تفاوت‌ها و شباهت‌های دو آیت الله
برای خوش‌آیند حجت‌السلامِ تازه به مقام «ولایت فقیه» رسیده٬ القاب فراوانی ساخته شد؛
از آیت‌الله العظمی گرفته تا رهبر کل مسلمین جهان.
گرچه علی خامنه‌ای بدون طی مدارج لازم و در حالی که هنوز بعد از گذشت بیش از سی سال رساله علمیه‌اش را ننوشته، به رهبری «آیت‌الله العظمایی» رسید اما پروپاگانداری رسانه‌ای حامی‌اش توانستند نه تنها آیت‌الله العظمی بودنش را جا بیاندازند، حتی برای او از عنوان «امام» نیز استفاده می‌کنند. ولی گویا قبای رهبر کل «مسلمین جهان» بر اندامش گشاد بود که به مرور، در میانه دهه هفتاد شمسی، رهبر جمهوری اسلامی از عنوان خود خوانده‌ی «رهبر کل مسلمین جهان» تنزل رتبه یافت و «رهبر کل شیعیان جهان» خوانده شد.
طی دو دهه گذشته جمهوری اسلامی با تبلیغات فراوان در بین شیعیان منطقه و صرف مبالغ سنگین تلاش کرد که نام ولایت فقیه را نه جهانی که حداقل در سطح منطقه مطرح کند٬ اما گویی دیدار روز گذشته رهبر کاتولیک‌های جهان با مرجع اعلای شیعیان در عراق تمامی رشته‌های علی خامنه‌ای را طی دیداری ۵۰ دقیقه‌ای پنبه کرده است.
روز گذشته و در دومین روز از سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، به عراق،او به دیدار آیت‌الله علی سیستانی در شهر نجف رفت.
دیداری در این سطح را رسانه‌های جهان «تاریخی» خواندند خاصه اینکه رهبر کاتولیک‌های جهان به شهر نجف و منزل آیت‌الله سیستانی رفت.
چگونه جمهوری اسلامی ایران را ایزوله کرد؟
با وجود آنکه بخشی از شبه‌نظامیان و گروه‌های شیعه تحت حمایت ایران از جمله کتائب حزب‌الله با دیدار پاپ رهبر کاتولیک‌های جهان با آیت‌الله سیستانی مخالف کردند و طی بیانیه‌ای مدعی شدند که صورت گرفتن این دیدار باعث باز شدن دست غرب برای مداخله در عراق می‌شود؛ اما این دیدار چشم‌های جهان را به سمت عراق گرداند.
این اولین سفر رسمی پاپ بعد از شیوع بیماری کرونا به خارج از مرزهای اروپا بود.
بیشتر بخوانید:
پاپ در عراق؛ «سلاح‌ها را ساکت کنید»
سفر پاپ به عراق در شرایطی انجام شد که از هفته‌ها پیش موج جدید حملات گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران علیه نیروهای آمریکا در خاک عراق شدت گرفته است. آمریکا نیز به تازگی یکی از مواضع این شبه‌نظامیان را در سوریه بمباران کرده است.
دیدار بین رهبر شیعیان عراق و رهبر کاتولیک‌های جهان پشت درهای بسته برگزار شد٬ اما هم دفتر آیت‌الله سیستانی و هم واتیکان پس از پایان این دیدار بیانیه صادر کردند.
در بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی آمده است که او در دیدار با رهبر کاتولیک‌های جهان بر ضرورت زندگی مسیحیان عراق در صلح و امنیت و برخورداری آنان «از همه حقوق اساسی» تاکید کرده است. او همچنین در این دیدار تاکید کرده که «شهروندان مسیحی نیز همچون تمام عراقی‌ها باید در صلح و امنیت ضمن برخورداری از تمام حقوق قانون اساسی خود زندگی کنند.»
در بیانیه واتیکان هم آمده است که «این دیدار فرصتی برای قدردانی پاپ از حضرت آیت الله العظمی سیستانی به دلیل مبارزه او به همراه طایفه شیعیان با خشونت، و مشکلات بزرگ سال های اخیر در دفاع از ضعیف‌ترین‌ها و مظلوم ترین ها و تاکید آنها بر قداست زندگی انسان و اهمیت وحدت مردم عراق بود.»
پاپ فرانسیس پیش از این نیز در اولین سخنرانی خود در بغداد خواستار پایان دادن به خشونت و اختلافات مذهبی شد و گفت باید به طرفداران صلح فرصت داد.
پاپ طی یک سخنرانی در کاخ ریاست جمهوری عراق و با حضور برهم صالح، رییس جمهور و گروه کثیری از سیاستمداران عراقی و دیپلمات‌های خارجی، گفت: «امیدوارم نبرد سلاح‌ها خاموش شود و خشونت و افراط‌گرایی پایان یابد.»
تاکید این دو مقام مذهبی بر کلیدواژه‌های «صلح»٬ «برابری» و لزوم پایان یافتن «خشونت و افراط گرایی» نقطه بارز تفاوتشان با گفتمان حاکم بر سخنان و مواضع رهبر جمهوری اسلامی‌ست.
سال‌هاست که علی خامنه‌ای بر «دشمن» و «جنگ» تاکید دارد. جستجوی کلیدواژه «دشمن» در بخش سخنرانی‌های پایگاه اطلاع رسانی دفتر رهبر جمهوری اسلامی به چهار هزار و دویست و بیست و هشت جواب می‌رسد. این در حالی است که او به عنوان سیاست‌گذار کلان جمهوری اسلامی دو هزار و هشتصد و پنجاه و شش بار از کلمه «جنگ» در سخنرانی‌هایش استفاده کرده است.
ایران با رهبری خامنه‌ای پر شتاب‌تر از تمامی سال‌های پس از پیروزی انقلاب به «جنگ» با «دنیا»یی که آن را «دشمن» می‌خواند رفته است.
جمهوری اسلامی از روز اول غرب را دشمن اعلام کرد اما به مرور دایره «دشمن»هایش گسترده‌تر شد تا به امروز که حتی کشورهای مسلمان منطقه نیز کم‌وبیش روی از ایران برگردانده‌اند. «نظام» البته هنوز رابطه خوبی با برخی شبه‌نظامی‌ها در کشورهای اطراف دارد. گروه‌های تندرویی که با ثروت ایران مسلح شدند تا از منافع نظام در کشورشان دفاع کنند. از جمله حوثی‌ها در یمن یا حزب‌الله در سوریه و لبنان٬ حشدالشعبی در عراق و فاطمیون و زینبیون در افغانستان و پاکستان.
تفاوت‌ها و شباهت‌های خامنه‌ای و سیستانی
علی خامنه‌ای نیز همچون علی سیستانی برخاسته از حوزه علمیه است. هر دو متولد مشهد هستند و تباری آذری دارند.
سیستانی اما برخلاف خامنه‌ای موفق به طی مدارج علمی شد، او در سال ۱۳۸۰ هجری قمری اجازه اجتهاد مطلق را از دو استاد خود یعنی سید ابوالقاسم خویی و حسین حلی دریافت کرد. او از معدود افرادی است که از ابوالقاسم خویی اجازه اجتهاد گرفته است و تنها کسی است که توسط حسین حلی مجاز به «اجتهاد مطلق» شده است.
علی خامنه‌ای اما در زمان انتخاب به عنوان رهبر جمهوری اسلامی مجتهد نبود٬ او حجت الاسلامی بود که به واسطه شرایط خاص سال ۶۸ به صورت موقت به عنوان رهبر معرفی شد و تا سال ۷۳ هم مرجع تقلید نبود. بیش از چهار سال پس از تکیه زدن او بر اریکه ولایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم مرجعیت او را تایید کردند.
سیستانی اما تا کنون پا به عرصه قدرت نگذاشته و در حوزه ماندن را ترجیح داده است. او به دولت عراق اجازه استفاده از تصویرش را نمی‌دهد و کسی از مقامات سیاسی را در این ملاقات نیز به حضور نپذیرفته است.
از سوی دیگر اما علی خامنه‌ای عنان کلیه امور سیاسی کشور را در دست گرفته و برای ایران نه فقط ولی که حاکم هم هست.
نقطه بارز تفاوت این دو مرجع تقلید اما در رویکردشان نسبت به مردم است.
حوزه علمیه نجف به رهبری سیستانی و شخص او در بزنگاه‌های اعتراضی در کنار مردم می‌ایستند. آیت‌الله سیستانی در اعتراضات سال ۹۸ به شکل کامل از مردم معترض حمایت کرد و گفت که عراق هرگز شبیه به دوران پیش از اعتراضات نخواهد شد. او همچنین از مقام‌های عراق خواست تا هرچه سریعتر نسبت به درخواست‌های معترضین واکنش نشان دهند.
مرجع اعلای عراق آبان ماه سال ۹۸ در سخنانی که توسط نماینده‌اش در نمازجمعه کربلا ایراد شد، گفته بود: «اگر کسانی که در قدرت هستند فکر می‌کنند می‌توانند با تعلل، از زیر بار اصلاحات واقعی شانه خالی کنند، واقعا دچار توهم هستند.»
این در حالی است که رهبر جمهوری اسلامی همواره مشت آهنینش را نه فقط بر سر معترضین سیاسی که حتی در مواجهه با معترضین اقتصادی نیز فرود می‌آورد.
او طی دو دهه از ماجرای کوی دانشگاه تا اعتراضات آبان ماه سال گذشته٬ در مواجه با اعتراض‌های مردمی همواره آنها را فریب خورده دشمنان نامید و فرمان به سرکوب داد.
ساده‌زیستی
علی سیستانی به روش مراجع قدیم شیعیان از اندوختن مال سرباز زده است. عکس‌هایی که از دیدار پاپ فرانسیس و آیت‌الله سیستانی منتشر شد؛ شگفتی مخاطبان را برانگیخت؛ عکس‌هایی که نشانگر زندگی ساده او بود.
انصاف‌نیوز طی گزارشی در این باره نوشت که این رهبر شیعیان عراق برای مدت ۴۶ سال است که در خانه‌ای ۷۰ متری اجاره‌ی در شهر نجف ساکن است
محمد امین٬ فرزند یکی از خطبای نجف٬ سال ۹۵ در صفحه شخصی خود در فیسبوک فاش کرد که او مالک منزلی است که آیت‌الله سیستانی در آن مدت بیش از ۴۰ سال است که زندگی می‌کند و آخرین اجاره بهای این منزل را ماهانه حدود ۴۶۸ دلار عنوان کرد. این خانه در ضلع جنوبی مرقد امام اول شیعیان و در خیابان الرسول واقع در محله البراق در فاصله حدود ۱۰۰ متری از حرم در یکی از کوچه‌های باریک بخش قدیمی شهر نجف واقع شده است.
آیت‌الله علی سیستانی طی تمامی سال‌هایی که به دستور صدام حسین در حبس خانگی به سر می‌برد٬ نیز از هرگونه اتهام مالی بری ماند.
در مقابل اما رهبر جمهوری اسلامی طی چهل سال گذشته همزمان با بسط نفوذ سیاسی‌اش در تمامی ارکان کشور٬ اقدام به برپایی یک امپراطوری اقتصادی کرد. او همزمان با اینکه به مرور نهادهای انتخابی کشور را از معنا تهی کرد٬ شریان‌های اقتصادی را نیز در اختیار گرفت تا از امنیت نظامی که ساخته حفاظت کند.
در خصوص «ساده زیستی» آیت‌الله خامنه‌ای داستان‌های فراوانی نقل می‌شود٬ او اما در حقیقت مدیریت یک مجموعه بزرگ مالی را در اختیار دارد؛ ولی به رغم این موضوع رهبر فعلی جمهوری اسلامی همچنان به دنبال گسترش دادن منابع مالی‌اش است.
ستاد فرمان اجرایی امام٬ بنیاد مستضعفان٬ آستان‌های قدس رضوی و قرارگاه خاتم از جمله منابع مالی مستقیم رهبر جمهوری اسلامی هستند.
در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی در مورد ثروت علی خامنه‌ای و نهادهایی که مستقیما به دفتر او مربوط هستند، منتشر شده است، از جمله خبرگزاری رویترز کمتر از ۶ سال پیش از حکمرانی آیت‌الله خامنه‌ای بر یک «امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری» خبر داده بود. این تنها یک بخش از ثروت آیت‌الله خامنه‌ای و مربوط به ستاد اجرایی فرمان امام است، ثروتی که به تخمین وزارت امور خارجه آمریکا تا سال گذشته رشدی بیش از دو برابری داشته و ارزشی برابر با ۲۰۰ میلیارد دلار پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید:
مصادره املاک مردم به نفع خزانه رهبری
حال دیدار روز گذشته رهبر کاتولیک‌های جهان و رهبر شیعیان عراق به مذاق نظام جمهوری اسلامی خوش نیامده است. در پخش اخبار از صدا و سیمای رسمی جمهوری اسلامی تنها به صورت کوتاه به آن اشاره شد و به جزئیات پرداخته نشد.
افسران آتش به اختیار حامی علی خامنه‌ای نیز سعی کردند تا این دیدار را از برکات حضور نظامی جمهوری اسلامی در عراق عنوان کنند و مدعی شدند که دیدار این دو رهبر مذهبی به واسطه «خون شهدای مدافع حرم» و قاسم سلیمانی صورت گرفته است.
نتیجه اما به رغم تمامی این تلاش‌ها تغییر نمی‌کند. امروز آیت‌الله سیستانی کسی بود که به نمایندگی از شیعیان جهان با رهبر کاتولیک های جهان دیدار کرد، اما آیت‌الله خامنه‌ای تنها یک بار در زمان دستگیری ۱۵ ملوان نظامی بریتانیا در خلیج فارس مخاطب یک نامه از پاپ بندیک شانزدهم قرار گرفت.
دیدار روز گذشته نشان داد که علی خامنه‌ای، رهبر کل مسلمین جهان یا رهبر کل شیعیان جهان نیست؛ هرچند نحوی سیاست ورزی‌اش پیشتر نشان داده بود که حتی رهبر کل ایرانیان یا حتی ایرانیان مسلمان یا ایرانیان شیعه نیز٬ نیست، او شاید تنها امام اقلیتی‌ست که از قبلش به جاه و مقام می‌رسند و گویا همین برایش کافی است.
زیتون ـ سولماز ایکدر
