انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس یا شوراهای اسلامی هم در کشور ما، دست کمی از این روند برشمرده ندارد. یکی وعده افزایش یارانه‌ها را می‌دهد، آن دیگری می‌گوید گوشت را دم در منازل مردم توزیع می‌کنم، آن یکی می‌خواهد نفت را سر سفره مردم بیاورد. یکی وعده مسکن می‌دهد، یکی می‌گوید بورس را چند روزه سامان می‌دهم، یکی دیگر هم از ایجاد چندین میلیون شغل برای جوانان تحصیلکرده و بیکار می‌گوید و ده‌ها وعده و وعید پوچ، توخالی و نشدنی دیگر. نبود ساختار حزبی، ناآشنایی مردم با حقوق و شرح وظایف شهروندی خود، مطالبه نکردن قانونمند وعده‌های انتخاباتی داده شده در دوران تبلیغات از سوی شهروندان و... ازجمله عواملی هستند که معمولا نامزدها را در روزهای تبلیغات به بیان هر وعده محقق نشدنی‌ای سوق می‌دهد و به قول خودمانی چون «حرف زدن کنتور نمی‌اندازد» هر نشدنی‌ای در گذشته، از سوی نامزدها بسیار راحت و آسان، شدنی جلوه می‌نماید.
در این یادداشت با بررسی برخی داده‌های رسمی در حوزه‌های امور زیربنایی کشور، به طرح ۲۲ پرسش از نامزدهای ریاست‌جمهوری پرداخته‌ام. امیدوارم که پرسشی کارشناسی شده و برخوردار از قابلیت اجرا دریافت کنم. یادآوری این نکته ضروری است که اعداد و ارقام بیان شده در این پرسش‌ها قطعی و مطلق نیستند و ممکن است درصدی انحراف مثبت یا منفی در آنها باشد. به هر حال همه می‌دانیم که به روند ارائه آمار در کشور در بخش‌های مختلف نمی‌توان اطمینان صد درصدی داشته باشیم. و اما پرسش‌های کلیدی از نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری؛
● موضع شما درباره ۴۱۱ طرح و پروژه عمرانی در دست اجرا که فاقد گزارش ارزیابی محیط زیستی هستند، چیست؟
● برنامه شما برای اصلاح روند بودجه‌ریزی سنواتی کشور و کوتاه کردن دست برخی نمایندگان و مقامات محلی و استانی برای به انحراف کشاندن روند تدوین لایحه بودجه به نفع منطقه یا استانی خاص و بهره‌گیری از توان متخصصان برخوردار از نگاه صرفا ملی در این فرآیند چیست؟
● برنامه شما برای جذب و استخدام عادلانه کارکنان دولت بر مبنای توانمندی‌های فردی و تخصص و ارتقا و افزایش بهره‌وری کارکنان دولت چیست؟
● در حال حاضر بیش از ۲۰ مورد سهمیه برای جذب دانشجو در مقطع دکتری تخصصی در دانشگاه‌های کشور پیش‌بینی شده است. برنامه شما برای اصلاح این روند و جذب عادلانه دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی چیست؟
● برنامه شما برای اصلاح بیش از ۹۰ هزار کیلومتر شبکه انتقال آب درون شهری فرسوده که سالانه بیش از ۱.۴ میلیارد متر مکعب آب شیرین را نابود می‌کند، چیست؟
● برنامه شما برای مدیریت، کاهش یا اصلاح فرونشست زمین که امروز و آینده سرزمینی ایران را نشانه رفته، چیست؟
● سالانه بیش از ۱۶ میلیون تن خاک ارزشمند کشور که پشتوانه و سرمایه استراتژیک و تجدید ناپذیر ایران است و حتی از جایگاهی مهم‌تر از آب شیرین برخوردار است، در پی نابودی جنگل‌ها و مراتع و پوشش گیاهی کشور با فرسایش آبی نابود می‌شود. برنامه شما برای مهار این حجم از فرسایش خاک چیست؟
● سال‌هاست که در نیمه نخست سال، گرد و غبار و در نیمه دوم سال آلودگی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی غیراستاندارد، سلامت و بهداشت عمومی جامعه را نشانه رفته و این آلودگی‌ها به بخش جدانشدنی از زندگی مردم تبدیل شده است. برنامه شما برای مهار و اصلاح این روند چیست؟
● با اینکه نقش چندانی در اقتصاد و تولیدات صنعتی جهان نداریم، سرانه تولید دی اکسید کربن هر شهروند ایرانی تقریبا ۷ برابر سرانه جهانی است. برنامه شما برای کاهش این سهم چیست؟
● بیش از ۲۰ درصد برق تولیدی کشور تنها در پی فرسودگی شبکه فشار قوی انتقال برق نابود می‌شود. برنامه شما برای مدیریت و اصلاح این چالش چیست؟
● ۹۵ درصد انرژی الکتریسیته تولیدی در ایران وابسته به مصرف سوخت‌های فسیلی است. با اینکه ایران می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان انرژی‌های پاک از طریق منابع طبیعی تجدید پذیر باشد، همچنان این نفت و گاز هستند که در عرصه تامین انرژی کشور میدان‌داری می‌کنند. برنامه شما برای اصلاح این روند چیست؟
● سالانه بین ۱۷ تا ۲۰ میلیارد مترمکعب از گاز تولیدی کشور در فرآیند تولید و انتقال به هدر می‌رود که این حجم از گاز هدر رفته، نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است. برنامه شما برای مدیریت این هدررفت چیست؟
● سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران به‌طور متوسط ۲.۶ کیلوگرم در سال و مصرف سالانه گوشت قرمز برای هر نفر در ۳ دهک فرودست جامعه، به ۷۰۰ گرم در سال کاهش یافته است. از سوی دیگر سرانه مصرف لبنیات هم برای هر شهروند ایرانی به کمتر از ۵۰ تا ۷۰ کیلوگرم در سال کاهش یافته است. این در حالی است که میانگین مصرف گوشت مردم جهان ۴۱ کیلوگرم در سال برای هر فرد و میانگین مصرف لبنیات مردم جهان بالای ۲۰۰ کیلوگرم در سال برای هر فرد گزارش شده است. برنامه شما برای برخورداری جامعه از حداقل‌های تغذیه مناسب و اصلاح این سرانه‌های سرنوشت‌ساز که بهداشت و سلامت عمومی مردمان را نشانه رفته، چیست؟
● در سال ۲۰۲۰ رتبه مهاجر فرستی ایران از میان ۲۳۲ کشور جهان ۵۴ بوده است. برنامه شما برای جلوگیری از فرار مغزها و بازگرداندن متخصصانی که از محل منابع مالی ملی این کشور صاحب تخصص شدند ولی امیدی برای ماندن در کشور ندارند، چیست؟
● در حال حاضر تعداد ناوگان فرسوده خودروی کشور بیش از ۹ میلیون دستگاه برآورد می‌شود. در این میان تعداد ۲۶۰ هزار کامیون و کشنده، ۷۴ هزار مینی‌بوس و بیش از ۷ میلیون خودروی سواری فرسوده در کشور وجود دارد. بیش از ۴۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی کشور و بیش از ۵۰ درصد ناوگان هوایی کشور فرسوده است و میانگین عمر ناوگان ریلی کشور بالای ۳۰ سال گزارش می‌شود. کشور در حال حاضر دست کم به ۵۵۰ فروند هواپیمای مسافربری نیاز دارد ولی در ناوگان هوایی حدود ۳۳۰ فروند پرنده مشغول خدمت‌رسانی است که از این تعداد کمتر از ۲۵۰ فروند قابلیت پرواز دارد و تعدادی از این ۲۵۰ فروند هواپیما نیز به دلیل کسری قطعات یدکی، اقلام مصرفی یا دوره‌های تعمیراتی باید از چرخه پرواز خارج شوند تا عملیات تعمیر و نگهداری روی آنها انجام شود. بر این اساس چیزی بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ فروند هواپیما قابل استفاده در کشور موجود است. برنامه شما برای اصلاح و به‌روزرسانی ناوگان فرسوده حمل و نقل کشور چیست؟
● بر اساس داده‌ها بین ۲۴ تا ۴۰ درصد خانوارهای کشور اجاره‌نشین هستند و از سوی دیگر گزارش‌های پراکنده بیانگر ۳ تا ۶ میلیون واحد مسکونی خالی در کشور است. مقرر بود در سال گذشته بیش از دو هزار میلیارد تومان از خانه‌های خالی مالیات دریافت شود که باز هم گزارش‌های پراکنده می‌گوید که کمتر از ۲۷۰ واحد مسکونی مالیات دریافت شده است. برنامه شما برای اصلاح این روند چیست؟
● در حال حاضر سرانه تخت بیمارستانی در کشور ۱.۸۹ تخت به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است که باید به عدد ۲.۵ برسد. سرانه پزشک عمومی در ایران ۱۱ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر گزارش شده که این رقم با سرانه جهان که ۳۰ پزشک عمومی به ازای هر ۱۰ هزار نفر است، فاصله زیادی دارد. سرانه و آمار پزشک متخصص از این هم فاجعه‌‌بارتر است. سرانه پزشک متخصص برای مردم ایران ۵.۹ پزشک متخصص به ازای هر ۱۰ هزار نفر در کشور گزارش شده، درحالی که سرانه پزشک متخصص در کشورهای اروپایی بین ۲۰ تا ۵۰ پزشک برای هر ۱۰ هزار نفر گزارش شده است. سرانه کشورمان در پزشک متخصص یک‌چهارم کشور مغولستان و جایگاه ما پایین‌تر از کشورهای ارمنستان و عربستان سعودی است. برنامه شما برای اصلاح و ارتقای ساختار بهداشت و درمان کشور چیست؟
● برنامه شما برای ساماندهی ۱۲ تا ۱۵ هزار کودک کار که برخی آمارهای رسمی این جمعیت را ۲.۵ برابر بیشتر از این پیش بینی می‌کنند، چیست؟
● بیش از ۲۰۱ هزار مورد طلاق در سال ۱۴۰۳ ثبت شده که ریشه درصد بالایی از آن به مسائل اقتصادی باز می‌گردد. برنامه شما برای پایداری اقتصادی و تحکیم بنیان خانواده‌ها و پیشگیری از چنین مصائب اجتماعی چیست؟
● در حال حاضر دو میلیون و ۲۰۰ هزار دختر بالای ۳۰ سال مجرد و حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار پسر مجرد بالای ۳۰ سال داریم. تعداد مردان مجرد دهه ۶۰ یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و تعداد زنان مجرد دهه ۶۰ حدود ۵۵۰ هزار نفر است، ۳۰ درصد دختران دبیرستانی مدرسه نمی‌روند. همه اینها نیازمند آموزش، بهداشت، مسکن، اشتغال، تفریحات سالم، بیمه بازنشستگی و در یک کلام زندگی هستند. برنامه شما برای تحقق مطالبات اولیه این جمعیت فعال کشور چیست؟
● در دولت‌های گذشته، همیشه شاهد دخالت نمایندگان مجلس و برخی مقامات محلی و استانی برای برخی عزل و نصب‌ها در ساختارهای اداری استان‌ها بوده‌ایم. برنامه دولت شما برای حفظ استقلال قوه مجریه و تاثیر نپذیرفتن از درخواست‌های نامتعارف و مداخله گرانه برخی انمایندگان مجلس در این امور چیست؟
● ارتباط و مقدار تاثیر‌پذیری و مشورت‌گیری دولت شما از سازمان‌های مردم نهاد مستقل و برخوردار از پشتوانه کار تجربی و عملیاتی چگونه خواهد بود؟
● نامزد گرامی! برای مردم توضیح بدهید که برنامه شما برای پرداختن به گزاره‌هایی همچون «شفافیت» در حوزه‌های اقتصادی و مالی، «مبارزه با فساد» در بخش‌های اداری و مالی، ارتقا و اصلاح «اخلاق عمومی» جامعه، تزریق «امید» در میان مردمان، افزایش «نشاط عمومی» جامعه، رسیدگی به «حق و حقوق‌های پایمال شده»، تقویت «همبستگی ملی»، اولویت «منافع ملی»، برقراری «عدالت مالیاتی» و «عدالت آموزشی»، مبارزه با «ویژه‌خواران» و افشای «ویژه‌خواری»، تضمین «آزادی‌ها» و حقوق مصرح در قانون اساسی، «آزادی بیان»، «آزادی پس از بیان»، «آزادی رسانه»، مقابله با «شکاف طبقاتی» روز افزون، ارتقا و بهبود «شاخص‌های اقتصادی»، تضمین و ارتقای «عزت ملی» در مجامع بین‌المللی، «ساماندهی مهاجران» مجاز و غیرمجاز چیست؟
● و پایان سخن اینکه وقت خود و مردم را با وعده‌های پوچ مبتنی بر پوپولیسم هدر ندهید. عزت و شرافت ملت ایران بسیار فراتر از وعده توزیع فلان کالا در منزل است. مردم ایران نیازی به ماهی ندارند، به نحوی سیاستگذاری کنید که شرایط عادلانه و امکان منصفانه ماهیگیری، برای همه ملت ایران، فارغ از زبان و نژاد و مذهب و نگاه سیاسی فراهم شود.
حنیف رضا گلزار / روزنامه اعتماد
