کشته شدن «ابراهیم رئیسی» باعث شده است که بار دیگر موضوع رهبر شدن «مجتبی خامنه‌ای» مطرح شود.
هم‌زمان، انتخابات هیات رییسه مجلس خبرگان رهبری بدون سر و صدا برگزار و «محمدعلی موحدی کرمانی» که به لحاظ جسمی نیز در وضعیت مناسبی نیست، به عنوان رییس این مجلس انتخاب شد.
«محمدرضا مدرسی یزدی»، عضو فقهای شورای نگهبان گفته است ۳۷ نفر از اعضای این دوره مجلس خبرگان رهبری جدیدالورود هستند. برخی از این افراد روحانیون جوانی هستند که رشد سیاسی خود را در دوره «علی خامنه‌ای» و به تعبیری، با حمایت مجتبی خامنه‌ای طی کرده‌اند و می‌توانند در روز مبادا تاثیرگذار باشند.
در این میان، چهره‌های امنیتی چون «مصطفی پورمحمدی» و «محمود علوی» که می‌توانستند به صورت مستقل موثر باشند، حذف شده‌اند تا فضا برای بازی از بالا مهیاتر شود. «صادق آملی لاریجانی» نیز به عنوان یک گزینه موثر رای نیاورد و در مجلس حضور ندارد.
بر اساس این فرضیات، همه چیز می‌تواند برای رهبری مجتبی خامنه‌ای مهیا باشد. اما زمان فوت آیت‌الله خامنه‌ای می‌تواند معادلات را به هم بزند؛ همان‌گونه که زمان فوت «روح‌الله خمینی» بسیاری از معادلات را به هم زد.
«احمد منتظری» گفته بود فوت زودهنگام آیت‌الله خمینی باعث شد برنامه «احمد خمینی» برای رهبر شدن به هم بخورد.
در چند ماه اخیر و با نقل روایتی از «وحید حقانیان» درباره سوال رئیسی از او در رابطه با موضوع رهبری و روایت‌های دیگر، بار دیگر موضوع جانشینی رهبر جمهوری اسلامی پررنگ شده است. «هاتف صالحی»، فعال رسانه‌ای هشتم مهر ۱۴۰۲ در شبکه «ایکس» به نقل از وحید حقانیان، فرمانده سابق نظامی و معاون امور ویژه دفتر علی خامنه‌ای نوشت: «وحید حقانیان چندی پیش به حقیر گفت در سال ۱۳۹۶ ابراهیم رئیسی به‌طور خصوصی از من راجع به آینده سیاسی و رهبر شدنش نظرخواهی کرد! جعل واژه بانوی اول توسط جمیله علم‌الهدی را باید در این حال‌و‌هوا تفسیر کرد.»
اخیرا «مهدی نصیری»، سردبیر پیشین روزنامه «کیهان» گفته نظر خامنه‌ای بر روی رهبری مجتبی است.
این سخنان نصیری اما با دیگر گفته‌های او تناقض دارد که دلیل عزل «حسین طائب» را برگزاری جلسه با حضور فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای طرح جانشینی مجتبی خامنه‌ای ذکر کرده بود.
نصیری گفته است خامنه‌ای بعد از جلسه، طائب را عزل و مجتبی را به قم می‌فرستند.
فعالیت مجتبی خامنه‌ای از دهه ۷۰
دخالت جدی مجتبی خامنه‌ای در امورات مملکت از دهه ۷۰ آغاز و در ابتدای دهه ۸۰ به اوج رسید و علنی شد.
«اکبر هاشمی رفسنجانی» در خاطرات اول بهمن ۱۳۷۶، به دیدار «اکبر نبوی»، عضو شورای سردبیری روزنامه «رسالت» با خود اشاره کرده که نبوی در این میان گفته بود مجتبی خامنه‌ای از آن‌ها خواسته است راجع به وضعیت دانشگاه‌ها تحلیلی ارایه دهند.
دهه ۷۰ مصادف با دوره دوم ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی بود که خامنه‌ای تلاش می‌کرد قدرت او را تضعیف کند و پس از آن، درگیری با دولت «محمد خاتمی» آغاز شد.
در این فضا، حسین طائب که بعدها مسوول اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد، در مقام معاون وزیر اطلاعات، «عباس یزدان‌پناه یزدی» را بازداشت و از او اعترافاتی علیه «مهدی هاشمی»، فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی ضبط کرد. بعدها نیز نام طائب بارها در کنار مجتبی خامنه‌ای مطرح شد.
چند ماه پیش از انتخابات سال ۱۳۸۴، موضوع سخنان «علی‌اکبر ناطق‌نوری» درباره مجتبی خامنه‌ای در فضای سیاسی مطرح بود تا این که «مهدی کروبی» در نامه خود به خامنه‌ای، این موضوع را علنی کرد.
بر اساس این روایت، علی‌اکبر ناطق نوری به عنوان رییس بازرسی دفتر رهبر جمهوری اسلامی نزد خامنه‌ای رفته و به نقل از فعالان سیاسی، از دخالت پسرش و به تعبیری، «آقازاده» در انتخابات ابراز نگرانی کرده بود. گفته می‌شد پاسخ خامنه‌ای اما این بوده است: «ایشان آقا است، نه آقازاده.»
پیش از انتخابات، خبر حضور مجتبی خامنه‌ای و حسین طائب که در آن‌زمان به «میثم طائب» مشهور بود، در ستاد «محمدباقر قالیباف» مطرح شده بود. در چند روز آخر اما ورق به نفع «محمود احمدی‌نژاد» برگشت و کروبی نیز در نامه خود نوشت که مجتبی خامنه‌ای به نفع «محمدباقر قالیباف» فعالیت می‌کرد: «سه روز قبل از انتخابات ناگهان ستاره بخت او افول کرد و عنایت‌ها به طرف فرد دیگر سرازیر شد.»
کروبی بعدها نیز میزان آرای خود در انتخابات سال ۱۳۸۸ را نتیجه این نامه دانست و سال ۱۳۹۶ در نامه‌ای نوشت: «اگر در آن‌روزها به امام حسن مجتبی، امام دوم شیعیان و فرزند امیرالمومنین علی اشکال کرده بودم، رای بیش از پنج ميليون این‌جانب در سال ۱۳۸۴ در انتخابات ۱۳۸۸ به آمار مضحک ۳۰۰ هزار تنزل پیدا نمی‌کرد.»
در انتخابات سال ۱۳۸۸، در فضای عمومی نیز نام مجتبی خامنه‌ای مطرح شد و معترضان شعار «مجتبی بمیری، رهبری را نبینی» سر می‌دادند.
آغاز درس خارج و افزایش روایت‌ها درباره جانشینی
پیش از حوادث این سال، مجتبی خامنه‌ای درس خارج فقه خود را در قم آغاز کرده بود. همین موضوع باعث شد که تلاش او برای رهبری آینده نیز قوت بگیرد.
سایت «جهان نیوز»، وابسته به «علیرضا زاکانی»، سیاست‌مدار اصول‌گرا نیز از اعتراض مراجع تقلید به برگزاری کلاس‌های درس خارج توسط مجتبی خامنه‌ای خبر داده بود.
سال ۱۳۸۹، «رسول جعفریان»، ریيس پیشین کتابخانه مجلس در سفرنامه حج خود نوشت شایع شده است «مرتضی مقتدایی»، ریيس وقت حوزه‌های علمیه قم و برخی افراد دیگر به خانه مراجع رفته‌اند تا اجازه اجتهاد مجتبی خامنه‌ای را بگیرند.
سایت «جرس» نیز نوشته بود که این افراد به بیوت مراجع تقلیدی چون «لطف‌الله صافی گلپایگانی»، «حسین وحید خراسانی»، «موسی شبیری زنجانی» و «عبدالله جوادی آملی» مراجعه کردند و در این میان، آیت‌الله وحید خراسانی از پذیرش آن‌ها خودداری کرد و سایر مراجع تقلید نیز پس از ملاقات با این هیات، از صدور گواهی اجتهاد سید مجتبی خامنه‌ای اجتناب کردند.
در همان سال نامه‌هایی نیز در فضای مجازی منتشر شدند که در آن‌ها اعلام شده بود هدف از سفر خامنه‌ای به قم، گرفتن اجازه اجتهاد برای فرزندش است؛ روالی که درباره مرجعیت خود آیت‌الله خامنه‌ای نیز سابقه داشته است.
به جز موضوع درس خارج مجتبی خامنه‌ای، استفاده از عنوان «آیت‌الله» برای او نیز بازتاب داشته است؛ موضوعی که شاید در فضای حوزه عادی باشد اما معمولا معنای سیاسی پیدا می‌کند، چرا که عناوین روحانیون پس از انقلاب ۱۳۵۷ و بهویژه در دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای، تابع موضوعات سیاسی نیز شده است.
در چند سال اخیر نیز هر از چند گاهی فرازی از دخالت او در امور کلان کشور مطرح بوده است؛ از جمله «محمد سرافراز»، رییس سابق صداوسیما نوشته پیش از تصمیم برای استعفا، نزد طائب رفته و گفته بود: «من تشکر می‌کنم از شما و چون ممکن است آقایان را نبینم، از طرف من از آقای حسین محمدی [معاون بررسی دفتر رهبری] و حاج‌آقا مجتبی تشکر کنید. زیرا زمینه را فراهم کردید که من از صداوسیما بروم و این جای تشکر دارد و من راحت می‌شوم.»
پس از نامزد شدن ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ و ظهور او به عنوان یکی از گزینه‌های رهبری آینده، موضوع رهبری مجتبی خامنه‌ای نیز بارها مطرح شد.
برکناری حسین طائب از ریاست سازمان اطلاعات سپاه و موضوع جانشینی
«محمدحسین خوشوقت» که خواهرش همسر «مصطفی خامنه‌ای» است، سال ۱۳۹۷ در مصاحبه‌ای گفته بود مجتبی شبیه‌ترین فرزند به خامنه‌ای است؛ چه از نظر چهره و چه از نظر ویژگی‌های فردی و اجتماعی.
خوشوقت درباره شایعه رهبری مجتبی خامنه‌ای گفته است رهبر جمهوری اسلامی در خصوص کیستی گزینه اصلح برای رهبری آینده نظام، بلاشرط است و نه نظر مثبت دارد و نه نظر منفی.
با وجود این تکذیب‌ها، میرحسین موسوی در سال ۱۴۰۱ درباره جانشینی موروثی رهبری در ایران هشدار داد و پس از آن تصویری از درس خارج او منتشر شد.
مدتی پیش از این اتفاقات، برخی برکناری حسین طائب از ریاست سازمان اطلاعات سپاه پاسداران را به معنای منتفی شدن پروژه جانشینی مجتبی خامنه‌ای دانسته بودند. با این حال، هشدار درباره این موضوع ادامه یافت و «علی مطهری» نیز به بهانه ایام محرم، نسبت به موروثی شدن حکومت هشدار داد.
کسانی که رهبری خود مجتبی خامنه‌ای را محتمل نمی‌دانند، می‌گویند موروثی شدن جمهوری اسلامی تبعات زیادی دارد که باعث می‌شود در نهایت از این گزینه صرف‌نظر شود. مطرح‌کنندگان رهبری احتمالی او اما می‌گویند که جمهوری اسلامی از مدت‌ها پیش از ظواهر قبلی عبور کرده و نمونه آن نیز انتخابات ۱۴۰۰ است.
«تقی آزاد ارمکی»، استاد جامعه‌شناسی «دانشگاه تهران» از نقش افرادی در دفتر رهبر جمهوری اسلامی و همچنین از نقش «غلامعلی حداد عادل»، پدر زن مجتبی خامنه‌ای برای نامزدی رئیسی و حذف او از رهبری گفته است: «حداد عادل این پروژه مهم را هدایت می‌کرد. در این انتخابات، رئیسی رییس جمهوری مضمحل شده و شخصیت از بین رفته خواهد بود. او نه می‌تواند کاتالیزور شود برای انتخاب رهبر بعدی، نه خودش رهبر خواهد شد.»
برخی نیز مطرح شدن زیاد موضوع جانشینی مجتبی خامنه‌ای را باعث سوختن این پروژه می‌دانند.
توزیع تصاویر مجتبی خامنه‌ای نیز می‌توانست نمادی از این درگیری‌ها . تلاش برای سوزاندن رهبری او باشد.
سال ۱۳۹۹ تراکت‌هایی با شعار «لبیک یا مجتبی» در سطح شهر چسبانده شدند و رسانه‌های ایران از بازداشت کارگرانی که این پوسترها را چسبانده بودند، خبر دادند. اما در نهایت گزارش روشنی درباره تهیه کنندگان این پوسترها منتشر نشد.
در اسفند سال گذشته نیز «محمود محمدی عراقی»، عضو مجلس خبرگان رهبری در مصاحبه‌ای مدعی شد علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی حتی با بررسی یکی از فرزندانش به عنوان نامزد رهبری آینده حکومت مخالفت کرده است.
این عضو مجلس خبرگان در این مصاحبه که روز چهارشنبه ۹ اسفند در خبرگزاری «ایلنا» منتشر شده، خاطره‌ای نقل کرده است مبنی بر این که علی خامنه‌ای با این استدلال که بررسی سابقه فرزندانش شبهه موروثی بودن رهبری را مطرح می‌کند، با این کار مخالفت می‌کند.
محمدی عراقی در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایلنا توضیح داد: «یک بار... در کمیته سه نفره درباره یکی از فرزندان رهبری که شاید از نظر علمی در سطح بالایی است، بحثی می‌شود… این خبر به گوش رهبری می‌رسد و ایشان نهی می‌کنند و می‌گویند این کاری که شما می‌کنید، شبهه مساله موروثی بودن رهبری را مطرح می‌کند. بنابراین حتی اجازه بررسی هم نمی‌دهند.»
محمود محمدی عراقی سپس به موردی دیگر اشاره می‌کند که علی خامنه‌ای گفته بود: «دور این مساله را خط بکشید… سیاست رهبری این است که افراد وابسته و نزدیک ایشان، بهویژه فرزندان ایشان هیچ گونه سمتی را قبول نکنند.»
روایت وحید حقانیان از سوال رئیسی درباره رهبری آینده
در ماه‌های گذشته نیز موضوع رقابت مجتبی خامنه‌ای و رئیسی با بازداشت دو خبرنگار اصول‌گرا و نقل سخنان وحید حقانیان شدت گرفت.
«هاتف صالحی» روز شنبه هشتم مهر در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «وحید حقانیان چندی پیش به حقیر گفت در سال ۱۳۹۶ ابراهیم رئیسی به طور خصوصی از من راجع به آینده سیاسی و رهبر شدنش نظرخواهی کرد.جعل واژه بانوی اول توسط جمیله علم‌الهدی را باید در این حال‌و‌هوا تفسیر کرد.»
خبرگزاری «ایرنا» اما به نقل از وحید حقانیان این موضوع را تکذیب کرد. پس از آن، خطاب به حقانیان نوشت: «آیا اجازه می‌فرمایید فایل صوتی اظهاراتتان را منتشر کنم… در غیر این صورت تکذیبیه خود را هر چه سریع‌تر تکذیب کنید.»
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ نیز وحید حقانیان، معاون امور ویژه دفتر رهبر جمهوری یادداشتی نوشت که شکاف میان اصول‌گرایان و اختلافات بین آن‌ها را به خوبی نشان داد. این یادداشت بر خلاف روال همیشگی، توسط رسانه‌های اصول‌گرایان و نزدیک به نهادهای امنیتی منتشر نشد و خبرگزاری و خبرگزاری دانشجویان ایران آن را منتشر کرد.
حقانیان در این یادداشت، نامزدی «رضایی»، «قاضی‌زاده هاشمی» و «همتی» را «امداد الهی» خوانده و نوشته بود: «اگر بعد از کنار کشیدن نامزدهای پوششی، این سه نفر نیز اعلام انصراف کرده بودند، ولو وزارت کشور هم قبول نمی‌کرد، یقینا چالش بزرگی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی به‌وجود می‌آمد.»
یادداشت حقانیان با انتقاد رسانه‌های نزدیک به نهادهای حکومتی، از جمله خبرگزاری «تسنیم» روبه‌رو شد.
یادداشت حقانیان و انتقاد خبرگزاری تسنیم از آن، از جمله معدود نمادهای بروز داده شده درباره درگیری رئیسی و مجتبی خامنه‌ای بود.
ایران وایر
