هزاران نفر از بچه‌هاي موصل در جريان جنگ چندين‌ماهه براي آزادسازي اين شهر و نيز سال‌هايي که پيش‌تر صرف حاکميت دولت داعش شد، از والدينشان جدا شدند. بعضي از آنها را مي‌توان در لابه‌لاي ويرانه‌هاي موصل يافت که همچنان با هراس و وحشت دست‌وپنجه نرم مي‌کنند؛ بسياري نيز در زمره پناه‌جويان اينجا و آنجا پراکنده‌اند.
در مواردي سرنوشت پدران اين بچه‌ها مرگ بوده است. افراد خانواده‌ها در خلال جنگ‌هاي خياباني و بمباران‌هاي هوايي در جريان فرار از شهر، از هم جدا شده‌اند. هول وهراس ناشي از اين جنگ به خيلي از آنها آسيب‌هاي جدي رسانده است. حمايت از اين بچه‌ها و رساندن آنها به خانوادههايشان يکي از مأموريت‌هاي فوري سازمان‌هاي کمک‌رسان در موصل است. «ماريا سيلفام»، کارشناس سازمان حمايت از کودکان سازمان ملل متحد (يونيسف) مي‌گويد: «اين بچه‌ها در معرض خطرات شديدي قرار گرفته‌اند. اکثرشان تجارب فوق‌العاده دردناکي دارند». يکي از روزهاي ماه اکتبر بود که مريم، دختري ٩ساله، خانواده‌اش را ترک کرد تا از مادربزرگش در غرب موصل ديدن کند. آن زمان اين منطقه در کنترل داعش بود. نيروهاي عراقي حمله خود را براي آزادسازي اين بخش از شهر آغاز کردند و او مجبور شد همان‌جا بماند. حسن، پدر مريم به رويترز مي‌گويد، سال ٢٠١٤ يک پاسبان بود اما وقتي داعشي‌ها بر موصل مسلط شدند، از ترس کشته‌شدن از کار خود استعفا داد و تلاش کرد همسر دومش را با مريم و سه خواهرش به جاي ديگري منتقل کند. حسن که اکنون در خانه‌اي دورافتاده در بخش شرقي موصل ساکن است، مي‌گويد: «ما جاهاي مختلفي زندگي کرديم. دائم در حال انتقال بوديم. مريم با مادربزرگش همان‌جا ماند. وقتي پل‌ها بسته شد، ديگر نتوانستم به سراغ آنها بروم». در نهايت خانواده به اردوگاه آوارگان پناه بردند اما مريم همان‌طور در بخش غربي گرفتار شده بود.
چند ماه بعد که نيروهاي دولتي موفق شدند بر آن منطقه مسلط شوند، مريم و مادربزرگش هم توانستند خود را به اردوگاه برسانند. پدرش از يونيسف خواست به آنها کمک کنند و مسئولان اين سازمان موفق شدند دخترش را براي او پيدا کنند؛ سرانجام خانواده به هم رسيدند. پدر مي‌گويد: «هر روز صداي بمباران و کشتار را مي‌شنيديم. باور نمي‌کردم روزي بتوانم دخترم را دوباره پيدا کنم».
زندگي براي اين خانواده همچنان دشوار است. بعد از جنگ تصميم گرفتند از اردوگاه به شهر برگردند اما صاحبخانه جوابشان کرد. حسن به سختي مايحتاج زندگي‌اش را تأمين مي‌کند. او درعين‌حال از اينکه دوباره دخترش را پيدا کرده خوشحال است. دخترش با دو چشم براق و لبخندي خجالتي مي‌گويد مي‌خواهد به مدرسه برود. مي‌گويد: «هرگز به مدرسه نرفته‌ام. مي‌خواهم کتاب و کيف داشته باشم و حروف الفبا را ياد بگيرم. اين آرزوي من است». سازمان يونيسف مي‌گويد، در ميان خرابه‌ها و زباله‌هاي موصل کودکاني را پيدا کرده است. بعضي هنگام فرار به پناهگاه‌هاي امن، خانوادههايشان را از دست داده‌اند. بعضي وقت‌ها هم والدين مجبور شده‌اند براي نجات جان خودشان بچه‌ها را رها کرده يا آنها را به ديگران بسپارند. بسياري از بچه‌ها مجبور به جنگ يا انجام اعمال خشونت‌آميز شده‌اند. کما اينکه از بسياري نيز سوءاستفاده جنسي شده است. ماريا سيلفام در اربيل به رويترز مي‌گويد: تعداد کودکان خارج‌شده از موصل، در چند ماه گذشته به‌شدت افزايش پيدا کرد. به گفته او، دشوار مي‌توان تعداد بچه‌ها را تخمين زد. مسئله نجات اين کودکان و شناسايي‌شان در جريان است. گروه‌هايي متخصص براي شناسايي اين کودکان خانه به خانه سر مي‌زنند. يونيسف سعي مي‌کند براي هرکدام يک ولي قانوني يا يکي از نزديکانشان را پيدا کند. ماريا سيلفام مي‌گويد: «تمرکز اساسي ما بر مراقبت و حمايت از آنهاست. ما سعي مي‌کنيم مطمئن شويم مراقبت‌هاي اوليه برايشان وجود دارد».
در اردوگاه‌ها، معمولا بچه‌ها به صورت موقت در کنار خانوادههايشان نگهداري مي‌شوند. اگر پدران يا نزديکانشان پيدا نشوند، به خانه‌هاي بهداشت زير نظر دولت انتقال مي‌يابند. اگر اين امکان هم نبود، بچه‌ها به کساني سپرده مي‌شوند تا آنها را به فرزندخواندگي بپذيرند.
اين بچه‌ها در وهله نخست نياز به خدمات خاص از جمله مشاوره‌هاي رواني دارند و بعضي نيازمند مراقبت‌هاي جسمي و روحي هستند. ماريا سيلفام مي‌گويد، دولت عراق نيازمند منابع و زيرساخت‌هاي لازم براي مقابله با اين چالش است. يونيسف تلاش مي‌کند مطمئن شود کودکان سالم هستند و با آنها بدرفتاري نشده يا موقع بازگشت به جامعه از آنها سوءاستفاده نمی‌شود.
ماريا سيلفام با اشاره به کودکان داعشي يا طرفدارانشان مي‌گويد: «بعضي از اين بچه‌ها را به دليل گرايش‌های پدرانشان کسي قبول نمي‌کند». از اين بچه‌ها، بعضي در خيابان‌ها پرسه مي‌زنند و بعضي به بيگاري گرفته مي‌شوند. او مي‌افزايد: «براي بازسازي زندگي اين بچه‌ها و بازگرداندنشان به مدرسه کارهاي زيادي بايد کرد. اين اقدامات زمان مي‌برد». اما با تصميم دولت عراق براي حمله به تلعفر و ادامه جنگ با داعش، بايد منتظر موج جديدي از بچه‌های سرگشته در عراق بود.
منبع: رويترز عربي
