مذاکرات ایران و 6 کشور طرف گفت و گو درباره موضوع فعالیت های هسته ای ایران که در وین جریان دارد، به فینال خود رسیده است و سوم آذرماه سوت پایان به صدا در می آید و نتیجه همان شب یا بامداد چهارم آذر اعلام خواهد شد.
این سوت البته به این معنی نیست که پس از آن هیچ گفت و گو ومذاکره ای در نخواهد گرفت اما نقطه پایانی برای این سلسله مذاکرات خواهد بود و طبعا اگر قرار بر گفت وگو هایی در آینده باشد از نو و احتمالا در چارچوبی تازه خواهد بود. مانند لیگ مسابقات فوتبال یا هر رشته ورزشی دیگر که پایان آن تنها پایان لیگ است نه پایان فوتبال یا ورزش دیگر.
براین اساس و با آن که هیچ خبر خاصی به بیرون درز نکرده می توان حدس زد که احتمال «توافق کلی» بیش از دیگر گزینه هاست. به این گونه که بر سر کلیات و اصل موضوع، یادداشت یا توافقی به امضا برسد و جزییات به بعد موکول شود.
این گزینه برای هر دو طرف محسنات قابل توجهی دارد. زیرا دست کنگره آمریکا با اکثریت جمهوری خواه از دی ماه را برای مانع تراشی های بعدی می بندد و در داخل نیزبحث ها بر سر جزییات خواهد بود و از این مرحله عبور می کنیم و همین که یک دوره طولانی را پشت سر می گذاریم می تواند موفقیت تلقی شود. توافق کلی، تعلیق – و نه برچیدن کامل تحریم ها- را در پی دارد . اصل که پذیرفته شود برسر جزییات می توان گفت و گو کرد.
توقف کامل مذاکرات و شکست مطلق گفت وگوی طرفین و«عیسی به دین خود – موسی به دین خود» و وارونه آن تفاهم درهمه زمینه ها نیز روی کاغذ به عنوان دو گزینه قابل تصور دیگرمطرح اند. اما گزینه اول با وضعیت خاص منطقه و نیازهای دو طرف سازگار نیست.
ما به اموال بلوکه شده خود وبه سرمایه گذاری خارجی و خروج اقتصاد ایران از رکود نیاز داریم و آمریکا به خاطر پدیده داعش نمی تواند ایران را نادیده بگیرد و به همکاری و همراهی ایران نیاز دارد. تفاهم کامل نیز بسیار خوش باورانه است زیرا تعداد سانتریفیوژها، استفاده ایران از نسل تازه سانتریفیوژها، فعالیت رآکتور اراک و مواردی از این دست موضوعاتی نیستند که به سرعت حل شوند.
با توافق کلی هر دو طرف احساس موفقیت می کنند و می توانند به انتقاد مخالفان داخلی هم پاسخ دهند. زیرا در ایران گفته خواهد شد اصل حقوق هسته ای تثبیت شد - که سخن درستی هم هست- و امتیاز دهی اگر در کار باشد نه بر سر اصل که در فرعیات خواهد بود. درآمریکا نیزدولت اوباما می تواند از کمند و گزند انتقاداتی که او را به انفعال متهم می کنند برهد.
مهم ترین اتفاق اما این است که احساس می شود جامعه و سیاست مداران به تصمیم و اقدام تیم هسته ای اعتماد دارند و چنانچه هیچ توافقی هم حاصل نشود – که بدترین گزینه و کم احتمال ترین است- باز بعید است کسی انگشت حسرت به دندان بگزد زیرا این باور وجود دارد که روش های ممکن آزموده شد و جای افسوس نیست.
این که دو طرف توافق کرده اند که تا بر سر همه چیز توافق نشود بر سرهیچ چیزتوافق نمی شود راه را تنها برای یک گزینه باقی می گذارد که همانا «توافق کلی» و شاید هم «خیلی کلی» است که از عدم توافق بهتر است و به تعلیق تحریم ها می انجامد اگر نه به برچیدن یک باره و تمامی آنها.
به مدعیانی که شاید آماده اند تا زبان به شماتت باز کنند و مانند بیانیه الجزایر بخواهند تصمیم نظام را به عملکرد یک دولت فرو کاهند و از آن استفاده سیاسی به عمل آورند می توان این سخن وینستون چرچیل را یادآور شد که «دموکراسی بدترین شیوه اداره یک حکومت و کشور است، اما شما یک شیوه بهترمعرفی کنید!» و بر این پایه گفت:«شما یک گزینه بهتر معرفی کنید!»
توافق - هر قدر هم کلی باشد- فضا را به سمت عادی شدن پیش می برد و از التهابات می کاهد و بر سر جزییات، این همه حساسیت ایجاد نخواهد شد.
پس، سوم آذر یا روز بعد ازآن که نتیجه فینال روشن می شود اگر توافق حاصل آید جشن می گیریم و شادمانی می کنیم اما اگر هم خبری از توافق نباشد هرگز عزا نخواهیم گرفت؛ چون هم اعتماد داریم و هم امید.
عصر ایران؛ مهرداد خدیر
