به پیش اهل جهان محترم بود آنکس // که داشت از دل و جان احترام آزادی



دوشنبه، اسفند ۲۶، ۱۳۹۲

دنیای وب


بیست‌وپنج سالگی سه دبلیوی انقلابی

ربع قرن پیش در ژنو سوئیس سنگ بنای شبکه‌ای گذاشته شد که زندگی بدون ‌آن امروز برای بسیاری غیر قابل تصور است: اینترنت. مبتکر این ایده می‌گوید توانایی اینترنت از مشتی که امروز می‌بینیم، خروارها بیشتر است.

تیم برنرز-لی دوازدهم مارس ۱۹۸۹ در مرکز تحقیقات هسته‌ای اروپا در ژنو (سِرن) راه‌حلی ارائه کرد که هدف اصلی آن پایان‌بخشیدن به هرج‌ومرج ارتباطی در این مرکز بود. این محقق بریتانیایی در گزارش خود تأکید کرد که در شرایط موجود "نتایج تحقیقات در مورد مسائل پیچیده" از دست می‌روند.

او برای حل مشکل طرحی مبتنی بر "هایپرتکست" پیشنهاد کرد. این پیشنهاد در واقع سنگ بنای وب بود و به طراحی بخشی از اینترنت انجامید که امروز بیشترین کاربر را در سراسر جهان دارد.

با طرح برنرز-لی نتایج تحقیقات پژوهشگران از حالت جزایر پراکنده خارج و به هم متصل می‌شدند و امکان دسترسی دانشمندان به دستاوردهای دیگر محققان فراهم می‌شد. "لینک" دادن که امروز به امری بدیهی تبدیل شده، آن روز انقلابی به پا کرد.

این پژوهشگر بریتانیایی با وجود این‌که می‌توانست از ایده خود میلیاردها دلار درآمد کسب کند، از این امکان چشم پوشید. تیم برنرز-لی از ابتدا معتقد بود که باید بستری رایگان، فراگیر و قابل توسعه ایجاد کرد. او می‌گفت باید استانداردی یگانه برای آدرس‌دهی و استانداردی یگانه برای انتقال اطلاعات تعریف کرد تا هر صفحه موجود در شبکه از هر نقطه متصل به شبکه در هر نقطه از جهان در دسترس باشد.

برنرز-لی که فیزیک خوانده بود، کار روی این طرح را ادامه داد و بر بستر امکانات موجود زبان علامت‌گذاری متن‌های هایپر (اچ‌تی‌ام‌ال) و ابزار انتقال اطلاعات در شبکه (پروتکل "اچ‌تی‌تی‌پی") را هم ارائه کرد. از این استانداردها هنوز هم استفاده می‌شود.

تولد نخستین سرور

خالق وب در کریسمس ۱۹۹۰ نخستین سرور جهان را با آدرس "info.cern.ch" به شبکه متصل کرد. او شبکه مورد نظر خود را "World Wide Web" (شبکه جهان‌گستر) نامید، زیرا انتظار داشت که کامپیوترهای دیگری از نقاط مختلف جهان هم به آن بپیوندند.
این فیزیکدان ششم اوت ۱۹۹۱ به همکاران خود در مرکز تحقیقات هسته‌ای اروپا (سِرن) نوشت: «پروژه www آغاز شد تا به پژوهشگران حوزه فیزیک ذرات امکان دهد که اطلاعات، یافته‌ها و مستندات خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند. ما از گسترش شبکه به حوزه‌های دیگر و اتصال سرورهای جدید به آن به شدت استقبال می‌کنیم. به همه کسانی که قصد همکاری دارند نیز خوش‌آمد می‌گوییم!».

دو سال بعد دانشجویی آمریکایی به نام مارک اندرسن مرورگر کاربرپسند "موزاییک" را طراحی کرد. این گام تأثیر بسزایی در خروج اینترنت از محافل دانشگاهی و گسترش آن در میان کاربران عادی داشت.

مشتی از خروار

وب در طول عمر کوتاه خود گام‌های بلندی برداشته است. آنچه با اتصال نوشته‌ها به یکدیگر آغاز شد و در ابتدا توجه چندانی را برنیانگیخت، با نوآوری‌های کاربرپسند در دهه ۱۹۹۰ میلادی رشدی انفجاری را تجربه کرد. کاربران اینترنت که در ابتدا تنها مصرف‌کننده بودند، رفته‌رفته خود وارد گود شدند و شروع به تولید مواد اینترنتی کردند.
امروز هم بستر کسب و کار و ارائه خدمات است، هم ابزار تبلیغاتی؛ هم محل تفریح است و هم ابزار جاسوسی. شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان نوع برقراری مناسبات اجتماعی را تغییر داده‌اند. درهم‌تنیدگی اینترنت و صنعت مخابرات نیز کابل برق و اینترنت را از پای کاربران برکنده و راه ورود آنها را به عرصه‌های تازه هموار کرده است.

با وجود همه پیشرفت‌ها باز هر روز افق تازه‌ای گشوده می‌شود. به گفته‌ی تیم برنرز-لی، وب هم مانند بیشتر انسان‌ها پس از ۲۰ سالگی به مرحله اصلی شکوفایی خود رسیده است. او به روزنامه استاندارد چاپ اتریش گفته است که ما هنوز در سطح باقی مانده‌ایم و از تمام توانایی‌های وب استفاده نمی‌کنیم. خالق وب همزمان همگان را فرا خوانده تا از توانایی‌ها، خلاقیت و دانش خود برای گسترش امکانات اینترنت استفاده کنند.
دویچه وله