به پیش اهل جهان محترم بود آنکس // که داشت از دل و جان احترام آزادی
دوشنبه، خرداد ۲۷، ۱۳۹۲
ماندلا زنده بمان
وخیم‌شدن حال نلسون ماندلا رهبر 94ساله ضدآپارتاید و بستری شدنش در بیمارستان در صدر اخبار بین‌المللی قرار گرفت. خبر منتشرنشده از سوی دفتر ریاست‌جمهوری این کشور بر شدت یافتن بیماری او صحه گذاشت. این چهارمین‌باری است که ماندلا از زمستان سال گذشته در بیمارستان تحت درمان قرار گیرد. او که ماه آینده 95ساله می‌شود، در آوریل سال 2013 نیز به دلیل ابتلا به ذات‌الریه در بیمارستان بستری
شده بود.
ماندلا روز یازدهم فوریه 1990 زمانی که پس از قریب به سه دهه تحمل حبس در رژیم آپارتاید از زندان آزاد و پس از چهار سال، رییس‌جمهوري کشورش شد. او مسیر آشتی ملی در افریقای جنوبی را بنیان نهاد، اعتبار اکثریت سیاهپوست این کشور را به آن‌ها بازگرداند و البته به سفیدپوستان نیز اطمینان داد تغییرات به‌وجودآمده نباید موجب نگرانی آن‌ها شود؛ در حالی که دختر ماندلا از دیدار با پدر سخن می‌گوید و این‌که پدرش در شرایط خوبی قرار دارد، اما بسیاری از خبرگزاری‌های بین‌المللی و حتی چند خبرگزاری و نشریات داخلی با انتخاب تیترهای تعجب‌برانگیز از آماده‌شدن مردم افریقای جنوبی برای مرگ اولین رییس‌جمهوري سیاهپوست این کشور سخن گفتند! عجیب است که بازهم از مرگ به جای حیات سخن گفته شد!
نام نلسون ماندلا یکی از پرآوازه‌ترین و گرامی‌ترین نام‌ها در جهان است. کسی که این نام را بر خود دارد، قهرمان عصر خویش و یکی از برجسته‌ترین چهره‌های سده بیستم است. روایت نزدیک به سه دهه زندانی بودن ماندلا همراه با دیگر رهبران سیاسی نسل خویش، به صورت افسانه پیدایش و اسطوره ایجاد «افریقایجنوبی جدید» درآمده است. او چهره‌ای جهانی از کار درآمده است. او «رهبر»، «رییس‌جمهوري»، «نماینده مردم» و «چهره‌ای جهانی» است. زندگی او را در نوشتارهای بی‌شمار، از زندگینامه گرفته تا مقاله‌های مطبوعاتی، از فیلم‌های سینمایی تا مستندهای تلویزیونی، از کتاب‌های مصور ویژه جهانگردان تا ضمیمه‌های روزنامه‌ها، از سرودهای آزادی‌خواهانه تا شعرهای ستایش‌گرانه و از تار‌نماهای سازمانی تا وبلاگ‌های شخصی عرضه کرده‌اند.
با مطالعه کتاب «زندگینامه خودنوشت» که ماندلا خود نوشته و اخیرا از سوی انتشارات قطره ترجمه و منتشر شده است، با بسیاری از زوایای زندگی او آشنا می‌شویم. هدف ماندلا در کتابش فراهم کردن امکان دسترسی به شخص خود، از ورای چهره همگانی او، از طریق آرشیو خصوصی اوست. این آرشیو نمایشگر چهره ماندلا از پشت نوشته‌ها و گفته‌های اوست که در آن‌ها خویشتن خویش با نزدیک‌ترین محرمان اسرارش را مخاطب قرار داده است. ماندلا بدون توجه به نیازها و انتظارات مخاطبانش سخن می‌گوید. متن نامه‌ها، سخنرانی‌ها و یادداشت‌هایش را می‌نویسد، خاطراتش را نگه می‌دارد. او در این‌جا قدیس یا چهره‌ای جهانی نیست که به جایگاهی پس فراتر آدمیان فراز آمده باشد. او انسانی مانند همه است. ماندلا شرح داده است که: «در زندگی واقعی ما نه با خدایان بلکه با انسان‌های عادی مثل خودمان سروکار داریم، زنان و مردانی که سرشار از تضادند؛ نیرومند و ضعیف، نامدار و گمنام‌اند.»
ماندلا بیشتر در دوران بزرگی‌اش، یادداشتبرداری کوشا و یادداشت نگهداری دقیق بود و اگر چنین نبود، چگونه ممکن بود بتواند خاطرات روزانه‌اش را در جریان سفر به سراسر افریقا در سال 1962 یا عادتش به نوشتن بیشتر نامه‌ها در دفتر یادداشتی را در سال‌های زندان توضیح دهد؟ البته این آرشیو در سال‌های مبازرات او، زندگی زیرزمینی‌اش و زندانی بودنش در معرض دستبرد قرار گرفته است. او بعضی از یادداشت‌هایش را پنهان کرده یا برای نگهداری به دیگران سپرده است. بعضی از آن‌ها در این راه گم شدند. بعضی دیگر را دولت ضبط کرد که بعضی از آن را از میان برد و از بعضی دیگر علیه ماندلا بهره‌برداری شد.
نلسون ماندلا به عنوان نخستین رییس‌جمهوري افریقایجنوبی در انتخابـات دمــوکراتیـک عمومی برگزیده شد. او پیش از ریاست‌جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در افریقایجنوبی و رهبر کنگره ملی افریقا بود. ماندلا در طول مبارزاتش به علت دخالت در فعالیت‌های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. مبارزه مسلحانه برای ماندلا آخرین راه چاره بود؛ او همواره پایبند به دوری از خشونت بود. ماندلا در طول ۲۷سال زندان که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهره مبارزه علیه آپارتاید در افریقایجنوبی شد.
او پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت و این امر منجر به تسهیل انتقال افریقایجنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد. او از سال 1991 تا سال 1998 بر مسند ریاست‌جمهوری افریقایجنوبی نشست و اولین رییس‌جمهوري سیاهپوست افریقایجنوبی بود، که در این مدت اقدامات مهمی برای پیشرفت افریقایجنوبی و مبارزه با نژادپرستی و احیای‌حقوق سیاهپوستان این سرزمین انجام داد. ماندلا در سال 1993جایزه صلح نوبل را دریافت کرد و همچنین در سال 1994 جایزه صلح ادبیات نوبل را به خاطر نوشتن چندین کتاب به دست آورد. در زندگی ماندلا ویژگی‌های زیادی دیده می‌شود اما اسقف اعظم، دزموند مپیلو توتو، از فعالان صلح و از رهبران جنبش آپارتاید افریقایجنوبی و برنده جایزه صلح نوبل، معتقد است: «ماندلا در سال 1994 به قدرت رسید اما بخشش و مهربانی که در روحش موج می‌زد به او اجازه نداد کسانی را که روزی در حق وی ظلم و جفا روا داشته بودند مجازات کند.»
