صدسال تلاش برای رفع تبعیض علیه زنان
روز جهانی زن، به گرامیداشت دستاوردهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زنان در گذشته، حال و آینده اختصاص یافته و این روز به تاریخ هشتم مارس، در تقویم بعضی کشورها به عنوان روز تعطیل رسمی در نظر گرفته شده است.
مراسم ویژه اولین روز جهانی زن در سال ۱۹۱۱ میلادی برگزار شد و به این ترتیب، سال ۲۰۱۱ میلادی، صدمین سالروز جهانی زن به شمار می‌رود.
موضوع انتخاب روزی مشخص به عنوان روز جهانی زن، از اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی، بین فعالان حوزه زنان مطرح بود. یعنی در دوره‌ای از پیشرفت و در عین حال آشفتگی و تلاطم در جهان صنعتی که با انفجار جمعیت، افزایش زاد و ولد و نیز ظهور ایدئولوژی‌های افراطی همراه بود.
سال ۱۹۰۸ میلادی
در این سال، نارضایتی شدید و بحث‌های انتقادی، به تدریج در بین زنان در حال شکل‌گیری بود. نابرابری‌ها و فشار بر زنان، آنها را ترغیب کرد تا هرچه بیشتر وارد فعالیت‌های تبلیغی و "کمپین برای تغییر" شوند و در این زمینه فعالیت کنند. در همین سال حدود ۱۵ هزار زن در شهر نیویورک دست به تظاهرات زدند. داشتن ساعات کاری کمتر، دستمزد بهتر و نیز داشتن حق رأی از خواسته‌های اصلی تظاهرکنندگان در این روز بود.
سال ۱۹۰۹ میلادی
بر اساس یکی از بیانیه‌های حزب سوسیالیست آمریکا، مراسم اولین روز ملی زن در آمریکا روز ۲۸ فوریه ۱۹۰۹ میلادی برگزار شد. فعالان زن در آمریکا تا سال ۱۹۱۳ میلادی، روز ملی زن را در این کشور جشن می‌گرفتند و این مراسم در آخرین یکشنبه ماه فوریه هر سال برگزار می‌شد.
سال ۱۹۱۰ میلادی
در این سال، دومین کنفرانس بین‌المللی زنان شاغل در کپنهاگ برگزار شد. یک زن به نام کلارا زتکین (رهبر "اداره زنان" در حزب سوسیال دموکراتیک آلمان) ایده انتخاب روزی به عنوان روز جهانی زن را مطرح کرد. او پیشنهاد کرد که هر ساله در تمام کشورهای دنیا مراسم ویژه‌ای برای بزرگداشت زنان در یک روز مشخص و ثابت برگزار شود تا تمام زنان دنیا بتوانند در این روز و تاریخ معین، بر مطالبات و خواسته‌های خود تاکید بیشتری کنند.
در این کنفرانس بیش از ۱۰۰ زن از ۱۷ کشور مختلف حضور داشتند و نمایندگانی از اتحادیه‌ها، احزاب سوسیالیست، کانون و انجمن‌های زنان شاغل، از جمله سه زنی که برای اولین بار به عنوان نمایندگان پارلمان فنلاند انتخاب شده بودند، در آن شرکت داشتند. بعد از طرح این ایده، حاضران در کنفرانس، با اکثریت آراء تعیین روزی به عنوان روز جهانی زن را تصویب کردند و به این ترتیب، موضوع انتخاب روز جهانی زن در سال ۱۹۱۰ میلادی رسمیت یافت.
سال ۱۹۱۱ میلادی
در این سال و به دنبال تصمیمی که در کپنهاگ گرفته شد، برای اولین بار مراسم روز جهانی زن در کشورهای اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس و در روز ۱۹ مارس برگزار شد. در این روز بیش از یک میلیون زن و مرد در گردهمایی‌هایی شرکت کردند که با محور حق کار زنان، حق رأی و حق آموزش آنها برگزار شد. انتصاب زنان در سمت‌های دولتی و پایان یافتن تبعیض بین زن و مرد از دیگر خواسته‌هایی بود که در این مراسم مطرح شد.
با این حال، کمتر از یک هفته بعد از مراسم اولین روز جهانی زن، در روز ۲۵ مارس حادثه دردناک آتش‌سوزی در شرکت تولیدی "پیراهن زنانه مثلثی" در شهر نیویورک رخ داد. در این حادثه که به نام "آتش مثلثی" شناخته شد، بیش از ۱۴۰ کارگر زن این تولیدی، جان خود را از دست دادند که بیشتر آنها زنان و دختران مهاجر ایتالیایی و یهودی بودند.
به دنبال این آتش‌سوزی، بیشتر توجه‌ها به شرایط کار زنان و قوانین و مقررات کارگری در آمریکا جلب شد و این موضوع، به طور مشخص محور فعالیت و بحث‌ها در روز جهانی زن در سال بعد شد. همچنین در سال ۱۹۱۱ میلادی کمیپین "نان و رز" با هدف داشتن شرایط کاری و زندگی بهتر شکل گرفت.
سال‌های ۱۹۱۳ و ۱۹۱۴میلادی
در آستانه جنگ جهانی اول، فعالان زن روس کمپینی برای صلح تشکیل دادند و مراسم روز جهانی زن را برای اولین‌بار در کشورشان، در آخرین یکشنبه فوریه سال ۱۹۱۳ میلادی برگزار کردند. در همان سال، به دنبال بحث‌ها و مذاکراتی که انجام شد، روز هشتم مارس به عنوان روزی مشخص و ثابت برای برگزاری مراسم روز جهانی زن در نظر گرفته و تصویب شد.
در سال ۱۹۱۴ میلادی، زنان بیشتری در سراسر اروپا تجمعاتی را تحت عنوان کمپین علیه جنگ برگزار کردند که نوعی تاکید بر همبستگی زنان در این زمینه بود.
سال ۱۹۱۷ میلادی
در آخرین یکشنبه فوریه این سال، زنان روسیه اعتصابی را با عنوان "نان و صلح" برگزار کردند. این اعتصاب در واکنش به مرگ بیش از دو میلیون سرباز روسی در جنگ بود و با وجود مخالفت رهبران سیاسی روسیه، زنان این کشور تا چهار روز به اعتصابشان ادامه دادند. با پیوستن گروه‌هایی از دیگر طبقات جامعه روسیه به این اعتصاب، در نهایت تزار روسیه وادار به کناره‌گیری شد و دولت موقت این کشور هم به زنان حق رأی داد.
روز آغاز اعتصاب زنان روسیه در تقویم سزاری که در آن زمان در روسیه به کار می‌رفت، روز ۲۳ فوریه بود. این روز در تقویم گریگوری که در دیگر کشورها مورد استفاده قرار می‌گرفت، با تاریخ ۸ مارس برابر می‌شد.
سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۹۹ میلادی
از زمان تولد روز جهانی زن در جریان جنبش سوسیالیست، این روز به تدریج به روزی برای به رسمیت شناختن و بزرگداشت زنان در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تبدیل شد. در طول چندین دهه، این روز در کشورهای مختلف جهان بیش از قبل به رسمیت شناخته شد و چندین سال است که سازمان ملل متحد در این روز کنفرانسی سالانه برگزار کرده است تا تلاش‌ها و اقدامات بین‌المللی در زمینه حقوق زنان و نیز حضور آنها در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هماهنگ شود.
سال ۱۹۷۵ میلادی از طرف سازمان ملل متحد به عنوان سال جهانی زن تعیین شد. سازمان‌های فعال در حوزه زنان و دولت‌های کشورهای مختلف جهان هم هر ساله روز جهانی زن را در تاریخ ۸ مارس و با برگزاری مراسم‌هایی گسترده گرامی داشته‌اند. در مراسم این روز، به طور معمول از پیشرفت‌های زنان قدردانی می‌شود و همزمان، ضرورت تداوم تلاش‌ها در این زمینه و پشتکار بیشتر برای اطمینان از برابری زنان در تمام ابعاد زندگی و نیز حفظ این برابری مورد تاکید قرار می‌گیرد.
سال ۲۰۰۰ میلادی و بعد از آن
روز جهانی زن، الان در کشورهای چین، ارمنستان، روسیه، جمهوری آذربایجان، بلاروس، بلغارستان، قزاقستان، قرقیزستان، مقدونیه، مولداوی، مغولستان، تاجیکستان، اوکراین، ازبکستان و ویتنام، تعطیل رسمی است و در طول صد سال، روز جهانی زن به مراسمی سنتی تبدیل شده است که در آن، مردان از مادر، همسر، شریک زندگی، دوست دختر، همکاران و زنان دیگری که می‌شناسند، با دادن گل و هدایای کوچک قدردانی می‌کنند.
با تلاش‌ها و اقداماتی که در یک قرن اخیر در حوزه زنان انجام شد، هزاره جدید، شاهد تغییری قابل توجه در شرایط زنان و نیز تغییر نگرش نسبت به حق برابری و آزادی زنان در جوامع مختلف و حتی در بین خود زنان بوده است. نسل جوان امروز با مقایسه شرایط کنونی با وضعیت زنان در یک قرن پیش، می‌تواند دریابد که زنان برنده اصلی مبارزاتی بوده‌اند که در طول دهه‌ها برای رفع تبعیض و برابری جریان داشته‌اند.
یادداشت‌ها، سخنرانی‌ها، آثار و اقدامات بسیاری از فمینیست‌هایی که در دهه ۱۹۷۰ میلادی برای رفع تبعیض علیه زنان تلاش می‌کردند، به خوبی نشان می‌دهد که آنها می‌دانستند مردسالاری در جوامع به طور پیچیده‌ای، ریشه دوانده است و برای رسیدن به اهدافشان، راهی طولانی پیش‌رو دارند. اما امروزه با حضور تعداد زنان بیشتر در هیأت مدیره‌ها و بخش‌های اجرایی و مدیریتی، برابری بیشتری آنها با مردان در داشتن حقوق قانونی و افزایش قابل توجه تعداد زنانی که به عنوان الگو و نمونه در تمام ابعاد زندگی شناخته می‌شوند، می‌توان این برداشت را کرد که زنان به رفع تبعیض علیه خود و دست یافتن به برابری واقعی حقوقشان نزدیک‌تر شده‌اند.
در شرایط کنونی، تنها واقعیت ناخوشایند برای فعالان در حوزه زنان این است که همچنان در موارد بسیاری، زنان به اندازه همتایان مرد خود حقوق نمی‌گیرند و تعداد زنانی که در بخش‌های کلیدی تجاری و سیاسی فعال باشند، برابر با مردان نیست. آمارهای سازمان ملل متحد هم نشان می‌دهد که وضعیت آموزش زنان، بهداشت و خشونت علیه آنها نیز در سطح جهانی، به مراتب بدتر از مردان است.
با این حال، زنان به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته‌اند. در تاریخ معاصر، شاهد حضور زنان فضانورد و نیز انتخاب نخست وزیران و سیاستمداران عالی‌رتبه از بین زنان بوده‌ایم. در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها، تحصیل دختران در دانشگاه‌ها به مراتب راحت‌تر از دهه‌ها قبل پذیرفته می‌شود و زنان می‌توانند در عین شاغل بودن، به زندگی شخصی خود هم بپردازند و در مواردی، حق انتخاب دارند.
با در نظر گرفتن تمام این واقعیت‌ها، این نظر وجود دارد که فضا و ماهیت روز جهانی زن در چند سال اخیر از اعتراض به شرایط و یادآوری محدودیت‌های زنان، به جشنی برای پاسداشت دستاوردهای آنها هم تبدیل شده است.
منبع:
بی بی سی ـ فارسی
منبع:
بی بی سی ـ فارسی
