صحنه‌ای از اعتراضات به افزایش بهای بنزین در خیابان‌های تهران
مسئولان امور دانشجویی در ایران درباره دانشجویان بازداشت‌شده در اعتراضات می‌گویند: «شمار دقیق را نمی‌دانیم چون تعدادشان در حال کم و زیاد شدن بود»، «دستگیری‌ها بیرون دانشگاه بود» و «آمار داریم، قوه قضاییه تأیید نمی‌کند».
با شروع و ادامه ناآرامی‌های اخیر در ایران، بر پایه گزارش‌های منتشر شده در روزهای گذشته شماری دانشجو بازداشت شدند که نه تعداد آنها مشخص است و نه سرنوشت آنها معلوم.
غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم می‌گوید: «تعداد دقیق دانشجویان بازداشتی مشخص نیست چون تعداد آنها در حال کم و زیاد شدن بود.» این مقام مسئول در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا گفته است: «با عمده افراد بازداشتی صحبت شده و بر اساس اطلاعاتی که داریم تا چهارشنبه ۲۹ آبان آزاد شده‌اند.»
امیر رحیمی، رئیس حراست دانشگاه علامه طباطبایی اما امروز ۲ آبانماه در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی از دو دانشجوی بازداشتی این دانشگاه سخن گفته است که به گفته او «دانشجوی پسر همان شب آزاد شد و ملیکا قره‌گوزلو دیگر بازداشتی است که چون بیمار است به احتمال خیلی زیاد به زودی آزاد خواهد شد.» او می‌گوید که آمارهای منتشرشده از سوی شوراهای صنفی غیررسمی است و نمی‌توان به آنها استناد کرد، اما تأکید می‌کند آمارهای غیر رسمی را هم پیگیری می‌کنند: «ما آمار دانشجویان را می‌دهیم ولی قوه قضاییه آنها را تأیید نمی‌کند و می‌گوید چنین افراد بازداشتی نداریم.»
۲۰ نفر در بازداشت هستند یا۴۰ تا ۵۰ نفر؟
پیش‌تر هم مجید سرسنگی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران گفته بود، حراست لیست کاملی از دانشجویان بازداشتی را تهیه کرده است و رایزنی با قوه قضایی برای آزادی این افراد در جریان است. معاون دانشجویی دانشگاه تهران شمار دانشجویان بازداشتی را حدودا ۲۰ نفر دانسته بود.
روز دوشنبه ۲۷ آبانماه دانشجویان دانشگاه تهران از جمله در اعتراض به افزایش بهای بنزین و وضعیت معیشتی دست به تجمع زدند. به نوشته "کانال تلگرامی شوراهای صنفی دانشجویان کشور" «این تجمع که عصر روز دوشنبه شکل گرفت تا ٨ شب ادامه یافت و با نزدیک شدن به ساعات تاریکی شب، چندین آمبولانس حامل نیروهای لباس شخصی وارد دانشگاه شدند و تعدادی از دانشجویان را دستگیر و داخل آمبولانس کردند.»
شورای صنفی دانشجویان شمار بازداشتی‌ها را ۴۰ تا ۵۰ نفر گزارش داده است که برخی از این دانشجویان به زندان فشافویه و تعدادی نیز به زندان اوین منتقل شده‌اند.
آمبولانس در دانشگاه چه می‌کرد؟
رئیس اورژانس تهران در واکنش به انتشار خبر انتقال دانشجویان بازداشتی با آمبولانس، ضمن تکذیب آن گفته است: «چنین موضوعی امکان ندارد و نیروهای اورژانس به هیچ عنوان وارد پوشش کار دیگری نمی‌شوند.»
سعيد حبيبا، معاون دانشجويی دانشگاه تهران هم با تکذیب این خبر توضیح داده است: «اتفاق پيش‌آمده به اين صورت بوده كه يكی از نگهبانان دانشگاه پايش سُر خورده و سرش به كنار جدول اصابت کرد و در واقع آمبولانس برای اين حادثه وارد دانشگاه می‌شود.» این مقام مسئول تأکید کرده است: «هیچ نیروی امنیتی و نظامی بدون مجوز نمی‌تواند وارد دانشگاه شود.»
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم هم می‌گوید، بازداشت‌ها در داخل دانشگاه‌ها اتفاق نیفتاده و بیشتر بیرون دانشگاه رخ داده است. رئیس حراست دانشگاه علامه طباطبایی هم همین حرف را تکرار کرده است: «دستگیری‌ها بیرون از دانشگاه بوده... ما اجازه حضور نیروهای امنیتی و نظامی را به داخل دانشگاه نمی‌دهیم.»
شورای صنفی دانشجویان کشور که به ورود آمبولانس‌ها و دستگیری دانشجویان در شب دوشنبه ۲۷ آبانماه اشاره کرده، می‌نویسد: «در ادامه جهت خروج از دانشگاه درب منتهی به خیابان ۱۶ آذر را گشوده و باقی دانشجویان را از آن طریق از دانشگاه بیرون می‌رانند و سپس تعدادی از دانشجویان را نیز بیرون از دانشگاه دستگیر کردند.»
چه نهادی دانشجویان را دستگیر کرده است؟
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم می‌گوید: «مشخص نیست چه نهادی آنها را بازداشت کرده چون نهادهای مختلفی بوده‌اند». غلامرضا غفاری همزمان تأکید کرده است: «طبیعتا غیر از نهاد امنیتی به این مسائل ورود نمی‌کنند». رئیس حراست دانشگاه علامه طباطبایی هم از اینکه چه نهادی دانشجویان را بازداشت کرده اظهار بی‌اطلاعی کرده و می‌گوید اطلاعات از سوی قوه قضاییه و دادستانی به آنها ابلاغ می‌شود و آنها تنها پیگیری می‌کنند.
مجید سرسنگی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران هم در پاسخ به این سوال که آیا نهاد بازداشت کننده این دانشجویان مشخص شده است گفته بود: «ضابطان مختلف هستند. در مورد اینکه کدام نهاد آنها را دستگیر کرده باید بگویم قوه قضائیه ضابطان مختلفی دارد ما هم الان نمی‌دانیم کدام یک از ضابطان کدام یک از دانشجویان را بازداشت کرده است و این مساله اصلا موضوعیت هم ندارد، چون نهایتا هر ضابطی هم این‌ها را دستگیر کرده باشد افراد به قوه قضائیه تحویل داده می‌شوند.»
شمار دانشجویان بازداشتی و سرنوشت بازداشت‌شدگان همچنان نامشخص است. به این مجموعه باید تماس‌های تهدیدآمیز و مراجعه به خانه‌های شخصی دانشجویان از سوی نهادهای امنیتی را افزود که شوراهای صنفی دانشجویان کشور هم به آن اشاره کرده است. هرچند مقام‌های مسئول نسبت به این اقدامات اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند و "خیلی از این صحبت‌ها را بر پایه حد و گمان" می‌دانند.
دانشجو حق اعتراض دارد اما کجا؟
اعتراض‌هایی که تقریبا یک هفته پیش با جرقه افزایش بهای بنزین در ایران آغاز شد، موجی از بازداشت‌ها در اقشار مختلف را به همراه داشت. اکنون در کنار بی‌خبری از سرنوشت هزاران بازداشتی که دانشجویان تنها یکی از اقشار این جمع را تشکیل می‌دهند، پرسشی که همچنان بی‌پاسخ مانده است، این است که دانشجو در چه چارچوبی و در چه مکانی باید اعتراض خود را بیان کند؟
ماده ۳۸ منشور حقوق دانشجویی در خصوص حق انتقاد و مطالبه‌گری می‌گوید: «دانشجو حق دارد از عملکرد مسئولان دانشگاه و سیاست و رویه‌های کشور انتقاد کند و نقد خود را از مسیرهای قانونی بیان کند.»
طبق اصل ۲۷ قانون اساسی هم تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها بدون حمل سلاح به شرط آن که مخل مبانی اسلام نباشد، آزاد است و مردم می‌توانند اعتراضات خود را بیان کرده و به گوش مسئولان برسانند.
شهربانو امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگویی با ایلنا می‌گوید: «متاسفانه تا به امروز هیچ دولتی برای به رسمیت شاختن اعتراضات مدنی و اینکه در یک چارچوب قانونی این اعتراضات برگزار شود، اقدامی نکرده است. بخشی از کسانی که در قدرت هستند و پاسخگو نیستند و همچنین بخش مهمی از دولت که در اختیار آقای روحانی نیست از مواردی است که مانع تعیین مکان‌هایی برای تجمعات شده است.»
دویچه وله
