در حالی که آلمان، فرانسه و بریتانیا از ایران خواسته‌اند با کاهش سطح تعهدات خود در برجام، توافق هسته‌ای را به خطر نیندازد، حسن روحانی تهدید کرد که اگر اروپا اقدامی نکند جمهوری اسلامی چهار روز دیگر سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را از ۳،۶۷ درصد بیشتر خواهد کرد و راکتور اراک را نیز به شرایط سابق برمی‌گرداند. این مسیر ممکن است به اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منجر شود.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در جلسه چهارشنبه ۱۲ تیر هیئت دولت، خطاب به کشورهای اروپایی گفت: «از ۱۶ تیر جمهوری اسلامی اقدامات خود را آغاز می‌کند و اگر می‌خواهید اظهار تأسف کنید از همین الان اظهار تأسف کنید و اگر می‌خواهید بیانیه بدهید از همین الان بدهید.»
دوشنبه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرد که اورانیوم غنی‌شده ۳،۶۷ درصدی جمهوری اسلامی از سقف ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است. در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حد مجاز ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ۲۰۲,۸ کیلوگرم و سقف ذخیره آب سنگین ۱۴۳ تن تعیین شده است.
شورای عالی امنیت ملی ایران ۱۸ اردیبهشت به اتحادیه اروپا ۶۰ روز مهلت داد که با راه‌اندازی سازوکار مالی (اینستکس) به تعهدات بانکی و نفتی خود نسبت به ایران عمل کند. نخستین تراکنش مالی از طریق اینستکس که قرار بود جمعه هفته گذشته انجام شود، اما هنوز انجام نشده است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه این موضوع را تأیید کرده است.
روحانی با تأکید بر این‌که «سطح غنی‌سازی ما دیگر ۳،۶۷ (درصد) نخواهد بود»، افزود: «ما این تعهد را کنار می‌گذاریم و به هر مقداری که دلمان خواست و ضرورت و نیاز ما بود، غنی‌سازی را افزایش می‌دهیم. از ۱۶ تیر به بعد در زمینه راکتور اراک اگر به تمام تعهدات خود طبق زمان‌بندی و برنامه عمل نکنید، جمهوری اسلامی ایران راکتور اراک را به شرایط سابق برمی‌گرداند. به شرایطی که به قول شماها می‌گفتید خطرناک است و می‌توانید پلوتونیوم تولید کنید، مگر این‌که غرب به تمام تعهدات خود راجع به راکتور اراک عمل کند.»
در پی توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، «بخش مرکزی» راکتور اراک خارج و «حفره‌های» آن با سیمان پر شد. براساس برجام، ایران باید راکتور اراک را طوری بازطراحی کند که قادر به تولید پلوتونیوم که از آن برای ساخت سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود، نباشد. در برجام همچنین ایران پذیرفت که راکتور اراک را به یک راکتور آب سبک تبدیل کند که از سوخت اتمی با غنای اورانیوم حداکثر ۳،۶۷ درصد استفاده خواهد کرد. آمریکا و چین نیز ریاست مشترک گروه کاری مسئول پروژه تغییر ساختار راکتور اراک را برعهده گرفتند. با خروج آمریکا از برجام، بریتانیا جایگزین آمریکا شد و چین نیز از سطح همکاری‌های خود کاست.
حسن روحانی خطاب به کشورهای غربی گفت: «به منطق، میز مذاکره، تفاهم، احترام به قانون، احترام به مصوبات شورای امنیت سازمان ملل بازگردید و در این شرایط همه ما به برجام عمل می‌کنیم. ما به برجام متعهد خواهیم ماند تا روزی که طرف مقابل در برجام متعهد بماند. ما به برجام صددرصد عمل می‌کنیم، آن روزی که طرف مقابل صددرصد عمل کند.»
رئیس جمهوری ایران در حالی تهدید به نقض بیشتر برجام کرده است که روز گذشته وزیران خارجه آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور باقی مانده در برجام که خود را پایبند به توافق هسته‌ای می‌دانند، با انتشار بیانیه مشترکی از ایران خواستند با کاهش سطح تعهدات خود در برجام، توافق هسته‌ای را به خطر نیندازد. آن‌ها در این بیانیه آوردند: «ما درباره این موضوع کاملاً استوار و شفاف هستیم که تعهد ما به توافق هسته‌ای بستگی به پایبندی کامل ایران دارد. ما از این تصمیم ایران که ابزار اساسی عدم اشاعه هسته‌ای را زیر سئوال می‌برد متأسفیم و از ایران می‌خواهیم تا از این گام برگشته و از اتخاذ اقدامات بیشتری که توافق هسته‌ای را تضعیف می‌کند خودداری کند. ما فوراً گام‌های بعدی را تحت شرایط برجام و در همکاری تنگاتنگ با دیگر اعضای برجام در نظر خواهیم گرفت.»
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در پاسخ به این بیانیه در توییتر خود نوشت: «هر زمان که سه کشور اروپایی تعهدات اقتصادی خود را انجام دهند، ایران به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک پایبند خواهد بود.»
روز دوشنبه خبرگزاری رویترز به نقل از دو دیپلمات اروپایی که نام آن‌ها افشا نشد گزارش داد که کشورهای باقی‌مانده در برجام قصد ندارند «مکانیزم ماشه» را که بندی از برجام است و منجر به اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران می‌شود، فعال کنند.
اکنون با تهدیدهای جدید حسن روحانی این احتمال وجود دارد که کشورهای اروپایی نیز به‌فکر فشار بر ایران بیفتند.
روز سه‌شنبه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از اتحادیه اروپا خواست تا به‌دلیل نقض توافق هسته‌ای، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را به اجرا بگذارد.
نتانیاهو گفت: «آن‌ها (اروپایی‌ها) متعهد شده‌اند که زمانی‌که ایران توافق هسته‌ای را نقض کند واکنش نشان دهند، من به آن‌ها می‌گویم: این کار را بکنید، فقط این کار را بکنید.»
رادیو زمانه
رادیو زمانه
