حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در هند
وضعیت شکننده توافق هسته‌ای ایران و غرب موجب نگرانی تهران شده است. ایران تلاش می‌کند روابط تجاری و سیاسی با کشورهای آسیایی و به ویژه هند و چین را گسترش دهد. تازه‌ترین اقدام هم تخفیف ویژه برای مشتریان نفتی است.
مخالفت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با برجام متحدان تجاری اروپایی تهران را نیز به تکاپو واداشته است. آلمان، فرانسه، بریتانیا و آمریکا ۲۸ فوریه / ۹ اسفند با صدور بیانیه‌ای مشترک تهران را به عدم پایبندی به قطعنامه تحریم تسلیحاتی یمن متهم کردند.
پیش از این نیز منابع خبری از تشکیل کارگروه مشترکی میان کشورهای اروپایی و امریکایی برای بررسی دو باره توافق هسته‌ای و افزایش محدودیت برنامه‌های موشکی ایران خبر داده بودند.
امریکا تهدید کرده است در صورتی که محدودیت‌های تازه‌ای علیه برنامه موشکی ایران اعمال نشود، به صورت یکطرفه از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.
ایران نیز اعلام کرده است که حاضر به گفت‌وگو در باره برنامه موشکی نیست و اقدام تلافی‌جویانه در برابر لغو توافق انجام خواهد داد.
فارغ از جنگ لفظی مقام‌های نظامی، محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی اما گفته است که خروج از برجام و پیروی از سیاست‌های آمریکا تنها موجب زیان کشورهای اروپایی خواهد شد.
همزمان با این اظهارات ایران تلاش می‌کند روابط تجاری و سیاسی خود با کشورهای آسیایی و به ویژه چین و هند را گسترش دهد. خبرگزاری‌های داخلی جمعه ۱۸ اسفند به نقل از منابع آگاه در وزارت نفت گزارش کردند ایران به مشتریان نفتی آسیایی خود تخفیف ویژه می‌دهد.
وزارت نفت پیش از این نیز قیمت نفت را برای دو مشتری اصلی خود در آسیا کاهش داده بود. با این حال هند پس از واگذاری قرارداد توسعه میدان نفتی فرزاد به یک شرکت روسی، واردات از ایران را کاهش داد.
کاهش روابط تجاری با هند طی ماه‌های گذشته باعث سفر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی در راس یک هیئت سیاسی و تجاری به هند شد. پس از این سفر منابع خبری از امضاء ۱۵ تفاهمنامه تجاری و اقتصادی میان تهران و دهلی‌نو خبر دادند.
بر اساس یکی از این تفاهمنامه‌ها بهره‌برداری از بندر بهشتی در چابهار برای یک دوره ۱۸ ماهه به یک شرکت هندی واگذار شده است.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی هم گفته است که دو طرف برای سرمایه‌گذاری هند در صنایع ریلی و بندری ایران به توافق رسیدند. ارزش سرمایه‌گذاری هند در صنایع حمل و نقل ایران ۹ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
علاوه بر این ابراهیم جمیلی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند گفته است که دو کشور برای استقرار بانک‌ها به توافق رسیده‌اند. ایران پیش از این برای انتقال درآمدهای نفتی از هند با مشکل روبرو بود.
در ادامه توسعه روابط تهران و دهلی‌نو، توسعه یک میدان نفت در سوسنگرد هم به شرکت نفت و گاز هند واگذار شده است.
بازگشت به چین
دولت روحانی که پیش از این منتقد گسترش روابط تجاری و اقتصادی با چین بود، ساخت راه‌آهن شیراز – بوشهر را به شرکت چینی «سین‌کونست» واگذار کرده است. ارزش این قرارداد حدود ۷۰۰ میلیون دلار اعلام شده است.
تهران و پکن شهریور سال جاری نیز قرارداد تامین مالی ۱۰ میلیارد دلاری امضاء کردند. بر اساس این قرارداد، چین اعتبار مالی مورد نیاز پروژه‌های عمرانی در ایران را تا مبلغ ۱۰ میلیارد دلار تامین خواهد کرد.
دی سال گذشته نیز ایران توسعه پالایشگاه آبادان را به ارزش سه میلیارد دلار به یک شرکت چینی واگذار کرد. معاون وزیر نفت ایران این قرارداد را یکی از «بزرگ‌ترین قراردادهای نفتی» پس از برجام خوانده است.
مهر امسال هم خبرگزاری‌های داخلی از امضاء قرارداد سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک تهران و پکن برای تولید خودرو خبر دادند. ارزش این قرارداد ۲۹۰ میلیون دلار اعلام شده است.
هراس از بازگشت تحریم‌ها
به‌رغم لغو برخی از تحریم‌های تجاری، نظام بانکی ایران همچنان با محدودیت‌های بسیاری برای انتقال منابع مالی روبرو است. علاوه بر این، تهدید ترامپ مبنی بر خروج از برجام، سرمایه‌گذاران را برای حضور در ایران مردد کرده است.
شرکت فرانسوی توتال با اینکه از نخستین شرکت‌های نفتی بزرگ به شمار می‌رود که پس از توافق هسته‌ای به ایران بازگشته نگران اعمال تحریم‌های دوباره است. مدیرعامل این شرکت چندی پیش گفته بود که در یک دیدار خصوصی از رئیس جمهور امریکا خواسته است که در توافق هسته‌ای با ایران بماند. با این حال این شرکت اعلام کرده است در صورتی که ایران مشمول تحریم‌های جدید شود، ناچار به ترک ایران خواهد بود.
منابع خبری آلمان نیز طی ماه‌های گذشته بارها از هراس شرکت‌های آلمانی برای حضور در بازار ایران خبر داده‌اند. ایران پس از لغو تحریم‌ها امتیازهای ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی لحاظ کرد. این امتیازهای ویژه اما تا به حال نتوانسته بر هراس از تحریم‌ها غلبه کند.
روزنامه جوان، ارگان معاونت سیاسی سپاه پاسداران، ۵ اسفند ۹۶ در سرمقاله‌اش چرخش به شرق را راهبرد سیاست‌خارجی جمهوری اسلامی برای مقابله با فشارهای روانی و اقتصادی غرب دانست و نوشت: «تعامل با کشورهای شرقی یکی از راهکارهای کاهش و از بین بردن فشارهای اقتصادی دشمن است.» – رویکردی که دولت حسن روحانی نیز در ماه‌های گذشته در پیش گرفته و همزمان با افزایش همکاری با روسیه، به دنبال توسعه روابط تجاری و اقتصادی و ایجاد منافع مشترک با چین و هند است.
رادیو زمانه
