سوریه؛ بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی دبیرکل جدید
آنتونیو گوتیرش
شاید در دنیایی که بیشترین حجم خون‌ریزی، تبعیض و آوارگی در آن دیده می‌شود، این مرد ۶۷ساله سوسیالیست بتواند التیامی بر دردها باشد. سخن از «آنتونیو گوتیرش» است؛ جانشین بعدی «بان کی مون»، دبیرکل سازمان ملل متحد. روزنامه بریتانیایی «گاردین» او را نامزدی شایسته برای جانشینی بان خوانده است. اگر تمرکز بان کی مون روی تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی بود، توجه اصلی گوتیرش قطعا روی موضوع جنگ به‌خصوص بحران در سوریه و موضوع پناه‌جویان و آوارگان خواهد بود. انتخاب او هدفمند بود. گوتیرش که رئیس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل بوده، قطعا می‌داند که آوارگان سوری در جریان جنگ شش‌ساله در کشورشان چه مصیبت‌هایی را متحمل شده‌اند. علاوه‌برآن، دبیرکلی آشنا به امور پناهندگان می‌تواند در رایزنی با دولت‌های اروپایی برای پذیرش آوارگان نیز از موضع قدرتمندتری سخن بگوید.
گوتیرش در سال ۱۹۴۹ میلادی در لیسبون متولد شد. او در دهه ۷۰ میلادی به حزب سوسیالیست پرتغال پیوست؛ حزبی که اخیرا موفقیتی بزرگ را در آن کشور آسیب‌دیده از سیاست‌های نولیبرالی ریاضت اقتصادی کسب کرد. او بارها خواستار کمک بیشتر کشورهای ثروتمند به پناهندگان جهان شده است. وی در سال ۱۹۹۵ میلادی، سه سال پس از عهده‌داری سمت دبیرکلی حزب سوسیالیست پرتغال به سمت نخست‌وزیری رسید و تا سال ۲۰۰۲ میلادی در این سمت باقی ماند. به زبان‌های انگلیسی، پرتغالی، فرانسوی و اسپانیایی مسلط است و مهارتش در حوزه دیپلماسی بین‌المللی او را به ریاست کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در سال ۲۰۰۵ میلادی رساند.
آنچه پیش‌روی اوست، جنگ‌های دردناک، بحران پناهندگان و منازعه رو به رشد میان روسیه و غرب است. هفته‌نامه «تایم» درباره صلاحیت‌های مدیریتی او، از زبان یکی از همکارانش که در سال ۲۰۰۹ میلادی در کمیساریای پناهندگان با او کار می‌کرده، به ابتکارعمل او برای مقابله با بیماری مالاریا در اردوگاه‌های پناهندگان اشاره کرده است. او می‌گوید که گوتیرش ابتکارعمل به خرج داده تا منابع مالی مورد نیاز بودجه کمیساریا از خارج از آن نهاد تأمین شود.
این موضوع می‌تواند به مدیریت بهتر سازمان ملل با ۴۰ هزار کارمند کمک کند، به‌ویژه آنکه در دوران ریاست بان کی مون انتقاداتی از بوروکراسی عریض‌وطویل آن نهاد ابراز شده بود. برای مثال، «آنتونی بنبوری»، دستیار سابق دبیرکل در سال ۲۰۱۶ میلادی از سمت خود استعفا داد و با انتشار یادداشت تندی در نیویورک‌تایمز از سوءمدیریت عظیم در سازمان ملل متحد خبر داد.
برخلاف بان کی مون که به دلیل شخصیت نرم‌خو و ملایمش در مقابله با بحران‌هایی چون سوریه و مذاکرات صلح یمن مورد انتقاد قرار گرفته بود، به نظر می‌رسد که گوتیرش استقلال و ظرفیت فکری مستقل بیشتری در مقایسه با او دارد. به ظاهر باوجود آنکه بان کی مون تجربه کمی در حوزه درگیری‌های آفریقا و خاورمیانه داشت، گوتیرش دراین‌باره سابقه خوبی دارد.
او به سبب مسئولیتش برای بررسی وضعیت مهاجران افغان سه سال پیش به ایران سفر کرد و خواستار همکاری‌های بیشتر ایران با جامعه بین‌المللی برای بهبود وضعیت افغان‌ها شد. به نظر می‌رسد گوتیرش علاوه بر موضوع پناه‌جویان در خاورمیانه، همانند سایر سوسیالیست‌های اروپایی در قبال مسئله فلسطین نیز موضعی همدلانه‌تر با فلسطینیان داشته باشد. او در جریان جنگ سال ۲۰۱۴ میلادی اسرائیل علیه غزه، با مردم فلسطین ابراز همدردی کرده بود. بااین‌حال، مقام‌های اسرائیلی گفته‌اند که هیچ سابقه مشخصی از اظهارنظری از سوی او، علیه اسرائیل وجود ندارد. گوتیرش تنها در دوران نخست‌وزیری چندین‌بار با «بنیامین نتانیاهو» و «ایهود باراک» دیدار داشته است. او در سپتامبر سال ۲۰۱۴ میلادی خطاب به اعضای اتحادیه عرب در قاهره گفت که عراق و سوریه مهم‌ترین چالش‌های مهاجرتی و جابه‌جایی جمعیت انسانی را تجربه می‌کنند. او از لبنان، اردن، ترکیه، عراق و مصر خواست تا سخاوتمندانه میزبان پناه‌جویان باشند و از سایر کشورهای عربی نیز برای ایفای نقش در حل معضل پناه‌جویان قدردانی کرد. در همان سخنرانی، گوتیرش گفت که وضعیت پناه‌جویان را می‌توان با وضعیت ناامید‌کننده فلسطینی مقایسه کرد که بزرگ‌ترین وضعیت پناهندگی در جهان را تجربه کرده است.
روزنامه گاردین می‌نویسد، شاید بتوان گفت این پاپ سکولار با راه دشواری مواجه خواهد بود، بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی او در خاورمیانه است؛ در کارزاری به نام سوریه.
روزنامه شرق
