هدف قرار دادن هواپیمای اوکراینی به توصیۀ مقامات نظامی روسیه
رادیو بین المللی فرانسه - کمتر از دو ماه بعد از افشای گزارش جلسۀ فرماندهان سپاه پاسداران، اینک گزارش جلسۀ نیروهای اطلاعاتی و امنیتی کشور در حضور علی خامنه‌ای منتشر شده است. اگرچه در ابتدا تردیدهایی در صحت این گزارش‌ها وجود داشت، اما مطابقت محتوای آنها با سیر رویدادها و همچنین سکوت مقامات جمهوری اسلامی در این باره، تردید زیادی در مورد اصالت این گزارش‌ها باقی نگذاشته است.
سند تازه که برای اولین بار روز دوشنبه ۱٨ اردیبهشت در کانال تلگرام «وقت آزادی» منتشر شد، گزارش جلسه‌ای است که در هفدهم دی ۱۴٠۱ با شرکت شماری از مهم‌ترین مسئولان اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی و البته در حضور علی خامنه‌ای برگزار شده است. بنا بر تاریخ گزارش، این جلسه چهار روز بعد از جلسۀ فرماندهان سپاه تشکیل شده.
در هر دو مورد، مسئولان رده‌بالا با صراحت و بدون ملاحظات معمول، انتقادها و ایرادات و مشکلات حرفه‌ای خود را شرح داده‌اند.
گزارش نخستین به طور کلی از ناتوانی فرماندهان سپاه در برابر اعتراضات مردم گواهی می‌داد. این گزارش دوم نیز حاکی از آشفتگی و ناهماهنگی دستگاه‌های اطلاعاتی و سردرگمی آنها در برابر موج اعتراضات است.
در عین حال از خلال صحبت‌های مسئولان می‌توان حدس زد که تصمیم‌هایی در جهت تجدید نظر در سازماندهی دستگاه‌های اطلاعاتی اتخاذ شده که اساس آن، گزینش تازه‌ای از نیروهای مؤمن و زبدۀ نظام است.
در متن انتشاریافته ذکر شده است که «این گزارش، خلاصۀ جلسۀ هفده دی ۱۴٠۱ برای مطالعۀ حضرت آقا تهیه شده است. مدت زمان جلسه شش ساعت و سیزده دقیقه، و تعداد حاضران در جلسه ۶۱ نفر بودند.»
سخنان بی‌پرده
در آغاز جلسه، اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات، خطاب به حاضران و «سربازان عزیز گمنام امام زمان» اطمینان می‌دهد که می‌توانند در حضور خامنه‌ای «به راحتی صحبت‌های خود را جهت طرح ایرادات و اشکالات عمده کشور و راهکارهای پیشنهادی را ارائه» کنند.
در ادامه، ۲۷ تن از اعضای وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه، نیروی قدس، اطلاعات بسیج و حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح سخنان خود را مطرح می‌کنند. اکثر سخنرانان به طور مساوی از اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات هستند.
محور بیشتر سخنرانی‌ها طبعاً موج اعتراضاتی است که از اواخر شهریور ۱۴٠۱ شروع شد و در زمان برگزاری جلسه بیش از سه ماه بود که ادامه داشت.
بر خلاف گفتمان رسمی رژیم، تقریباً هیچیک از مسئولان اطلاعاتی به فرضیۀ «توطئۀ خارجی» باور ندارد. به عنوان مثال، فرامرز عباسی، نمایندۀ بخش اجتماعی اطلاعات سپاه می‌گوید: «فکر می‌کنم آقایان با من هم‌نظرند که براندازی نظام در دستور کار مردم است.» و سپس تأکید می‌کند: «مردم! نه سرویس جاسوسی؛ نه ضد انقلاب داخلی و خارجی؛ مردم!"...
خامنه‌ای: تغییر سیاست منطقه‌ای برای کاهش فشارها
در پایان جلسه شخص خامنه‌ای صحبت کرده و گفته است که انتقاد کردن کافی نیست و باید «راهکار» نشان داد. او بر خلاف نظر بسیاری از سخنرانان، معتقد است که تعدد دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی کشور امر مثبتی است. او می‌گوید: «من تعدد دستگاه‌های امنیتی را قدرت می‌دانم.»
خامنه‌ای با اشاره به بحران منطقه‌ای می‌گوید: «آقایان با همفکری در شورای عالی امنیت ملی قصد تغییر رویه، برای مدتی، در منطقه دارند تا بعضی از فشارها بر جمهوری اسلامی ایران کمتر شود.» او در جای دیگری به بروز اشتباهات در تصمیم‌گیری اعتراف می‌کند اما می‌افزاید که همۀ این تصمیم‌گیری‌ها «بر اساس اطلاعاتی بوده که از طرف نهادهای امنیتی به من می‌رسد.»
حدود دو ماه بعد از این جلسه، «تغییر رویه در منطقه» رخ داد و جمهوری اسلامی به شکلی غیرمنتظره با عربستان سعودی آشتی کرد.
گزارش ۷۶ صفحه‌ای این جلسه حاوی اطلاعاتی است که تاکنون از زبان هیچیک از مسئولان جمهوری اسلامی شنیده نشده بود. صحبت صریح از نابود کردن هاشمی رفسنجانی، لو رفتن سوءقصدهایی علیه شخص خامنه‌ای و علم‌الهدی، نامۀ سی تن از مسئولان پرنفوذ نظام به خامنه‌ای برای مجبور کردن او به استعفا، ابعاد نجومی رانت‌ها و نقش قاسم سلیمانی در سرکوب‌های آبان ٩٨ از جمله اظهارات گاه حیرت‌آوری است که از زبان مقامات درجه اول اطلاعاتی و امنیتی کشور نقل شده است.
هدف قرار دادن هواپیمای اوکراینی به توصیۀ مقامات نظامی روسیه
ناصر عدالت‌خواه نمایندۀ بخش اجتماعی وزارت اطلاعات در میان صحبت‌هایش می‌گوید: «اشتباهات محاسباتی در سرکوب شتابزدۀ ٩٨ و ارزش ندادن به جان مردم در شرایط مختلف، چهرۀ نظام و جریان‌های امنیتی کشور را کثیف و کدر نشان می‌دهد». او سؤال می‌کند که «در مسئلۀ هدف قرار دادن پرواز اوکراین»، به چه دلیل شورای عالی امنیت ملی بر «مشاوره‌های غلط ژنرال دورنیکوف» اتکاء کرده است؟
به گفتۀ عدالت‌خواه، تصمیم‌های همین ژنرال روسی «کم مانده بود بسیاری از جوانان را در سوریه به کشتار جمعی بدهد.» و سپس می‌افزاید: «من هنوز نفهمیده‌ام که چرا سردار بزرگ ما (قاسم سلیمانی) باید این مشاوره‌ها را اجرایی می‌کرد؟»
وی کمی بعد، دوباره به موضوع سرنگونی هواپیما بر می‌گردد و تکرار می‌کند که «هدف قرار دادن مردم در آن پرواز، چهرۀ کشور را در جهان تخریب کرد. تصمیمات غلط هیئت مشاوره با ژنرال خارجی سبب شد چهرۀ کشور به یکباره سیاه شود».
ژنرال دورنیکوف کیست؟
الکساندر دورنیکوف (Dvornikov)، ژنرال نیروی زمینی روسیه، مبتکر اصلی حملات سنگین هوایی به خاک سوریه بود. مداخلۀ نظامی روسیه در سوریه که در سال ۲٠۱۵ شروع شد و رژیم بشار اسد را از نابودی نجات داد، تحت رهبری همین فرمانده انجام گرفت. دورنیکوف که بعد از سوریه فرماندهی عملیات در جنگ اوکراین را عهده‌دار شد، به بی‌رحمی نسبت به غیرنظامیان شهرت دارد. رسانه‌های غربی وی را به جنایات جنگی متهم کرده‌اند.
از صحبت‌های مسئولان اطلاعاتی چنین برمی‌آید که قاسم سلیمانی دستورات، یا «مشاوره‌ها»ی این فرمانده را اجرا می‌کرده است.
کمال ارجمندی، یکی دیگر از سخنرانان که به نمایندگی از بخش برون‌مرزی اطلاعات سپاه در جلسه حضور داشته نیز صریحاً از سلیمانی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «حوادثی که امروز در خیابان اتفاق می‌افتد، زمینه‌اش در ٩٨ ریخته شد... سردار سلیمانی با تمام مردانگی و سردار حاجی‌زاده (فرمانده نیروی هوافضای سپاه) رسماً مردم را با نظام درگیر کردند؛ من از این مسئله کوتاه نمی‌آیم.»
ظاهراً وی حاجی‌زاده را مسئول مستقیم سقوط هواپیمای اوکراینی، و سلیمانی را مسبب سرکوب‌های آبان ٩٨ می‌داند. او می‌افزاید: «برادران محترم سپاه قدس که اینجا هم تشریف دارید! جواب خون‌هایی که در ٩٨ ریخته شد بر گردن شماست... وقتی ما از یک نیروی خارجی برای سرکوب مردم استفاده می‌کنیم، جواب مردم چیزی جز فاصله گرفتن با حکومت نیست.»
قبلاً برخی رسانه‌ها گفته بودند که نیروهای حزب‌الله و شبه‌نظامیان عراق در کشتار ٩٨ شرکت داشته‌اند، اما این نخستین بار است که یک عضو عالیرتبۀ سپاه به موضوع اشاره می‌کند.
به طور کلی اکثر سخنرانان این جلسه معتقدند که شرایط کشور بعد از وقایع آبان ٩٨ ناگهان رو به وخامت گذاشته و کنترل اطلاعاتی از دست سازمان‌های مسئول خارج شده است.
ناصر عدالت‌خواه نمایندۀ بخش اجتماعی وزارت اطلاعات می‌گوید: «ما در مورد رفتار بدمان در ٩٨ هیچ توضیحی نداریم که به مردم بدهیم». او با اشاره به خشونت بی‌مورد و کشتار مردم می‌گوید: «دستپاچگی و تصمیمات غلط در شورای عالی امنیت ملی و حرکت شتابزدۀ شهید سلیمانی باعث شد که بیش از ۷٠درصد مردم، امروز راهی به جز نبودن نظام را انتخاب نکنند».
به درستی معلوم نیست که «حرکت شتابزدۀ سلیمانی» در وقایع آبان ٩٨ چه بوده، اما از سخنان نقل‌شده می‌توان حدس زد که وی پیشبرد برنامه‌های خود در خارج از کشور را منوط به آرامش در داخل می‌دانسته است. عدالت‌خواه توضیح می‌دهد که از نظر سلیمانی «خیابان‌های امن در ایران، راه دستیابی به محاسبات راهبردی در کشورهای منطقه بود».
باید نیروهایمان را از عراق و سوریه خارج کنیم
ناصر عدالت‌خواه در ادامۀ سخنانش به فعالیت‌های جمهوری اسلامی در یمن اشاره‌ای می‌کند و می‌گوید: «هزینۀ اطلاعاتی در مورد یمن، برای وزارت اطلاعات سالانه به هشت و نیم میلیون دلار می‌رسد. این مبلغ تنها برای کسب اطلاعات و اخبار خرج می‌شود. بعد بیاییم جمع ببندیم و ببینیم وقنی بودجۀ وزارت اطلاعات تنها برای یک کشور این باشد، برای کل جهان و داخل کشور به چه میزانی می‌رسد.»
یکی دیگر از سخنرانان، مهدی آذری نام دارد که به عنوان نمایندۀ اطلاعات سپاه قدس معرفی شده است. وی به ویژه از آشفتگی شبکه‌های اطلاعاتی برون‌مرزی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «نیروهای مختلفی از بخش‌های گوناگون سپاه قدس در تردید به حقانیت نظام به سر می‌برند»، تا جایی که حتی برخی از آنها به اسرائیل «اطلاعات فروشی» کرده‌اند.
او یکی از دلایل این ناتوانی را «از دست دادن بسیاری از شبکه‌های هم‌پیمان در منطقه» می‌داند. به گفتۀ مهدی آذری، قاسم سلیمانی به دلیل اتکاء بر روابط خصوصی و شخصی، اطلاعات مهم را فقط نزد خود حفظ می‌کرده و بنابراین بعد از کشته شدن وی، نیروی قدس از بسیاری از این اطلاعات محروم مانده است. او می‌گوید: «شیوه عملکرد سردار شهید (سلیمانی) به صورت فوق سرّی بود و به قدری محتاط بود که حتی صورت خود را به سمت آسمان نمی‌برد که از طریق ماهواره‌ها شناسایی نشود»...
مهدی آذری در پایان سخنانش صریحاً توصیه می‌کند که منطقۀ غرب (ظاهراً منظور عراق و سوریه است) «از نیروهای مستشاری و جنگجوی ایرانی خالی شود». او می‌گوید: «کشور سوریه باید بتواند بعد از سالها، توان تأمین امنیت خود را با پشتیبانی ایران داشته باشد و در جامعه جهانی پذیرفته شود و ایران هزینه‌های جاری را که در حال حاضر در سوریه مصرف می‌کند در مناطق مهم‌تری همچون کشور خودمان مورد استفاده قرار دهد.»
معضل حجاب: نیروهای زن در مأموریت‌های خود اجازۀ همبستری دارند
علی خامنه‌ای که در پایان جلسه سخنان مختصری داشته، با تأکید بر خطر بحران منطقه‌ای می‌گوید: «در نظر دارم مقداری مردم را آرام کنم. فشار بر حجاب در کشور در شرایط کنونی، مسئلۀ امنیتی شدیدی ایجاد خواهد کرد و بهتر است برادران عزیز بر این مسئله فعلاً پافشاری نکنند تا شرایط کشور از این مرحلۀ بحرانی بگذرد.»
از میان سخنرانان، کمال ارجمندی (بخش برون‌مرزی اطلاعات سپاه) نیز معتقد است که سختگیری در مورد حجاب جواب نمی‌دهد. او می‌گوید: «مردم حجاب را نمی‌خواهند و آزادی پوشش را حق می‌بینند.» ارجمندی پیشنهاد می‌کند که حداقل موقتاً این حق به مردم داده شود و سپس نظر خود را چنین توجیه می‌کند که «مگر ما در نهاد اطلاعاتی خودمان فتوا نداریم که نیروی زن می‌تواند برای عملیات خود از هرنوع حجابی که نیاز مأموریت باشد استفاده کند؟ مگر نیروی زن ما نمی‌تواند طبق فتوای مراجع بزرگ در مواقع نیاز همبستری را هم داشته باشد؟ پس چه می‌شود که در کشور نمی‌توانیم اجازه دهیم که مردم مقداری راحت‌تر باشند؟»
اگرچه هیچ دلیل قطعی برای اثبات اصالت این گزارش ۷۶ صفحه‌ای وجود ندارد، اما جزییات مطرح‌شده، و همچنین ذکر اسامی کامل مسئولان عالیرتبۀ اطلاعاتی و امنیتی کشور فرض صحت آن را تقویت می‌کند.
رادیو بین المللی فرانسه
