رویداد۲۴ | امیرحسین جعفری
مسایل زنان در میان ادبیات نامزد‌های انتخاباتی، کماکان پدیده‌ای کلی و شعاری بود؛ در حالیکه جامعه زنان نیاز به بیان شفاف‌تر و برنامه‌های منسجم‌تری از سوی کاندیداها داشت. کاندیدای اصلاح‌طلبان نیز چندان خود را درگیر این مسأله نمی‌کرد و مانند دیگران، به لزوم برخورد همراه با احترام به زنان اشاره می‌کرد. تداوم این رفتار‌های انتخاباتی، دلسردی بخش قابل توجهی از آرای خاکستری در میان زنان شده است. اما به واقع چرا روسای جمهور بالقوه نتوانستند زنان را با رویکردی جدی‌تر به انتخابات جذب کنند؟
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتگو کردیم با نفیسه آزاد، جامعه‌شناس و فعال حقوق زنان، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
نفیسه آزاد، جامعه‌شناس و فعال حقوق زنان، معتقد است که دلسردی زنان از انتخابات چندان هم عجیب نیست و ناشی از تجربه دوره‌های مختلف ریاست جمهوری و عدم دریافت نتیجه‌ی مطلوب است. آزاد به «رویداد24» می‌گوید: «دو نظرسنجی، روی خوش نشان ندادن زنان به انتخابات را نشان می‌دهند. این اتفاق خیلی هم غیرطبیعی نیست. دستاورد‌های زنان در سال‌های بعد از انقلاب، خیلی محدود بوده است. جامعه زنان، تغییر و تحصیل کرده و وارد زندگی اجتماعی شده است. در نهایت یک شکاف بزرگ بین دستاورد‌های زنان با وجود محدودیت‌ها، با سهمشان در قدرت وجود دارد. در انتخابات‌های گذشته، میزان رأی زنان به گزینه‌هایی که حامی تغییرات اجتماعی و حقوق زنان شمرده می‌شدند، چشمگیر بوده است. زنان تعیین‌کننده اعتراضات و خیزش‌های اجتماعی بودند. در تمام این سال‌ها تلاش شده که با دست و پا زدن‌های بسیار، تغییری را در زندگی‌شان حاصل کنند. نتیجه تلاش‌های انتخاباتی زنان، عدم تغییر در قانون و فقدان حق زنان برای پوشش انتخابی بوده است. زنان یک همراهی در سبد رأی کسانی داشتند که خود را عامل تغییر می‌دانستند؛ اما کاندیداها خود را پایبند نمی‌دانستند و در مجادلات سیاسی همواره موضوع زنان را زمین می‌گذاشتند. کاندیداها همواره نمی‌خواستند درگیر زنان شوند و سیاست خارجی و داخلی و اقتصاد را مهم‌تر معرفی می‌کردند. با این وجود عجیب نیست که زنان دلسردی بیشتری نسبت به صندوق انتخابات داشته باشند. البته یک سبد رأی زنان ثابتی وجود دارد که به وضع موجود رای می‌دهد.»
او درباره عدم توان اصلاح‌طلبان برای اقناع زنان نسبت به مشارکت در انتخابات می‌گوید: «نسبت به دوره‌های قبل، از زبان کاندیداهای اصلاح‌طلبان، تلاش زیادی برای مطرح شدن مطالبان زنان، ندیدم. ما در سال‌های گذشته نه تنها تغییری به نفع مطالبات زنان نداشتیم، بلکه قوانینی داشتیم که وضعیت زنان را سخت‌تر از قبل کرد. مثل لایحه افزایش جمعیت، قانون حجاب و... در این انتخابات یک سری از کاندیداها درباره احترام به زن ایرانی صحبت‌های کلی کردند؛ کاندیدای اصلاح‌طلب هم حرف جدی و مستقیمی با زنان نزد. من موافق این نیستیم که کاندیداها در قالب امکاناتی که ندارند حرف بزنند اما درباره لوایح مربوط به زنان باید توضیح دهند. من باز تأکید می‌کنم ما ۴۵ سال است که هیچ مصوبه مثبتی برای بالا بردن سهم زنان از اشتغال نداشتیم و در نهاد تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز نیز زنان نقش مدیریتی کمی دارند. ما حرفی از کاندیدای اصلاح‌طلبان درباره زنان نشنیدیم که برنامه‌ای شفاف را مطرح کند. ایشان گفتند زن‌ها درست تربیت نشدند و برای همین حجاب ندارند اما باید با احترام برخورد کرد. انتظار می‌رفت دست‌کم در دایره محدود همین سیاست‌ها هم ایشان برنامه شفاف‌تری داشته باشند.»
این جامعه‌شناس معتقد است که مطالبات زنان از طریق صندوق رأی به موفقیت نزدیک نشده؛ آزاد در اینباره می‌گوید: «در یک فضای تحلیلی حدس می‌زنم زنان به تجربه نگاه می‌کنند. در سال‌های گذشته، دولت‌های مختلف چه تغییری در وضعیت زنان ایجاد کرده‌اند؟ وقتی یک گروه جمعیتی، نیمی از کشور را به خود اختصاص می‌دهد و با هر دولت شرایط آن فرق نکرده، آیا عقلانی است که صندوق انتخابات را برای تغییر انتخاب کند؟ در خصوص مطالبات زنان، باید حق داد که فرقی برای زنان نمی‌کند چه کسی رئیس جمهور باشد.»
آزاد معتقد است که رئیس‌جمهور بعدی، باید به زنان و مطالبات آن‌ها به شکل روندی رو به بحران نگاه کند و مطالبات آن‌ها را جدی بگیرد؛ وی در اینباره می‌گوید: «الان برای چه باید کرد دیر است اما امیدوارم رئیس دولت بعدی، مطالبات زنان را جدی بگیرد. مسأله زنان در جامعه ما تبدیل به یک بحران و تنش اجتماعی پایدار شده است. رئیس جمهور اگر توجهی به این مطالبات نداشته باشد و مسیر را برای زنان هموار نکند، بحران عمیق‌تر می‌شود. باید شکاف دسترسی زنان به قدرت را پر کنند تا با تنش‌های اجتماعی پیوسته مواجه نشویم. این تنش‌ها یا آرام رخ می‌دهند یا شامل برون‌ریزی‌های اجتماعی مانند پاییز ۱۴۰۱ خواهد شد. »
عدم توجه به مطالبات زنان در سال های اخیر و ناامیدی آن ها از پیشروی مطالباتشان در دولت‌های مختلف، صندوق انتخابات را از زنان دور کرده است. صندوق انتخاباتی که زنان می‌توانند نقش تعیین‌کننده در آن بازی کنند. در این دور از انتخابات نیز کاندیداها با طرح شعاری مسائل مربوط به زنان، دیالوگ‌های مبهمی درباره نظراتشان نسبت به زنان مطرح کردند. همین مسئله باعث عدم جذب زنان نسبت به کاندیداهای موجود شد. تجربه‌های چند سال اخیر نیز به بخشی از جامعه زنان آموخته است، که راه پیگیری مطالباتشان الزاما از پاستور نمی‌گذرد.
