شرايط، برخی پزشكان را به دريافت زيرميزي مي‌كشاند
نزديك شدن ارتباط مالي ميان بعضي از پزشكان و بيماران و شنيده شدن مسايلي مثل دريافت پول‌هاي زيرميزي به واسطه شرايط اقتصادي كنوني در كشور يكي از دغدغه‌هايي است كه از نظر كارشناسان عاملي تهديد‌كننده براي سلامت جامعه محسوب مي‌شود. كسب درآمد از درمان بيماران در هر بعد و ميزان چيزي است كه به طور حتم اخلاق پزشكي را تحت تاثير عواقب خطرناك خود قرار مي‌دهد. با توجه به اهميت اين موضوع و شرايط اقتصادي مخاطراتي را بر بهداشت درمان و بيمارستان‌هاي كشورمان تحميل كرده است. گفت‌وگوي اختصاصي‌اي با آقاي دكتر ايرج فاضل رييس جامعه جراحان ايران و وزير اسبق بهداشت درمان و آموزش پزشكي و يكي از شناخته‌شده‌ترين پزشكان ايران انجام داده‌ايم:
ريشه مشكلات در كجا است؟
نگراني‌هاي متعددي براي بخش بهداشت و درمان به وجود آمده كه به نظر مي‌رسد نشانه‌هاي خوبي در وضعيت اخلاق پزشكي كشور بر جاي نمي‌گذارد.اینکه شاهد اخبار نگران‌كننده اجتماعي از جمله اختلاس‌هاي ميلياردي، افزايش تعداد چك‌هاي بي‌محل، شيوع اعتياد و سرقت و انواع مشكلات و مسايل ديگر هستيم كه نشانه خوبي در بررسي وضعيت اخلاق در جامعه نيست. از اين‌رو به عنوان نماينده پزشكان كشور به‌شدت نگران اين سيل بنيان‌كن هستم و اين سوال را مطرح مي‌كنم كه چگونه جامعه پزشكي كشورمان مصون از اين انحرافات اخلاقي باشد؟ روابط متقابل پزشك و بيمار كه يكي از آن مسايل اقتصادي است، هنوز ساماندهي نشده است. اين رابطه در جوامع پيشرفته با ايجاد بيمه‌هاي قوي، مسوول و ثروتمند، حل شده و هيچ دادوستد مالي بين پزشك و بيمار نيست از اين‌رو بيمار با خيالي آسوده به پزشك مراجعه كرده و او نيز با آرامش و بي‌دغدغه از هر چيز خدمت خود را با دقت تمام ارايه مي‌دهد. ما در ايران شبه‌بيمه بيماري داريم كه به‌هيچ‌وجه حاضر نيست به تعهدات خود دقيق عمل كند. متاسفانه پرداخت‌هاي بيمه‌ها با تاخير حتي يك‌ساله و با پرداختي غيرمنطقي و متفاوت با تعهد خود موجب نارضايتي و ايجاد نابساماني در روند اداره موسسات پزشكي و مراكز درماني و حتي درگيرندگان خدمت (بيماران) شده‌اند. يارانه‌هايي كه روزي براساس قانون بر عهده مسوولان و دولت گذاشته شده بود، اكنون بر عهده مردم و پزشكان گذاشته شده است. تعرفه‌هاي پزشكي تحميلي و به‌خصوص در مراكز درماني دولتي، مربوط به سال‌هاي پيش است و با وضع تورم فزاينده مملكت ارتباطي منطقي ندارد. كار كردن پزشكان در چنين شرايطي موجب تولد پديده‌هايي زشت و نادرست مانند دريافت پول از بيماران (زيرميزي) مي‌شود.
تحريم‌ها در بخش سلامت تاثير گذاشته‌اند
بي‌شك درصد قابل توجهي از اين وضعيت ناهنجار و غيرعادلانه معلول روند نادرست بيمه‌ها و تعرفه‌گذاري غلط آنها است. به نظر من اگر اين بيمه‌هاي فعلي را نداشتيم، وضعيت‌مان بهتر بود. اين ادعا كه تحريم‌ها در وضعيت سلامتي جامعه ما بي‌اثر بوده درست نيست و ما آثار آن را به طور مشهود در جاهاي مختلف مشاهده مي‌كنيم. به طور قطع در عرصه پزشكي و دارويي آثار و پيامدهاي نامطلوبي پيش‌بيني مي‌شود كه شايد جبران آن غيرممكن يا دشوار باشد. از نظر اخلاقي گرچه دارو و لوازم پزشكي نبايد شامل تحريم شود ولي به برخي دلايل و مسايل ديگري كه به صورت حاشيه‌اي اثر مي‌گذارند از جمله محدوديت‌‌هايي كه براي انتقال ارز و انجام معاملات وجود دارد مشكلات فراواني پيش‌رو داريم. اين مساله به ويژه در تهيه مواد اوليه دارويي يا وسايل پزشكي كه در شأن و شايسته مردم كشورمان باشد مشكلات بيشتري ايجاد مي‌كند. به عنوان مثال در مواردي متاسفانه از نخ‌هايي در جراحي‌ها استفاده مي‌كنيم كه به دليل نامرغوب بودن، خود‌به‌خود پاره مي‌شوند و پيامدهاي مجدد و عظيمي براي بيمار و جراح به همراه مي‌آورد، يا ابزارهايي كه به‌دليل پايين بودن كيفيت كارآيي نداشته و مسير درمان را دستخوش عواقب ناگوار مي‌كند. در اثر اين تحريم‌ها هم‌اكنون مجبور به تهيه ابزارها و دستگاه‌هاي پزشكي به‌صورت دست‌چندم يا از طريق واسطه‌هاي مختلف با قيمت‌هايي چندين برابر بيشتر از واقعي هستيم كه اين نكته نيز روند ارايه خدمت، هزينه‌هاي درمان و مدت دريافت سرويس پزشكي را تحت تاثير مي‌گذارد.
آمبولانس‌هاي خصوصي كه از بيمارستان‌ها پول مي‌گيرند تا...
هرگونه تخلفي كه در جامعه شيوع پيدا مي‌كند، به دليل عدم اعمال قانون و نبود ضوابط و شرايط صحيح بوده و خواهد بود. انتقال بيماران و مصدومان توسط آمبولانس به يكي از مراكز درماني خاص در مقابل دريافت وجه نقد يا هديه‌هاي غيرنقدي تبعات ناگوار زيادي براي بيمار داشته و بي‌شك با وجود آگاهي مسوولان از اين پيامدها اين كمبود نظارت و نبود اعمال قانون است كه موجب گسترش و عدم كنترل اين رخداد زشت اجتماعي مي‌شود. در صورت برخورد با متخلفان و ايجاد قوانين و ضوابط قوي‌تر مي‌توان از گسترش اين پديده شوم جلوگيري كرد.
الگويي كه به جامعه پزشكي ايران و جهان ارايه داده‌ايم
ما هر سال در ارديبهشت‌ماه با برگزاري كنگره سالانه جامعه جراحان ايران با مشاركت حدود بيست انجمن در تخصص‌هاي مختلف سعي در ارتقاي علمي و تقويت اخلاق حرفه‌اي همكاران خود داشته و داريم و امسال نيز اخلاق پزشكي در راس همه بحث‌هاي سي‌‌‌و‌ششمين كنگره جامعه جراحان خواهد بود. به صراحت مي‌توان گفت در پي تاسيس جامعه جراحان ايران از سال 1363 تاكنون در بسياري از كشورهاي دنيا و به‌ويژه كشورمان ايران با نمونه‌برداري از برگزاري اين گردهمايي علمي، متخصصان در ساير رشته‌ها موجب تولد و برپايي كنگره‌هاي مشابه شدند و اين روند همچنان ادامه دارد و مايه خرسندي است. هم‌اكنون حدود شش‌هزار عضو در حدود 16رشته تخصصي و فوق‌تخصصي با جامعه جراحان همراه‌اند و سعي كرديم تا مشكلات پزشكي را براساس نياز جامعه و نياز پزشكان و امكانات كشور مطرح و مورد بحث و بررسي قرار دهيم. در چند سال اخير نيز شاخه پرستاران جراحي را در حاشيه كنگره سالانه به‌عنوان همكار در برگزاري كنگره پرستاري جراحي مشاركت داديم كه اين امر در بازآموزي و به‌روزشدن علمي همكاران پرستاري نقش فراواني خواهد داشت.
