نابودی زندگی صیادان و محیط زیست
ماهیگیران چینی در آب‌های جنوب ایران
مدت‌هاست که صیادان چینی اجازه دارند از آب‌های جنوب ایران ماهیگیری کنند. آن‌ها به‌طریق غیرقانونیِ کف‌روبی از آب‌های ایران ماهی صید می‌کنند که به صورت جهانی غیرقانونی است. حضور ماهیگیران چینی زندگی بسیاری از صیادان ایرانی را نابود و اکوسیستم دریایی و تنوع زیستی آب‌های جنوب را با خطرات جدی رو‌به‌رو کرده است.
وزنامه آرمان ملی از فاجعه‌ای در آب‌های جنوب ایران خبر داده است. براساس این گزارش، حضور صیادان چینی در آب‌های عمان که در سال‌های گذشته با اعتراضاتی همراه بوده بر زندگی صیادان ایرانی تأثیرات منفی بسیاری گذاشته و موجب بیکاری بیش از ۵۰ درصد صیادان شده است. این وضعیت هم معیشت خانوار آن‌ها را به خطر انداخته و هم صیادان بیکار را به سمت اعتیاد کشانده است.
صیادان هرمزگان می‌گویند کشتی‌های چینی هرچه ماهی ریز و درشت است جارو می‌کنند و تمام قایق‌ها و صیادان این روزها بیکار هستند.
قدمت ماهیگیری چینی‌ها در آب‌های جنوب ایران
از ابتدای سال ۱۳۹۷ موضوع حضور کشتی‌های صیادی چین در خلیج فارس و دریای عمان مطرح شد. معترضان به این حضور می‌گویند کشتی‌های چینی خلیج فارس را «جارو» می‌کنند، اما مسئولان از جمله فریدون همتی، استاندار هرمزگان می‌گویند این کشتی‌ها متعلق به ایران هستند و با مجوز سازمان شیلات فعالیت می‌کنند.
همتی دو سال پیش گفته بود که سازمان شیلات ایران مجوز‌هایی صادر کرده که ماهیگیران چینی از محل صید «فانوس‌ماهی که یک دوره خاصی عمر دارند، بهره‌مند شود. برهمین اساس، مجوز صید به ماهیگیران محلی داده می‌شود و آن‌ها هم از کشتی‌های چینی و یا دیگر کشور‌ها که امکان صید فانوس‌ماهی در عمق۲۰۰ متری دریا را دارند، استفاده می‌کنند.»
بنا به گزارش روزنامه آرمان ملی، ماهیگیران ایرانی اکنون مجبور هستند ۱۰ هزار دلار به دزدان سومالی رشوه پرداخت کنند تا اجازه یابند در سواحل آفریقا ماهیگیری کنند.
در تیرماه / ژوئن سال جاری وزارت شیلات سومالی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که در مدت یک سال و نیم گذشته ۱۱۲ فروند کشتی با پرچم ایران که به‌شکل غیرقانونی در آب‌های سومالی ماهی صید می‌کردند، شناسایی شدند و مبدأ کشتی‌ها بنادر ایرانی تیاب، رمین، کنارک و جاسک بوده‌اند. شمار بالای کشتی‌های ایرانی در این گزارش نشان می‌داد که این یکی از گسترده‌ترین صیدهای غیرقانونی ماهیگیری در دهه‌های اخیر در سومالی است.
سعید عبادی، سخنگوی انجمن صنفی دریانوردان ایران، در مردادماه ۱۳۹۷ گفته بود که از زمان حضور کشتی‌های چینی با مالکیت ایرانی و کارکنان چینی، صید کشتی‌های صنعتی ایرانی از ۸ تُن به یک تُن رسیده است و صید صیادان سنتی منطقه جاسک از یک تُن به کمتر از ۵۰۰ کیلوگرم کاهش یافته است.
خلیل‌الله درخشان، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز درباره روش ماهیگیری صیادان چینی در آب‌های جنوب ایران گفته است «از آن‌جا که کشتی‌های چینی ماهی‌یاب دارند، شبانه گله‌های ماهی را شناسایی کرده و آن‌ها را شکار می‌کنند» به گفته او، ارزش محموله‌ای که در یک شب شکار می‌شود، گاه به اندازه قیمت خود کشتی‌ها است.
ماهیگیری چینی‌ها، ویرانگر اکوسیستم دریایی
روش ماهیگیری چینی‌ها در آب‌های خلیج فارس به‌شکل کف‌روبی یا گوفه‌کشی است. در این روش با کشیدن توری به‌شکل قیف در آب توسط یک یا چند شناور، ماهیگیری می‌کنند. توری که برای این کار استفاده می‌شود «ترال» نامیده می‌شود و به همین دلیل به آن روش «ترال» نیز می‌گویند. از این تورها برای کشیده شدن در آب‌های میان‌سطحی، عمیق و بر کف دریا استفاده می‌شود. این نوع ماهیگیری سبب آشفتگی و برهم خوردن توازن در زندگی دریایی می‌شود.
ماهیگیران چینی اغلب از ترال کف استفاده می‌کنند. از آن‌جا که ترال کف شامل کشیدن ابزار سنگین ماهیگیری در کف دریاست، می‌تواند تخریب‌هایی در مقیاس بزرگ در کف اقیانوس‌ها ایجاد کند، از جمله شکستن مرجان‌ها، خسارت به زیستگاه و حذف جلبک‌های دریایی. مهم‌ترین اجزای تأثیرگذار ترال تخته‌های صید هستند که می‌توانند چندین تن وزن داشته باشند و شیارهای عمیقی در کف دریا ایجاد کنند. زنجیر پایینی نیز که معمولاً به لبه پایین تور متصل است همیشه با کف دریا تماس دارد و ممکن است سبب جابه‌جایی سنگ‌های بزرگ یا تخته سنگ‌ها شده، آن‌ها را همراه با کشیدن تور، برهم بزند یا به موجوداتی که حرکتی ازخود ندارند صدمه بزند. این اثرات باعث کاهش تنوع گونه‌ها و تغییرات زیست‌محیطی می‌شود. این تخریب به برش درختان در جنگل تشبیه می‌شود و به همین دلایل صید ترال از جمله روش‌های صیادی منسوخ‌شده و غیرقانونی در دنیا محسوب می‌شود.
اما این نوع صید در ایران ابعاد گسترده‌ای یافته و امروزه صیادان خارجی که در کشور خود اجازه صید به روش ترال را ندارند به عمق آب‌های ایران نفوذ کرده و اکوسیستم دریایی و تنوع زیستی آن را با خطرات جدی رو‌به‌رو می‌کنند.
امیر رستموند، اکولوژیست دریایی می‌گوید صید ترال در سال‌های اخیر اگرچه در ایران جرم‌انگاری شده است اما ایران تنها کشوری است که همچنان یا مجوز صید ترال صادر می‌کند و یا از جرم آن چشم‌پوشی می‌کند و همین امر مورد توجه خارجی‌ها قرار گرفته است.
به‌گفته او کشتی‌های چینی و هندی همچنان در حال صیادی در مناطق دریایی ایران به این روش هستند و «آسیب‌های عمده» در خلیج فارس و دریای عمان وارد کرده‌اند:
«اکنون شناورهای صیادی در حال تردد و مستقر در آب‌های ایران زیستگاه مرجان‌ها در آب‌های بندرلنگه را تخریب کرده‌اند و زیستگاه دریایی کشور با کاهش جمعیت ماهی تُن و فانوس ماهی‌ها به دلیل صید کشتی‌های چینی و هندی و ایرانی مواجه شده و نیمی از آبزیان دریاهای جنوب کشور از طریق صید ترال نابود شده است.»
پیش از این نیز در آب‌های جنوب ایران صید ترال عامل مرگ لاک‌‌پشت‌‌ها در جزایر نخیلو و ام‌الکرم در استان بوشهر و جزایر قشم، کیش، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در استان هرمزگان و همچنین جاسک بوده است.
«سازمان شیلات مسئول است»
متولی صید در آب‌های ایران و نهادی که مجوز صید صادر می‌کند سازمان شیلات ایران است. رستموند گفت:
«مدیریت غیرمسئولانه این سازمان و نفوذ افراد و نهادهای خاص در این سازمان دولتی عملاً توقف صید ترال در کشور را غیرممکن کرده است و سازمان شیلات توان نظارت خود در عرصه‌های دریایی کشور را از دست داده است.»
پیش از این، محمدعلی حسن‌زاده، معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی ایران گفته بود:
«چینی‌ها قراردادی در قالب اجاره بلندمدت با شیلات دارند و از فن‌آوری صید ماهی در عمق ۲۰۰ متری برخوردارند که این فن‌آوری در میان شناورهای صیادی ایران وجود ندارد.»
در اکتبر سال ۲۰۱۷ وزارت کشاورزی و امور روستایی چین اعلام کرد که پنج کشتی صیادی الکتریکی با هزینه ۷۵ میلیون یوان چین (حدود ۱۱ میلیون دلار) برای صیادی به آب‌های ایران اعزام شده‌اند که طول هر یک از آن‌ها ۴۴,۹ متر است و قابلیت حمل ۷۲۲ تُن ماهی را دارند.
با این حال چگونگی حضور صیادان چینی در آب‌های جنوب ایران همواره در ابهام باقی‌مانده است و مسئولان محلی و دولتی تاکنون سخنان متناقضی در این زمینه ایراد کرده‌اند.
رادیو زمانه
