از افتخار به 'وطن‌پرستی' تا یادآوری ممنوعیت یاد نخست‌وزیر
در جلسه ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برجام و تحریم‌های تسلیحاتی ایران، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران سخنرانی‌اش را با نقل‌قول از محمد مصدق، نخست‌وزیر سابق ایران آغاز کرد و با نقل‌قول دیگری هم به پایان برد.
پیش‌تر هم در سال‌های اخیر هواداران محمدجواد ظریف او را با محمد مصدق مقایسه کرده بودند ولی این اقدام وزیرخارجه جمهوری اسلامی دوباره این حرف‌ها را پیش کشیده و واکنش‌های متفاوتی در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است.
گروهی از کاربران به این اشاره کرده‌اند که حکومت ایران بعد از انقلاب ۱۳۵۷ با یادکردن از محمد مصدق مخالفت کرده و همین امروز در پایتخت ایران حتی یک خیابان عمده به نام این چهره مشهور بابت ملی‌شدن صنعت نفت نیست.
سیامک رحمانی، روزنامه‌نگار در تهران، در این باره توییت کرده است: "…مرد حسابی! شما در تهران یک خیابون نمی‌تونید به نام مصدق کنید…"
کاربران دیگری هم به این موضوع اشاره کرده‌اند. از جمله وحید هروآبادی در این باره توییت کرده محمد مصدق همان کسی است "که یک خیابان به نامش را بر نمی‌تابند… همان مصدقی که ایرانیان دوستش دارند و هرچه فکر می‌کنند هیچ چیز ظریف به مصدق نرفته است."
حدود دو سال پیش در اسفند ۱۳۹۶، شورای شهر تهران نام خیابان نفت در بلوار میرداماد را به خیابان دکتر محمد مصدق تغییر داد. اما مثلا محمدتقی رهنمایی، استاد جغرافیای شهری در دانشگاه تهران، این خیابان فرعی و کم تردد را یک خیابان "درجه چهار" می داند که "در شان" نخست وزیر سابق ایران نیست. ابتدا قرار بود خیابان کارگر شمالی که یکی از خیابان های اصلی شهر است به نام او شود ولی ناگهان این تصمیم به خیابان نفت تغییر یافت. بعد از این مصوبه، روزنامه قانون نوشت که این خیابان "به نام مصدق هست و نیست."
امیر رضا بختیار، فعال سیاسی مخالف حکومت ایران، نوشته که جواد ظریف، "نماینده حکومتی است که مصدق را سیلی‌خورده اسلام می‌داند، یاران مصدق شاپور بختیار و داریوش و پروانه فروهر را دشنه‌آجین کرده و گروه سیاسی او را مرتد اعلام کرده." و نتیجه‌گیری کرده که "به درستی جواد ظریف یک شارلاتان است."
با این حال محسن میلانی، مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک و دیپلماسی در دانشگاه فلوریدای جنوبی، این‌طور به نقل‌قول جواد ظریف از محمد مصدق نگاه کرده که "این نشانه محبوبیت ملی گرایی ایرانی در ایران است و نام نیکی که مصدق از خود در جامعه بین‌الملل به جای گذاشته است."
فرهاد امینی، کاربری که خودش را در توییتر اصلاح‌طلب معرفی می‌کند، هم نوشته که نقل‌قول وزیر خارجه جمهوری اسلامی از نخست‌وزیر سابق ایران "نشان داد که راه مصدق و اندیشه ملی‌گرایی هنوز زنده است".
- تصویر مصدق در رسانه‌های آمریکا: از آزادیخواه تا متعصب پیر
- کودتای ۲۸ مرداد: نقش کاشانی به روایت اسناد آمریکا
با این حال برخی کاربران هم با وجود لحن مثبت درباره محمدجواد ظریف، نوشته‌اند که او برخی جنبه‌های شخصیت محمد مصدق را ندارد.
مثلا علی قنواتی، روزنامه‌نگار و برنامه‌ساز تلویزیونی، توییت کرده که "تنها شباهت ظریف به مصدق این است که زبان خارجی بلد است... اما ارزنی شجاعت و بلندپروازی او را ندارد. اگر ظریف جای مصدق بود، دست‌خالی از لاهه می‌آمد."
علی قنواتی در عین حال جواد ظریف را ستوده که "زبان خردمحور دیپلماسی را خوب بلد است…" و از مردم ایران هم انتقاد کرده که "اگر ما «مردم» بودیم او [جواد ظریف] و رئیس‌جمهور [حسن روحانی] را برای عمل به وعده اصلی انتخابات ۹۶ به سیخ می‌کشیدیم تا کار با جهان به این باریکه مرگ‌بار نکشد."
مهدی محمودیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در تهران، در پاسخ به سوالی درباره شباهت‌ها و تفاوت‌های جواد ظریف و محمد مصدق، نوشته است: "مصدق همان‌قدر که در برابر استعمار و دشمن خارجی استوار و ثابت‌قدم بود، در برابر استبداد داخلی و شاه مستبد هم سینه سپر کرده بود. هرکس این دو خصوصیت را یک‌جا نداشته باشد در بهترین و خوش‌بینانه‌ترین حالت یک ظریف است اما با مصدق‌شدن کیلومترها فاصله دارد."
اما رضا رئیسی، روزنامه‌نگار در تهران، نطق وزیر خارجه را بابت متن آن و "هوشمندی در به‌کارگیری عبارات و نقل قول تاثیرگذار از مصدق" ستوده است.
در همین حال مهدی خرم‌دل، مستندساز و روزنامه نگار، توییت کرده که به‌طورکلی "معادل‌سازی مثبت یا منفی تاریخی برای هر شخص معاصر اشتباه است."
چهره‌های ارشد دولت حسن روحانی و حامیان این دولت، جواد ظریف و سخنرانی او را ستایش کرده‌اند.
از جمله حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهوری ایران، توییت کرده که "ایران به قامت تاریخ بلندش برای دفاع از حقوق و منافع خود در شورای امنیت ایستاد. ظریف نام و مرام مصدق را در استدلال حقوقی و بین‌المللی زنده کرد."
دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک، این سخنرانی را "رسواگر، ویران کننده و مصدق‌وار" توصیف کرده است.
محمدهادی محمدی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر روابط بین‌الملل، نوشته است که این نقل‌قول محمدجواد ظریف از محمد مصدق، "خود سندی دال بر دخالت آمریکا در امور ایران و سرنگونی یک دولت ملی و مردمی به شمار می‌رود."
علی صراف که در توییتر تخصص خود را جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی معرفی کرده، نوشته است: "محافظه کاران با گرفتن آزادی‌های اجتماعی مردم باعث شده‌اند پشت ظریف خالی بشود".
در نگاهی دیگر، داریوش محمدپور، پژوهشگر در لندن، نوشته است: "عجیب نيست اگر حرف‌های ظریف به مذاق بعضی خوش نياید. عده‌ای اگر سر سوزنی عرق ملی داشته باشند و در موقعیت او در شورای امنیت باشند همین حرف‌های او را می‌زدند."
اما کاربران دیگری هم با اشاره به اظهارنظرهای قبلی جواد ظریف، او را نقد کرده‌اند. از حرف‌هایش در انکار وجود زندانیان سیاسی در زندان‌های جمهوری اسلامی تا این‌که در ماجرای سرنگون‌کردن هواپیمای مسافربری توسط موشک‌های سپاه گفت که "خود ما قربانی این سانحه هستیم".
از جمله یک کاربر با اشاره به همین اظهارنظرها گفته که "مصدق مثلا از زیر پرچم انگلیس یا آمریکا نمی‌رفت زیر پرچم روسیه سینه بزنه. مصدق نماینده‌ی منافع «مردم» و ایران بود نه نظام پهلوی. ظریف صدا‌ی «جمهوری اسلامی»ه، نه ما."
علی‌رضا آقاعمو، حقوق‌دان و عضو کانون وکلای ایران، نکته دیگری از نقل‌قول جواد ظریف از محمد مصدق گرفته است.
او به بخشی دیگر از سخنرانی نخست‌وزیر ایران در سال ۱۳۳۰ در شورای امنیت سازمان ملل اشاره کرده که به گفته او "هنوز مصداق دارد و دکتر ظریف می‌تواند در سخنرانی‌های داخلی‌اش به آن اشاره کند: «مردمی که در آبادان یعنی جایگاه معروف‌ترین تصفیه‌خانه نفت جهان زندگی می‌کنند… حتی از ضروریات اولیه زندگی نیز محروم می‌باشند.»"
بی بی سی فارسی
