان صنعت» با تحلیل شرایط ۱۲ روز جنگ گفته «شاید بتوان یکی از مسائل عمده را این دانست که تحلیل واقع‌بینانه‌ای از وقوع جنگ در دولت نبود و عمدتا تحلیل‌های درون دولت بر محور احتمال تشدید تحریم‌های اقتصادی بنا شده بود؛ این مسئله را می‌توان به ویژه در ماه‌های اخیر و روند و چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ای که از مذاکرات در دولت ایجاد شده بود مشاهده کرد. همین سوء‌محاسبات و تفاوت در انتظارات و آنچه که در واقعیت رخ داد موجب شد وقتی رخداد غیرمنتظره‌ای همچون جنگ ۱۲روزه به وجود آمد، در برخی کالاهای استراتژیک و اساسی همچون روغن مایع کمبود پیدا شود.»
وحید شقاقی شهری در ادامه افزوده «در چنین شرایطی که بسیاری از کارشناسان تاکید می‌کنند احتمال بروز دوباره شرایط غیرعادی وجود دارد تحلیل و پیش‌بینی واقع‌بینانه از اقتصاد حکم می‌کند دولت برنامه جدی برای ذخایر استراتژیک داشته باشد؛ به هیچ عنوان از آن غافل نشود و آمادگی کامل جهت تامین کالاهای اساسی برقرار شود. لازم به ذکر است در کنار هر اقدامی که صورت می‌گیرد حتما باید حمایت‌های متنوع از زنجیره تولید کالاهای استراتژیک صورت گیرد تا شاهد روان بودن تولید این قبیل کالاهای اساسی باشیم.»
این تحلیلگر اقتصادی افزوده «بحث دیگری که در این میان نباید از آن غافل شد نقش دستگاه‌های نظارتی و امنیتی در برقراری نظم و جلوگیری از فساد است چرا که همچنان فساد در زنجیره واردات و تولید کالاهای استراتژیک وجود دارد و دستگاه‌های نظارتی و امنیتی باید دقیق‌تر به مبارزه و حل آن اهتمام ورزند.»
اینهمه در حالیست که کمیاب شدن و افزایش قابل توجه مواد غذایی به معنای کاهش این اقلام در سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمدی است که به جز افزایش قیمت مواد غذایی با افزایش دیگر هزینه‌های زندگی از جمله مسکن و درمان نیز روبرو هستند اما درآمدهای متناسب با تورم فزاینده، افزایش نیافته است.
