ویدیوها و روایت‌های زنان از خشونت ماموران گشت ارشاد و لباس‌شخصی‌ها برای بازداشت‌شان و هم‌زمان انتشار گزارش‌ها از کشته شدن یک شهروند در بازداشتگاه بدنام «وزرا» که پلیس او را «اراذل‌واوباش» معرفی کرده، نگرانی‌ها از امنیت جان زنان را افزایش داده است.
این نگرانی‌ها با هشتگ‌های «گشت کشتار»، «جان زنان در خطر است» و «جنگ علیه زنان»، هزاران بار در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده است. کاربران بسیاری برای کمک به دیگر زنان، تجربه‌های خود را از بازداشت گشت ارشاد در سال‌های پیش به اشتراک گذاشته‌اند.
اگر بدون حجاب اجباری به خیابان می‌روید، چطور هزینه بازداشت را کمتر کنید؟ با ماموران چه رفتاری داشته باشید و به آن‌ها چه بگویید و چه نگویید ؟
***
ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی و روایت زنانی که در پنج روز گذشته به ون‌های گشت ارشاد و ماموران زن و مرد پلیس برخورده‌اند، از خشونت شدید پلیس علیه شهروندان پرده برمی‌دارند.
روایت‌ها هم نشان از این دارند که به‌جز ماموران ملبس به لباس پلیس، گاهی ماموران لباس‌شخصی نیز آن‌ها را همراهی می‌کنند.
یکی از دردناک‌ترین روایت‌ها، مربوط به «دینا قالیباف»، روزنامه‌نگار و دانشجو دانشگاه «شهید بهشتی» تهران است. خانم قالیباف روز دوشنبه ۲۷فروردین۱۴۰۳ در حساب شبکه اجتماعی «ایکس» خود، از بازداشتش توسط نیروهای گشت ارشاد خبر داده و نوشته بود مورد «تعرض جنسی» قرار گرفته است. روز بعد اما کانال «دانشجویان متحد» در تلگرام، از بازداشت او در منزل شخصی‌اش خبر داد.
این دانشجو جوان نوشته بود: «دیروز در اتاق پلیس ایستگاه مترو صادقیه وقتی اصرار داشتم تا مالیات پرداخت می‌کنم، حق استفاده از مترو دارم، با خشونت منو به اتاقی بردن و شوکر بهم زدن. تمام مدت دستمو با دست‌بند بسته بودن و یکی از مامورا به من تعرض جنسی کرد. با دستای دست‌بند زده، مامور پلیس درحالی‌که مدام ژینا و زنان رو به سخره می‌گرفت و با زننده‌ترین ادبیات صحبت می‌کرد، اومد و دستشو کشید رو صورتم که دست‌هام بسته بود و شروع کرد صورتمو ناز کرد.»
صدای استفاده از شوکر در یکی از ویدیوهای منتشر شده از لحظه بازداشت یک زن توسط گشت ارشاد،به‌وضوح قابل شنیدن است.
روایت‌های دیگری هم هست؛ زنان دیگری که خشونت فیزیکی کمتری دیده‌اند، اما نوشته‌اند که تحقیر شده‌اند. بسیاری دیگر هم حین شرح آنچه از بازداشت‌شان بر آن‌ها رفته، به زنان دیگر توصیه کرده‌اند که چه کنند تا گیر نیوفتند، یا به ماموران چه بگویند و از کدام مسیرها تردد کنند که کمتر به پست گشت ارشاد بخورند. در این میان همه یک حرف زده‌اند، مردم تماشاچی نباشند و به کمک زنان بیایند، تا مرگ دیگری در بازداشت گشت ارشاد رقم نخورد.
لباس و کفش راحت بپوشید
یک زن جوان مخالف حجاب اجباری که در بیش از ۱۹ ماه اخیر از پوشیدن حجاب اجباری در اعتراض به کشته شدن «مهسا (ژینا) امینی» در بازداشت گشت ارشاد سرباز زده و در شبکه‌های اجتماعی به دیگران توصیه‌هایی داشته، با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است.
او درباره دیده‌ها و شنیده‌های خود به ما می‌گوید: «واقعا همه‌جا نیستند. به‌خاطر ترس از مردم نیروهایشان را خیلی متمرکز و در نقاط مشخصی قرار می‌دهند. گله‌ای سر زنان می‌ریزند. مثل قبل نیست که یکی دو مامور باشند و بتوانند یک ون را پر کنند.»
به گفته این زن مخالف حجاب اجباری، داشتن لباس و کفش راحت، استفاده از ماسک و عینک دودی و در یک کلام همان «لباس‌هایی که در زمان اعتراضات می‌پوشیدیم»، می‌تواند تا حدودی امنیت زنانی را که به نافرمانی مدنی خود ادامه می‌دهند، حفظ کند.
او همچنین به گروهی بیرون رفتن، به‌عنوان یکی از راه‌های مراقبت از خود در مقابل نیروهای گشت ارشاد اشاره می‌کند و می‌گوید: «مثلا وقتی صبح سر کار می‌رویم نمی‌توانیم گروهی برویم، ولی حتی‌الامکان حتی اگر همدیگر را هم نمی‌شناسیم، وقتی گشت را دیدیم جفت‌جفت یا چند نفره راه برویم که فکر کنند با هم هستیم. زن‌ها باید هوای همدیگر را داشته باشند.»
چنین راهکارهایی در روزهای اخیر در برخی روایت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز منعکس شده است. مثلا، حساب کاربری «دیدبان آزار»، در صفحه اینستاگرام خود، روایتی را از زنی که توسط گشت ارشاد بازداشت شده و ساعت‌ها در بازداشت بوده منتشر کرده که در آن، این زن پیچیدن در خیابان فرعی «۱۲ فروردین» در خیابان انقلاب را «اشتباه» خوانده و به زنان دیگر گفته است: «اینجا اشتباهم این بود که به‌جای اینکه در خیابان اصلی بمانم، وارد ۱۲ فروردین شدم که خلوت‌تر است و راحت‌تر می‌توانند خشونت و زور اعمال کنند.»
کاربران دیگری نیز با شرح تجربه خود، سعی کرده‌اند به دیگران، به‌ویژه به جوان‌ترها بگویند که در بازداشت گشت ارشاد چه چیز در انتظارشان است. مثلا، کاربری از تجربه سال ۱۳۹۶ خود نوشته و اینکه چطور ماموران گشت ارشاد او را برای بازداشت فریب داده‌اند. او نوشته است که مامور زنی که جلوی او پریده، از او کارت ملی‌اش را به‌بهانه استعلام گرفتن گرفته و او را با همین بهانه، مجبور به سوار شدن به ون گشت ارشاد کرده‌اند.
گوشی‌هایتان را مرتبا پاکسازی کنید
زن جوانی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده و خود پیش‌تر بارها از سوی ماموران موسوم به حجاب‌بان یا «آمر به معروف» که حکومت آن‌ها را «خودجوش» و «مردمی» می‌داند، مورد تذکر قرار گرفته، می‌گوید: «به حجاب‌بان‌ها می‌توانند بی‌محلی کنند یا جواب‌شان را ندهند، ولی در مورد ماموران گشت ارشاد اتفاقا با آن‌ها حرف بزنند. بگذارند مردم مطلع شوند که طرف قصد بازداشت‌شان را دارد؛ ولی ازنظر فیزیکی تا حد امکان درگیر نشوند.»
یک فعال مخالف حجاب اجباری دیگر نیز به ایران‌وایر می‌گوید که بهتر است گوشی تلفن همراه خود را مرتبا پاکسازی کرد تا در صورت بازداشت توسط گشت ارشاد، امکان پرونده‌سازی‌های دیگر به ماموران امنیتی داده نشود.
او توضیح می‌دهد: «درست است که در حالت عادی موبایل را نمی‌گردند، ولی اگر تصمیم بگیرند این کار را انجام دهند، نباید محتوایی در آن باشد که برای پرونده‌سازی کمک‌شان کند.»
این فعال حقوق زنان به ویدیوها و عکس‌های گوشی، چت‌های خصوصی، پیام‌های اینستاگرام، توییتر و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان اشاره کرده و می‌گوید: «برای ما زنان هنوز خیابان‌ها مثل دوران اعتراضات است و هرآن ممکن است بازداشت شویم؛ بنابراین باید مراقب بود.»
ایران‌وایر پیش‌از این در چندین گزارش درباره نحوه پاکسازی گوشی‌های تلفن همراه و حفظ امنیت دیجیتال اطلاع‌رسانی کرده است.
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که نداشتن حجاب اجباری از جرائم درجه هشت است و مطابق قانون، «ماموران وقتی کسی را دیدند که بی‌حجاب است، می توانند به‌راحتی مشخصات او را بگیرند و بفرستند به دادسرا و برایشان ابلاغیه بفرستند؛ ولی این‌کار را نمی‌کنند و به‌طور غیرقانونی دستگیر می‌کنند.»
او توضیح می‌دهد: «پیشنهاد ما این است که موقعی که با ماموران گشت ارشاد برخورد کردند، به‌صورت مسالمت‌آمیز تذکر دهند که شما حق دستگیری ما را ندارید، این از جرائمی نیست که بخواهید بازداشت کنید. بگویند نهایتا اگر بخواهید، من می‌توانم شماره ملی و اسمم را به شما بدهم و ثبت کنید و مابقی آن ربطی به شما ندارد و من در دادگاه جوابگو خواهم بود.»
این وکیل حقوق‌بشری تاکید می‌کند: «درست است این‌ها چیزی سرشان نمی‌شود، ولی قانون را به آن‌ها تذکر دهند و بگویند که بابت اینکه بدون مبنای قانونی ما را اینجا نگه داشته‌اید، از شما شکایت خواهیم کرد. به‌هر‌صورت بین آن‌ها هم خیلی‌ها ممکن است بترسند و این حداقل مانع می‌شود که رفتار بدی با این شهروندان داشته باشند.»
آقای برزین در ادامه نیز پیشنهاد می‌کند که زنان به‌هیچ‌وجه وارد درگیری با ماموران نشوند: «این می‌تواند بعدا دردسر بیشتری ایجاد کند. از فحش و ضرب‌و‌جرح خودداری کنند، اما اگر ماموران خواستند به آن‌ها آسیبی برسانند، به نسبت مقاومت کنند چون دفاع مشروع محسوب می‌شود.»
مشاور حقوقی ایران‌وایر درباره رفتار شهروندان بازداشت شده توسط گشت ارشاد بعد از بازداشت نیز می‌گوید: «بازجویی که نمی‌شوند. اغلب می‌برند چند ساعت نگه می‌دارند که اذیت‌شان کنند و تعهد می‌گیرند. اگر چیزی پرسیدند، سکوت کنند و بگویند ما لزومی ندارد به شما پاسخگو باشیم، ما را بفرستید دادگاه. تاکید کنند که علیه شما شکایت خواهیم کرد و مرتبا به ماموران این تذکر را بدهند که می‌توانیم شکایت کنیم و از حقوق قانونی خود آگاهیم.»
به گفته این وکیل دادگستری، در‌حال‌حاضر، مجازات نداشتن حجاب اجباری بعد از تشکیل جلسه دادگاه، جریمه نقدی تا یک و نیم میلیون تومان است.
ایران وایر
