«مژگان افتخاری»، مادر «مهسا امینی»، «امجد امینی»، پدرش و «اشکان»، تنها برادر مهسا که نام شناسنامه‌ای او «کیارش» است، قرار بود روز جمعه۱۷آذر از فرودگاه «امام خمینی» عازم فرانسه شوند تا در مراسم اهدای جایزه ساخاروف شرکت کنند. همه اعضای خانواده مهسا اما در فرودگاه ممنوع‌الخروج شدند. مراسم اهدای جایزه ساخاروف روز سه‌‌شنبه برگزار می‌شود و این جایزه قرار است به مهسا امینی و جنبش «زن، زندگی، آزادی» اهدا شود.
«صالح نیکبخت»، یکی از وکلای پرونده مهسا که قرار بود خانواده را در سفر فرانسه همراهی کند اما، ممنوع‌الخروج نبود. او حالا به فرانسه رسیده است.
صالح نیکبخت در گفت‌و گو با «ایران‌وایر»، ضمن غیرقانونی خواندن ممنوع‌الخروجی خانواده امینی، از آنچه در فرودگاه و پس از آن بر خانواده امینی گذشته صحبت کرده است.
این گزارش، بخش‌کوتاهی از گفت‌وگو مفصل ایران‌وایر با صالح نیکبخت است. گفت‌وگو کامل به‌زودی منتشر می‌شود.
***
صالح نیکبخت، یکی از وکلای خانواده مهسا امینی، روز جمعه۱۷آذر، همراه پدر، مادر و برادر مهسا امینی، راهی فرودگاه «امام خمینی» شد تا برای دریافت جایزه ساخاروف عازم فرانسه شوند. اما هر سه عضو خانواده مهسا امینی ممنوع‌الخروج اعلام شدند، پاسپورت‌هایشان ضبط شد و او تنها به فرانسه رسید.
آقای نیکبخت با اشاره به غیرقانونی بودن ممنوع‌الخروخی خانواده امینی به ایران‌وایر می‌گوید که خانواده امینی به‌دلیل اینکه بارها در موارد مختلف از سوی دستگاه‌های امنیتی و حکومتی مورد فشار قرار گرفته بودند، درباره دعوت پارلمان اروپا و سفر به استراسبورگ برای دریافت جایزه مردد بودند.
او توضیح می‌دهد که به درخواست امجد امینی، چندین بار با مادر مهسا، مژگان افتخاری صحبت کرده بود تا بتواند او را برای رفتن به این سفر راضی کند. مژگان افتخاری در نهایت می‌پذیرد که همراه همسر و پسرش برای دریافت یادبود مهسا دخترش، راهی استراسبورگ شود.
صالح نیکبخت می‌گوید: «همه‌چیز مهیا بود، ما حدود دو ساعت قبل پرواز به فرودگاه رسیدیم، عوارض خروج را پرداخت کردیم، چمدان‌ها را تحویل دادیم و کارت‌های پرواز دریافت کردیم.» به گفته این حقوقدان، ابتدا مادر مهسا وارد گیت خروج می‌شود: «دیدم مژگان خانم دارند با افسر مربوطه بحث می‌کنند. من به آقای امینی گفتم، شما برو جلو شاید مشکلی پیش آمده. آقای امینی رفت و دیدم ایشان هم جر‌و‌بحث می‌کند و هر دو را معرفی کردند به دفتری که همه افراد ممنوع‌الخروج را از طرف برخی دستگاه‌ها معرفی می‌کنند. بعد از اینکه آن‌ها رفتند، من و اشکان مدتی ماندیم تا ببینیم سرنوشت آن‌ها چه می‌شود، با هم صحبت می‌کریدم که اصلا برویم یا بمانیم.»
بالاخره اشکان هم جلو می‌رود: «اشکان که رفت، برگشت و گفت به من گفتند چون تو دانشجو هستی، موافقت‌نامه دانشگاه شما برای خروج از کشور هنوز از دانشگاه به دست ما نرسیده، برو از طریق اینترنت استعلام کن و ببین آمده یا نه؟ اشکان هم رفت و متوجه شد او را هم ممنوع‌الخروج کرده‌اند.»
صالح نیکبخت اما ممنوع‌الخروج نبوده است: «من با اینکه حکم یکسال زندان و ممنوعیت‌های دیگر دارم، اما ممنوع الخروج نبودم. شاید فکر می‌کنند اگر بروم خارج بهتر است.» اشاره آقای نیکبخت به حکم یکسال حبس تعزیری و منع دو ساله از فعالیت در فضای مجازی به‌اتهام «تبلیغ علیه نظام» است که روز ۲۵مهر۱۴۰۲ از سوی شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب، توسط قاضی «عموزاد» صادر شده است.
مصاحبه در مورد پروندە مهسا امینی و اعتراض به نظریه پزشکی قانونی و نادیدە گرفتن خواست‌های وکلا و خانوادە در موضوع قتل مهسا، ازجمله مواردی است که در کیفرخواست صادر شده علیه صالح نیکبخت مورد اشارە قرار گرفته و صالح نیکبخت به‌واسطه آن‌ها، به زندان محکوم شده است.
با‌این‌حال صالح نیکبخت پس از رد شدن از گیت خروج برای رفتن به این سفر دچار تردید جدی می‌شود: «من وقتی رفتم آن طرف گیت، دیدم نمی‌توانم تنها بروم. از قضیه‌ای که پیش آمده بود خیلی ناراحت و خسته و دلخور بودم. این کار درستی نبود، برای اینکه آن‌ها خانواده داغدیده بودند، دخترشان را از دست داده بودند. مساله ژینا در تمام ایران و جهان مساله‌ای نبود که فقط آن‌ها را آزرده کرده باشد، خانواده‌های زیادی را ناراحت و آزرده کرده بود.
آنجا از طریق تلفن دیگری با اقای امینی تماس گرفتم و پرسیدم که من بروم یا نروم؟ آقای امینی گفت اگر تو خودت مصلحت می‌دانی برو و خودت تصمیم بگیر. البته دیگر با مژگان خانم صحبت نکردم، چون می‌دانستم در آن شرایط نمی‌تواند صحبت کند. من فکر کردم اگر نروم، به دعوت پارلمان اروپا بی‌احترامی می‌شود. من هم مطلقا نه قصد این را دارم که سخنرانی کنم و نه قصد دارم مصاحبه‌ای کنم.»
امجد امینی، پدر مهسا امینی در بیانیه‌ای که روز شنبه، یک روز پس از ممنوع‌الخروج شدن خود و خانواده‌اش در اختیار رسانه‌ها قرار داد، نوشته که او موضوع سفر خود و خانواده‌اش به فرانسه برای دریافت جایزه را به اطلاع فرمانداری، استانداری کردستان و سایر نهادهای مرتبط رسانده است و هیچ‌کدام از آن‌ها عنوان نکرده‌اند که این خانواده، اجازه سفر ندارند و ممنوع‌الخروج هستند.
نیکبخت دراین‌باره می‌گوید: «آقای امینی از من درخواست کردند موضوع خروج خانواده را به اطلاع نهادهای مربوطه برسانم. چون ایشان خواستند من نامه را نوشتم، وگرنه معتقدم چیزی که منع نشده، نیاز به اطلاع دادن ندارد.»
به گفته این حقوقدان، نامه در اداره اطلاعات سقز، فرمانداری سنندج و معاونت سیاسی استان ثبت شده بود: «گفته بودند ازنظر ما مشکلی ندارد. سفر کردن حق هر فرد است، ما نمی‌خواهیم شما را ممنوع کنیم، اما مواظب رفتارهایتان باشید. وقتی هم برای گرفتن ویزا به تهران آمده بودند، مشکلی وجود نداشته است.»با‌این‌حال زمانی که خانواده امینی پس از گرفتن ویزا از تهران عازم سقز بوده‌اند، از طرف وزارت اطلاعات با آن‌ها تماس گرفته می‌شود: «گفته بودند بیایید ملاقاتی داشته‌باشیم، اما خانواده گفته بودند ما در راه برگشت و نزدیک قزوین هستیم. گفته بودند در قزوین بمانید، ما می‌آییم صحبت کنیم. خانواده گفته بودند ما کار داریم و باید زودتر به منزل برسیم، شما هم اگر موردی بود، لطفا از طریق اداره اطلاعات سقز به ما اطلاع بدهید.»
او ضمن تایید آنچه امجد امینی درباره عدم داشتن پرونده قضایی در بیانیه روز شنبه۱۹آذر نوشته، می‌گوید: «چندین بار آقای امینی احضار شده، چند بار با مقامات قضایی شهر سقز ملاقات کرده بود، اما مطلقا هیچ پرونده قضایی علیه او و خانواده او تشکیل نشده بود. در برخی از نامه‌ها و مکاتباتی که مطرح می‌کردند با من مشورت می‌کردند و ما صحبت‌های قضایی را مطرح می‌کردیم. یعنی هرگز نوع رفتارها و نوشته‌های آن‌ها جوری نبوده که بتوانند بگویند علیه نظام تبلیغ یا صحبت کردید. مطلقا پرونده‌ای وجود نداشته است.»
امجد امینی در بیانیه خود نوشته که پس از مراجعه به ساختمان دادستانی در روز شنبه، به او گفته‌اند که خانواده آن‌ها به دستور ضابط قضایی (وزارت اطلاعات) ممنوع‌الخروج شده‌اند. آقای نیکبخت می‌گوید: «روز شنبه آقای امینی همراه وکیل دیگری که با من همکاری می‌کند به مراجع قضایی مراجعه کرده بوده، مراجع قضایی گفته‌اند ما هم از ممنوع‌الخروج کردن شما اطلاعی نداشتیم. یعنی اساسا ممنوع الخروج بودن را اعلام نکرده بودند، اما در دادستانی تهران می‌گویند شما از سال ۱۴۰۱ ممنوع الخروج هستید و ما هر شش ماه یکبار تمدید می‌کنیم، آخرین تمدید هم تا دی ماه خواهد بود.»
پدر ژینا هم درباره درخواست برای دریافت پاسپورت‌های ضبط شده در بیانیه خود نوشته است: «درخواست‌های من در خصوص استرداد لاشه پاسپورت‌ها نیز بی‌نتیجه ماند و به ما اعلام شد که اگر بعد از تاریخ ۳۰دی ماه ممنوع‌الخروجی شما تمدید نشد، بعدا پاسپورت‌ها برگردانده می‌شود. ما می‌خواستیم فقط برای دریافت یادبود به آنجا سفر کنیم و حتی بلیط برگشت‌مان را هم گرفته بودیم و هیچ قصد دیگری جز این وجود نداشت، ولی جلوی این سفر را به‌طور غیرقانونی گرفتند.»
صالح نیکبخت هم ممنوع‌الخروجی خانواده امینی را عملی غیرقانونی می‌داند و آن را «قصاص قبل جنایت» توصیف می‌کند: «به‌لحاظ حقوقی، ممنوع‌الخروجی خانواده امینی قانونی نیست. جلوگیری از سفر برای اینکه نکند حادثه‌ای رقم بزند، در واقع قصاص قبل از جنایت است. کسی که هنوز نیامده و هنوز صحبتی علیه نظام نکرده، چرا جلوی خروجش گرفته شده است؟ احتمال وقوع یک حادثه به معنای وقوع آن حادثه نیست. این کار از نظر حقوقی نه‌تنها درست نیست. بلکه به‌لحاظ بین‌المللی هم یک نوع تبلیغ علیه خود نظام است.»
نیکبخت با توضیح اینکه قرارمان از اول این بوده که همه کارهایمان ازجمله دادخواهی کردن از طریق دستگاه قضایی ایران باشد، همان‌جا شکایت هم کردیم و پرونده ما هنوز مختومه نشده است. او بار دیگر بر غیرقانونی بودن ممنوع‌الخروجی خانواده امینی و ادامه دادخواهی پرونده مهسا، تاکید می‌کند.
