آیت‌الله سیدعلی سیستانی از جنس روحانیت انقلابی متاثر از چپ‌گرایی و اسلام سلفی تکفیری سیدقطبی که انقلاب ۵۷ را در کنار روشنفکران و مبارزان چپ‌گرا رقم زد نیست بلکه در زمره فقهای حکومت گریزی است که طبق دیدگاه مشهور فقه شیعه، شأن ولایت و حکمرانی برای فقیه قائل نبوده و امر حکمرانی را احاله به عرف و مردم می‌کند.
با این وجود او به عنوان جزئی از مردم و عرف عراق، آنچه از عهده اش برای ایجاد و تحقق یک حکومت دموکراتیک بربیاید، انجام می دهد و از نفوذ معنوی خویش در راستای اعمال حاکمیت ملی و عرفی استفاده می کند.
این مرجع شیعی در سال ۱۳۸۱ ضمن موافقت با تصمیم جریانها و احزاب سیاسی عراق برای همکاری با آمریکا در جهت اسقاط رژیم سفاک و خونخوار صدام، هرگز با نقش حمایتی آمریکا از دموکراسی نوپای این کشور با تاکید بر حفظ استقلال سیاسی نظام جدید، مخالفت نکرد و مردم و شیعیان عراق را به شعار مرگ بر آمریکا و دیگر دولتها توصیه ننمود، همان طور که هیچ گاه از به اصطلاح جریان مقاومت در منطقه نیز حمایت نکرد.
نقش ویژه سیستانی در بسیج مردم عراق علیه خیزش داعش در عراق نیز رخدادی تاریخی به شمار می رود.
همه کسانی که ظرف سالهای اخیر به دیدار این مرجع دینی رفته‌اند، بر گستردگی اطلاعات او از مسائل روز و بویژه ایران مهر تایید زده‌اند.
سیستانی گر چه قبلا روحانی و ظریف را در سفر به عراق برای دیدار به حضور پذیرفت اما پس از آن از پذیرش ابراهیم رئیسی و اخیرا مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور ایران استنکاف ورزید.
سیستانی از فاجعه‌ای که حکمرانی ولایت فقیه بر سر ایران و ایرانیان و دین و مذهب تشیع به خصوص ظرف سالهای اخیر آورده مطلع است و از همین رو نمی خواهد با پذیرش مقامات جمهوری اسلامی، حامی این نظام قلمداد شود، هر چند به دلیل وجود ارتش نیابتی و نفوذ نظامی جمهوری اسلامی در عراق نمی تواند بیش از این در برابر عملکرد ویرانگر روحانیت حاکم بر ایران، اعلام نظر و موضع کند.
