۷ کشوری که با شدیدترین میزان تغییرات جمعیتی رو‌به‌رو هستند
رشد جمعیت در ایران در سال‌های اخیر همواره در حال کاهش بوده است
بنا برمطالعه‌ای که به تازگی در نشریه پزشکی لنست منتشر شده سقوط نرخ زاد و ولد به این معناست که تقریبا تمام کشورهای دنیا تا پایان قرن حاضر با کاهش جمعیت روبرو خواهند شد. پدیده‌ای که این نشریه نسبت به تاثیرات “حیرت‌آور” آن بر جوامع هشدار داده است.
این مطلب به ۷ کشوری که با شدیدترین میزان تغییرات جمعیتی رو‌به‌رو هستند می‌پردازد و اقدامات آن‌ها برای مبارزه با این پدیده را مورد بررسی قرار می‌دهد.
ژاپن
پژوهشگرانی که این مطالعه را انجام داده‌اند پیش‌بینی می‌کنند جمعیت ژاپن که در ۲۰۱۷ به بیشترین میزان خود یعنی ۱۲۸ میلیون نفر رسید، تا پایان قرن به کمتر از ۵۳ میلیون نفر تنزل می‌یابد و این یعنی جمعیت این کشور کمتر از نصف خواهد شد.
ژاپن در حال حاضر پیرترین جمعیت دنیا و بیشترین تعداد افراد بالای ۱۰۰ سال را دارد. موضوعی که به نیروی کار این کشور لطمه زده و انتظار می‌رود این مشکل بدتر هم بشود.
بنابر پیش‌بینی‌های رسمی، تا سال ۲۰۴۰ افراد سالخورده بیش از ۳۵ درصد جمعیت ژاپن را تشکیل خواهند داد.
این موضوع در کنار نرخ پایین زاد و ولد در این کشور به معنای کاهش تعداد افرادی است که می‌توانند موقعیت‌های شغلی را پر کنند. در ژاپن هر زن در طول عمر خود به طور متوسط تنها ۱.۴ فرزند به دنیا می‌آورد.
برای حفظ جمعیت حال حاضر جهان، کشورها به نرخ باروری ۲.۱ نیاز دارند.
ژاپن که از گذشته نسبت به مهاجرت رویکردی محتاطانه داشته، در سال‌های اخیر قوانین خود در این زمینه را آسان‌تر کرده تا به حل این مشکل کمک کند. این در حالی است که گزارش‌های زیادی در رابطه با سوءاستفاده از نیروی کار مهاجر در این کشور منتشر شده است.
ایتالیا
مطالعه نشریه لنست پیش‌بینی می‌کند کاهش جمعیت ایتالیا هم بیش از نصف باشد و از ۶۱ میلیون نفر در ۲۰۱۷ به ۲۸ میلیون در پایان قرن برسد.
جمعیت ایتالیا هم مثل ژاپن رو به پیری است و بنابر داده‌های بانک جهانی در ۲۰۱۹ بیش از ۲۳ درصد از مردم این کشور بالای ۶۵ سال بوده‌اند.
در ۲۰۱۵، دولت ایتالیا به منظور بالا بردن نرخ زاد و ولد در این کشور، برنامه‌ای به اجرا درآورد که طبق آن به زوج‌ها به ازای به دنیا آوردن هر فرزند ۷۲۵ پوند پول پرداخت می‌شد.
با این حال، ایتالیا همچنان از جمله کشور‌هایی است که پایین‌ترین نرخ زاد و ولد در اتحادیه اروپا را دارند.
این کشور علاوه بر این نرخ مهاجرت بالایی هم دارد. طبق آمار رسمی در ۲۰۱۸، نزدیک به ۱۵۷ هزار ایتالیایی، کشور را ترک کرده‌اند.
بسیاری از شهرهای ایتالیا در تلاش برای افزایش جمعیت و بهبود وضعیت اقتصادی خود، به طور جداگانه طرح‌هایی را به اجرا در آورده‌اند. از جمله فروش خانه به قیمت تنها یک یورو و پرداخت پول به افرادی که بپذیرند در جوامع کم جمعیت زندگی کنند و کسب و کاری راه بیندازند.
در اسپانیا هم شهرهایی که با کاهش جمعیت روبرو هستند – و پیش‌بینی می‌شود جمعیت‌شان به نصف برسد- طرح‌های مشابه به اجرا درآورده‌اند.
چین
چین در ۱۹۷۰ سیاست تک فرزندی جنجالی خود را با هدف کند کردن رشد جمعیت به بهترین شکل به اجرا گذاشت، آن هم در حالی‌که بسیاری نگران تاثیر این رویکرد بر طرح‌های مربوط به رشد اقتصادی کشور بودند. اما امروز، پر جمعیت‌ترین کشور دنیا به طور قابل ملاحظه‌ای با کاهش نرخ تولد روبروست.
مطالعه نشریه لنست پیش‌بینی می‌کند جمعیت چین طی چهار سال آینده به بیشترین میزان خود یعنی ۱.۴ میلیارد می‌رسد و تا سال ۲۱۰۰ با کاهشی نزدیک به نصف به ۷۳۲ میلیون تنزل خواهد یافت.
داده‌های رسمی نشان می‌دهند نرخ تولد در این کشور در ۲۰۱۹ به کمترین میزان خود در ۷۰ سال رسیده است.
بعضی نگران تبدیل شدن این کشور به یک “بمب ساعتی جمعیتی” هستند؛ کشوری که در آن جمعیت کوچک‌تر افراد در سن اشتغال مجبور به حمایت از جمعیت بزرگ‌تر بازنشستگان باشند و چنین اتفاقی در یکی بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا، پیامدهای جهانی به دنبال خواهد داشت.
نگرانی از پیر شدن جمعیت در چین، باعث شد دولت در سال ۲۰۱۵ سیاست تک فرزندی را لغو کند و به زوج‌ها اجازه دهد دو فرزند داشته باشند. این اقدام اگرچه نرخ تولد را کمی بالا برد اما نتوانست روند بلند مدت کاهش جمعیت را تغییر دهد.
سیاست تک فرزندی به این دلیل که به عدم توازن جنسیتی شدید در چین منجر شده، همیشه مورد انتقاد قرار گرفته است. به عنوان مثال در ۲۰۱۹ جمعیت مردان در این کشور بالغ بر ۳۰ میلیون بیشتر از جمعیت زنان بوده است. سقط جنین بر پایه جنسیت از جمله عوامل تاثیرگذار در این روند به حساب می‌آید.
کارشناسان همچنین می‌گویند آسان‌تر شدن محدودیت‌های جمعیتی با کمک‌های اضافی برای خانواده‌ها همراه نبوده و این یعنی عده زیادی توانایی مالی داشتن بیشتر از یک فرزند را ندارند.
ایران
انتظار می‌رود ایران در پایان قرن حاضر شاید کاهش جمعیتی چشمگیری باشد.
ایران بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ با رشد بی‌سابقه جمعیت روبرو شد اما بعد از آن سیاست‌های کنترل جمعیت تاثیرگذاری در این کشور به اجرا درآمد.
ماه گذشته وزیر بهداشت این کشور در رابطه با کاهش نرخ سالانه رشد جمعیت به زیر یک درصد هشدار داد و گفت اگر هیچ اقدامی در این باره صورت نگیرد، ایران در ۳۰ سال آینده به یکی از پیرترین کشورهای جهان تبدیل خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، نرخ ازدواج و بچه‌دار شدن در چهار‌چوب ازدواج در ایران به دلیل مشکلات اقتصادی رو به کاهش است.
ایران در تلاش برای افزایش جمعیت خود، انجام عمل وازکتومی را در مراکز پزشکی دولتی ممنوع کرده و وسایل جلوگیری از بارداری تنها به زنانی ارائه می‌شود که سلامت‌شان در خطر است.
برزیل
برزیل در ۴۰ سال گذشته با کاهش چشمگیر نرخ زاد و ولد روبرو بوده است. طبق تازه‌ترین تخمین‌ها، نرخ زاد و ولد در این کشور از ۶.۳ فرزند به ازای هر زن در ۱۹۶۰ به ۱.۷ در سال‌های اخیر رسیده است.
مطالعه نشریه لنست پیش‌بینی می‌کند که جمعیت برزیل از ۲۱۱ میلیون نفر در ۲۰۱۷ به کمتر از ۱۶۴ میلیون در ۲۱۰۰ تنزل خواهد یافت.
بنابر یک مطالعه در سال ۲۰۱۲، سریال‌های تلویزیونی با به تصویر کشیدن خانواده‌های کوچک در کاهش نرخ تولد در این کشور که اکثریت آن کاتولیک هستند، نقش داشته‌اند.
در حالی که نرخ کلی تولد در برزیل روندی نزولی دارد ، این کشور سخت در تلاش است جلوی رشد میزان بارداری در سنین نوجوانی را بگیرد و به همین منظور کمپینی به نام “اول نوجوانی، بعد بارداری” راه انداخته است.
دامارس آلوز، وزیر زنان، خانواده و حقوق بشر برزیل اوایل امسال به بی‌بی‌سی گفت: ” باید میزان بارداری را پایین بیاوریم. ما این شهامت را داشتیم که بگوییم قصد داریم در رابطه با به تعویق انداختن شروع روابط جنسی حرف بزنیم.”
هند
مطالعه جدید نشریه لنست همچنین پیش‌بینی می‌کند هند تا سال ۲۱۰۰ جای چین را به عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا بگیرد.
این در حالی است که به گفته پژوهشگران انتظار می‌رود جمعیت این کشور از ۱.۳ میلیارد نفر در ۲۰۱۷ به کمتر از ۱.۱ میلیارد در پایان قرن برسد.
نرخ تولد در این کشور هم از ۵.۹۱ در ۱۹۶۰ به ۲.۲۴ در حال حاضر رسیده است.
در حالی که سایر کشورها برای افزایش نرخ زاد و ولد تلاش می‌کنند، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند از مردم خواسته خانواده‌های کوچک‌تری داشته باشند.
او سال گذشته در یکی از سخنرانی‌های خود گفت: “انفجار جمعیتی برای نسل‌های آینده ما مشکلات زیادی بوجود خواهد آورد. اما آن بخش از جامعه که هشیار هستند پیش از آوردن فرزند به این دنیا درنگ می‌کنند و به این می‌اندیشند که آیا می‌توانند عدالت را برای او به اجرا درآورند و هر آنچه می‌خواهد برایش مهیا کنند. آن‌ها با تشکیل خانواده‌ای کوچک، وطن‌پرستی خود را نشان می‌دهند. بیاید از آن‌ها درس بگیریم. ما به آگاهی اجتماعی نیاز داریم. “
نیجریه
نیجریه و سایر کشورهای آفریقایی اما در مسیر عکس روند کاهش جمعیت قدم برمی‌‌دارند.
بنابر مطالعه نشریه لنست، انتظار می‌رود جمعیت در کشورهای آفریقای سیاه تا سال ۲۱۰۰ سه برابر شود و به سه میلیارد نفر برسد.
به گفته این مطالعه نیجریه با ۷۹۱ میلیون نفر جمعیت به دومین کشور پر جمعیت جهان تبدیل خواهد شد.
این مطالعه همچنین پیش‌بینی می‌کند نیجریه تا سال ۲۱۰۰ بزرگ‌ترین جمعیت در سن اشتغال دنیا را داشته و شاهد افزایش قابل ملاحظه تولید ناخالص داخلی خود باشد.
با این حال رشد سریع جمعیت به زیرساخت‌ها و ساختارهای اجتماعی لطمه می‌زند و به همین دلیل مقامات نیجریه به فکر کند کردن روند رشد جمعیت افتاده‌اند.
زینب احمد، وزیر اقتصاد نیجریه در ۲۰۱۸ به بی‌بی‌سی گفت باید در مورد نرخ تولد در این کشور – که یکی از بالاترین‌ها در دنیاست- حرف بزنیم: “خانواده‌های زیادی داریم که حتی از پس سیر کردن فرزندان خود برنمی‌آیند چه برسد به این که امکانات بهداشتی مناسب یا حتی شرایط تحصیلی با کیفیت برای آن‌ها فراهم کنند. به همین دلیل است که باید در مورد این چیزها حرف بزنیم.”
بی بی سی
