اوضاع اقتصاد جهان به مراتب بدتر از آن چیزی است که تصور می‌شد. شامگاه چهارشنبه چهارم تیر ۱۳۹۹، «صندوق بین‌المللی پول» گزارش تازه‌ای منتشر کرد تا با توجه به تحولات دو ماه اخیر، چشم‌انداز تازه‌ای از اقتصاد جهان ترسیم کند؛ تصویری تیره و تار از چشم‌انداز سیاهی که دو ماه پیش منتشر شده بود.
در گزارش جدید، حجم ضرر و زیان ناشی از شیوع ویروس کرونا امسال و سال آینده بیش از ۱۲ تریلیون دلار برآورد شده است. اما ۱۲ تریلیون دلار چه قدر است. این رقم معادل ۹۰ درصد کل اقتصاد چین یا ۷۰ درصد کل اقتصاد اتحادیه اروپا و یا ۶۰درصد کل اقتصاد ایالات متحده است؛ حدود پنج برابر کل اقتصاد قاره آفریقا، بیش از هفت برابر اقتصاد روسیه و ۲۷ برابر بزرگ‌تر از کل اقتصاد ایران.
چنین حجمی از بحران در اقتصاد دنیا در تاریخ معاصر بی‌سابقه است. البته هنوز کارشناسان امیدوارند اقتصاد جهان به زودی از تعطیلی سراسری خارج شود و ضرر و زیان جاری با رشد چشم‌گیر سال ۲۰۲۱ جبران شود. بعضی کارشناسان خوش‌بینانه تصور می‌کنند بحران اقتصادی فعلی به این دلیل که منشا اقتصادی ندارد، با برطرف شدن عامل اصلی، با رونق بی‌سابقه‌ای روبه‌رو خواهد شد که ضرر و زیان فعلی را در طول چند سال جبران می‌کند. البته تضمینی وجود ندارد که این خوش‌بینی درست از آب درآید. چرا که نه چشم‌اندازی از پایان همه‌گیری کرونا دیده می‌شود و نه اطمینانی هست که در صورت کاهش تاثیر این ویروس، جهان بتواند از زیر فشار اجتماعی برای بازگشایی بیرون بیاید.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
کوچک شدن اقتصادهای بزرگ
ابتدای سال میلادی ۲۰۲۰ با این که نخستین نشانه‌های ویروس کرونا در دنیا پدیدار شده بود، کارشناسان صندوق بین‌المللی پول متوسط رشد اقتصادی جهان را در سال آینده حدود سه درصد برآورد کرده بودند. این برآورد نشان می‌داد کارشناسان چشم‌انتظار سال پررونقی برای اقتصاد جهان هستند. اما زهی گمان باطل که با همه‌گیری کرونا، هر آن‌چه رشته بودند، دود شد و به هوا رفت. کارشناسان صندوق بین‌المللی پول چهار ماه بعد ناگزیر شدند شاخص رشد اقتصادی دنیا را تا منفی سه درصد پایین بکشند. حالا طی دو ماه، اوضاع وخیمتر از پیش شده و عمق رکود اقتصادی جهان در سال جاری تا منفی پنج درصد پایین آمده است.
در این میان، بیش از همه نرخ رشد اقتصادی هند پایین آمده، به گونه‌ای که از پیشبینی مثبت دو درصدی ماه آوریل، به نزدیک منفی پنج درصد سقوط کرده است. نرخ رشد اقتصادی برزیل هم منفی چهار واحد درصد دیگر پایین کشیده شده و در سال جاری، منفی ۹درصد برآورد شده است.
پیشبینی رشد اقتصادی امریکا منفی هشت درصد، کل اتحادیه اروپا منفی ۱۰ درصد، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا حدود منفی ۱۳درصد، بریتانیا منفی ۱۰ درصد و کانادا منفی هشت درصد است.
پیشبینی تازه صندوق پول از رکود اقتصادی جهان
پیشبینی ماه آوریل صندوق پول از رکود اقتصادی جهان
وضعیت بحرانی ایران و کشورهای بحران‌زده
روی کاغذ، اوضاع اقتصادهای بزرگ و کشورهای پیشرفته وخیمتر به نظر می‌رسد. اما در واقع دود این بحران اقتصادی بیش از همه به چشم کشورهای بحران‌زده مانند ایران، ونزوئلا و آرژانتین خواهد رفت. در سال‌های گذشته تقریبا تمام کشورهای جهان رشد اقتصادی متعادلی را تجربه کرده‌اند اما در عوض کشورهایی مانند ایران، روز به روز فقیرتر و اقتصادشان کوچک‌تر شده است.
محاسبات داده‌های صندوق بین‌الملی پول نشان می‌دهند در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، در حالی که اقتصاد ایران حدود سه درصد کوچک‌تر شده اما حجم اقتصاد خاورمیانه (با احتساب سهم بزرگ ایران) به طور متوسط ۲۰ درصد بزرگ‌تر شده است؛ یعنی در واقع ایران بیش از ۲۵ درصد از کشورهای منطقه عقب افتاده است.
در چنین شرایطی، حتی اگر تاثیر ویروس کرونا در سقوط اقتصادی ایران کمتر از کشورهای دیگر منطقه باشد که نیست، باز هم حجم خسارت وارده به ایران بیش از سایر کشورها خواهد بود.
در چشم‌انداز پاییز گذشته، صندوق بین‌المللی پول پیشبینی کرده بود رشد اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ حدود صفر باشد. در بازبینی ماه آوریل، این رقم به منفی شش‌درصد تغییر کرد. حالا دقیق مشخص نیست که با تحلیل‌های جدید، چه قدر اوضاع ایران بحرانی‌تر شده است. اما حتی اگر منفی شش درصد ثابت باقی مانده باشد، باز هم وضعیت ایران به شدت بحرانی است.
خطرات انسانی بحران اقتصادی
آن‌چه مسلم است، چنین پدیده‌ای در تاریخ بی‌سابقه است. کسی با قطعیت نمی‌داند در ماه‌های آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد. معلوم نیست پیشبینی دو ماه آینده چه‌قدر بدتر یا شاید هم بهتر از برآورد فعلی باشد. معلوم نیست مردم جهان خود را چه‌طور با چنین رکود بی‌سابقه‌ای وفق خواهند داد. آیا دنیا دچار هرج و مرج اجتماعی فراگیر خواهد شد؟ جهان چه‌گونه با موج سهمگین فقر و گرسنگی، به ویژه در کشورهای آسیب‌پذیر کنار خواهد آمد؟
کرونا تا الان زیان‌بارترین و مرگ‌بارترین فاجعه قرن بیست و یکم بوده است. صورت ساده این فاجعه، همه‌گیری بیماری خطرناکی است که تا الان در کمتر از هفت ماه، جان نیم میلیون نفر را در سراسر جهان گرفته است. احتمالا خسارت مالی و جانی بحران اقتصادی ناشی از آن به مراتب بیشتر از خسارت خود بیماری خواهد بود. در صورت تداوم یا تشدید این بحران، بی‌شک میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا در اثر فقر، گرسنگی، سوءتغذیه و شکل‌گیری بحران‌های اجتماعی، شورش‌ها و جنگ‌های داخلی جان‌شان را از دست خواهند.
در این شرایط، تنها می‌توان با نگرانی به تحولات آینده نگاه کرد و امیدوار بود که چرخ اقتصاد دنیا دوباره راه بیفتد.
خبرنامه گویا
