اعدام در ماه حرام
زیتون ـ سولماز ایکدر: نوید افکاری٬ کشتی‌گیر و متهم به قتل حسن ترکمان صبح روز گذشته (شنبه) در زندان عادل آباد تهران اعدام شد.
اعدام او بدون اطلاع خانواده‌اش و بدون برگزاری دیدار آخر او با آنان صورت گرفت؛ از سوی دیگر بر اساس اخباری که به دست «زیتون» رسیده است خانواده فردی که افکاری به قتل او متهم شده هم در مراسم اعدام حضور نداشتند.
این در حالی است که طبق قوانین جمهوری اسلامی برگزاری «آخرین دیدار» از حقوق محکوم به اعدام است. از سوی دیگر کسانی به عنوان «صاحبان خون» معرفی شدند باید شاهد اجرای حکم اعدام باشند.
قوه قضاییه اما بدون رعایت این «قوانین» حکم اعدام نوید افکاری را اجرا کرد؛ آن هم در شرایطی که به گفته حسن یونسی، وکیل خانواده افکاری، قرار بوده «جمعی از خیرین» شهر شیراز برای «جلب رضایت خانواده مقتول» به دیدار این خانواده بروند.
بر اساس اخباری که به دست «زیتون» رسیده است، خانواده فردی که افکاری به قتل او متهم شده هم در مراسم اعدام حضور نداشتند.
مهدی محمودیان، عضو انجمن دفاع از حقوق زندانیان٬ هم در توییتر خود خبر داده بود که «همزمان با وجود اینکه حکم قصاص ایرادات فراوان داشت از ترس اینکه ناگهان حکم اجرا نشود، با مشورت وکلا تصمیم بر این شد که رضایت خانواده مقتول نیز جلب شود تا دستاویزی برای اعدام نوید وجود نداشته باشد و با رایزنی‌هایی که با خانواده مقتول شد، قرار بر این شد که یکشنبه ۲۳ شهریور به دیدار ایشان برویم که به طور ناگهانی و بدون رعایت قوانین در ماه حرام امروز صبح این حکم ظالمانه که بر اساس اقاریر زیر شکنجه زندانی بود اجرا شد.»
اعدام در ماه حرام
چهار ماه قمری ذی القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب ماه‌های حرام هستند. در این چهار ماه -به‌جز برای دفاع- جنگ کنار گذاشته می‌شود و دیه افزایش می‌یابد و به صورت سنتی حکم اعدام اجرا نمی‌شود. هدف از این کار ایجاد امنیت برای افرادی است که می‌خواهند به حج بروند یا تجارت کنند و به سلامت به شهر خود برگردند. این سنت، از قبل از اسلام به جا مانده است.
خودداری از اجرای حکم اعدام در ماه‌های حرام با تفسیر رهبر سابق جمهوری اسلامی از آیه ۳۶ سوره توبه٬ شکل رسمی‌تری به خود گرفت.
روح‌الله خمینی در این رابطه نوشته است: «آفریدگار آسمان ها و زمین در آیه ۳۶ سوره توبه تعداد ماه های سال را دوازده ماه معرفی کرده و فرموده است: همانا شماره ماه ها در علم خدا دوازده ماه است ، که در کتاب تکوین، روزی که آسمان ها و زمین را آفرید، تثبیت گرداند. از آن، چهار ماه، حرام است و آن دین قیم است که به مصالح عباد قیام دارد. پس در این چهار ماه بر خود ستم مکنید و با مشرکان، جمیع آنان، قتال کنید، چنان که آنان با شما، جمیع شما، جنگ می کنند. و بدانید خدا همواره با پرهیزگاران است.»
محمدجواد اکبرین٬ روزنامه نگار و دین پژوه٬ در این رابطه به «زیتون» می‌گوید: «طبق آیه ۱۹۴ سوره بقره آنچه قطعا در ۴ ماهِ حرام باید از آن پرهیز شود جنگ است؛ که آن هم استثنا دارد، وقتی به شما حمله کنند و مجبور به دفاع باشید جنگ دفاعی جایز است.»
بین مراجع تقلید تنها بیات زنجانی به صورت قطعی با اجرای حکم اعدام در ماه حرام مخالفت کرده بود و مراجع دیگری از جمله ناصر مکارم شیرازی٬ نوری همدانی و محمد حسینی شاهرودی «اجرای حدود الهی در این ماه‌ها را بلا مانع دانستند.»
او در ادامه تاکید کرد: «در غیر این صورت، چه در فقه شیعه و چه در فقه سنت هیچ اتفاق نظری وجود ندارد؛ قدر مشترک تمام آراء این است که تشویق می‌کنند که به حرمت ماه‌های حرام قصاص را عقب بیندازند بلکه در این فرصت، امکان بیشتری برای جلب رضایت اولیاء دم ایجاد شود.»
اکبرین افزود: «البته در جوامع اهل سنت و کشورهای اسلامی دیگر خیلی به این روش عمل می‌شود و به نظر می‌رسد تاخیر قصاص در ماه‌های حرام نزد آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.»
به گفته محمدجواد اکبرین در منابع فقهی در خصوص حرمت اجرای حکم اعدام در ماه‌های حرام «هر چه هست توصیه است نه حکم قطعی.»
در تاریخ جمهوری اسلامی نیز بارها دیده شد که در اجرای احکام اعدام تا پیش از آغاز ماه محرم عجله می‌شد که در این ماه اعدامی صورت نگیرد٬ حتی در جریان اعدام‌های سال ۶۷ اعضای هیئت اعدام که به دیدار آیت‌الله منتظری رفته بودند٬ از اون می‌‌خواستند در مقابل اجرای احکام اعدام‌ها مقاومت نکنند تا «این ماجرا تا پیش از آغاز ماه محرم تمام شود.»
همچنین تا پیش از این نیز اجرای احکام اعدام٬ بخصوص زمانی که مربوط به «قصاص نفس» بودند٬ در ماه‌های حرام به تاخیر می‌افتاد.
اگرچه از بین مراجع تقلید تنها بیات زنجانی به صورت قطعی با اجرای حکم اعدام در ماه حرام مخالفت کرده بود و مراجع دیگری از جمله ناصر مکارم شیرازی٬ نوری همدانی و محمد حسینی شاهرودی «اجرای حدود الهی در این ماه‌ها را بلا مانع دانستند.»
با تمام این‌ها این سوال در کنار دیگر سوال‌های این پرونده پیش می‌آید که چرا حکم اعدام نوید افکاری با این عجله و در ماه حرام اجرا شد.
مخدوش کردن آثار شکنجه
همزمان با رسانه‌ای شدن پرونده برادران افکاری٬ اخبار مربوط شکنجه آنها نیز منتشر شد.
تا جایی که برادران افکاری در پیامی صوتی از زندان خبر دادند که در زندان شکنجه شده‌اند که علیه یکدیگر اعتراف کنند تا جایی که یکی از آنها دو بار دست به خودکشی زده است.
حسن یونسی، وکیل برادران افکاری نیز کرده بود که اعتراف‌ها تحت شکنجه گرفته شده است و برادران افکاری در طول بازجویی و حتی دادگاه کوتاهی که داشته‌اند، به وکیل خود دسترسی نداشته‌اند.
۱۵ شهریورماه نیز مهدی محمودیان، فعال سیاسی در توییترش نوشته بود که نوید افکاری در «تماسی کوتاه» از زندان گفته بود که در زندان کتک خورده و باید به پزشک قانونی برودند اما مسئولان زندان از تحویل برگه شکایت «خودداری» کرده‌اند.
در پی این تماس والدین برادران افکاری ضمن انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس قوه قضاییه از او خواستند دستور دهد تا آثار ضرب و شتم در بدن آنها هست، آنها را به پزشکی قانونی ببرند.
حسن یونسی، وکیل برادران افکاری نیز تایید کرده بود که اعتراف‌ها تحت شکنجه گرفته شده است و برادران افکاری در طول بازجویی و حتی دادگاه کوتاهی که داشته‌اند، به وکیل خود دسترسی نداشته‌اند.
در نهایت اما در تمامی گزارش‌های رسمی که توسط رسانه‌های داخل ایران منتشر شد٬ از جمله در گزارش صدا و سیما، ۲۰:۳۰ ،موضوع شکنجه « نوید، وحید و حبیب افکاری» تکذیب شد.
حکم اعدام نوید افکاری در شرایطی اجرا شد که در کنار اخباری که در خصوص اعمال شکنجه بر او منتشر شده بود به گفته سعید دهقان٬ وکیل دادگستری با وجود مقدمات جلب رضایت و ارائه مدرک جدید برای اعاده دادرسی٬ انتظار می‌رفت که شعبه ۳۸ دیوان عالی حداقل تا پایان ماه محرم برای اجرای این حکم دست نگه دارد.
اجرای این حکم با این شرایط این شبهه را به اذهان وارد می‌کند که آیا دلیل اجرای آن می‌تواند پنهان کردن آثار شکنجه بر بدن نوید افکاری باشد؟ بخصوص که بنابر خبری که مهدی محمودیان منتشر کرد٬ پیکر نوید افکاری شبانه٬ ساعت ۱۰ شب به وقت ایران٬ در روستای سنگر از توابع همایجان شهرستان سپیدان استان فارس «تحت تدابیر امنیتی و شبانه به خاک سپرده شد.»
از سوی دیگر جایگاه مقتول این پرونده نیز به شبه‌ناک بودن نحوی اجرای حکم نوید افکاری دامن می‌زند.
مقتول پرونده کیست؟
مقتول این پرونده٬ حسن ترکمان٬ کسی که به گفته نوید افکاری پس از قتلش تنها به دنبال «گردن برای طنابشان» می‌گشتند از جمله حلقه‌های مفقوده این پرونده است.
طبق گزارش رسمی رسانه‌ها حسن ترکمان کارمند سازمان آبفا بوده است؛ حتی بخش خبری ۲۰:۳۰ در گزارشی که روز ۱۵ شهریور منتشر کرد بر کارمند سازمان آبفا بودن مقتول پرونده تاکید کرد.
این درحالی‌ست که پیش از رسانه‌ای شدن این پرونده برخی رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی و شبهه نظامی در گزارش‌هایی نوشته بودند که حسن ترکمان از نیروهای امنیتی شیراز بوده‌است.
خبرگزاری راه دانا ۱۵ مرداد در همین رابطه نوشته بود «شهید حسن ترکمان» از «نیروهای امنیتی» حاضر در تجمع اعتراض‌آمیز روز پنج‌شنبه شیراز، شامگاه پنج‌شنبه یازدهم مردادماه ۹۷ درب منزل خود به ضرب چاقو توسط عوامل ناشناس شهید شد.
پیش از رسانه‌ای شدن این پرونده برخی رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی و شبهه نظامی در گزارش‌هایی نوشته بودند که حسن ترکمان از نیروهای امنیتی شیراز است.
سایت مشرق نیوز هم مراسم تشییع مرحوم ترکمان را تحت عنوان تشییع پیکر شهید مدافع امنیت در شیراز پوشش داده بود؛ هرچند برخی دیگر از این وب‌سایت‌ها نظیر رجا نیوز این عنوان را از خروجی سایت خود حذف کردند.
خبرگزاری‌های فارس و میزان٬ همچنین روزنامه کیهان نیز پس از مرگ حسن ترکمان اخبار مراسم تشیع او را با عنوان «تشییع پیکر شهید مدافع امنیت در شیراز» منتشر کردند.
اما پس از رسانه‌ای شدن این پرونده٬ امنیتی بودن حسن ترکمان به فراموشی سپرده شد و در اخبار بر کامند سازمان آبفا بودن او تاکید شد. در این اخبار اشاره‌ای به جایگاه و مسئولیت حسن ترکمان در سازمان آبفا نشده است؛ جستجوی نام او در وب سایت این سازمان نیز نتیجه‌ای در پی نداشته است.
حکم اعدام نوید افکاری اما به رغم همه این شبهات٬ درخواست‌های مکرر مردم در شبکه‌های مجازی٬ کمیته بین‌المللی المپیک٬ فدراسیون جهانی کشتی٬ رییس‌جمهوری آمریکا و وزرای خارجه برخی از کشورهای اروپایی اجرا شد تا جمهوری اسلامی یک بار دیگر اثبات کند نه قابل اصلاح است و نه قصد دارد تن به خواست عمومی دهد.
