حدود ۵ میلیون نفر در ایران به بیماری قند مبتلا هستند. در روز تولد کاشف انسولین که در تقویم ملل متحد روز جهانی دیابت نام‌گذاری شده، در ایران و جهان به این بیماری پرداخته و درباره راه‌های مقابله با آن اطلاع‌رسانی می‌شود.
در مورد شمار دقیق مبتلایان به بیماری دیابت در ایران آمار مختلفی وجود دارد. به عنوان نمونه صالح سلیمی، معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد ارومیه، در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) شمار مبتلایان به بیماری قند را ۴ تا ۵ میلیون برآورد کرده است.
سام درخشانی، بازیگر سینما و تلویزیون و سفیر بیماری دیابت در ایران، اما شمار مبتلایان به این بیماری را حدود ۶ میلیون نفر عنوان کرده است.
به گفته‌ی حسین قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در ایران حدود ۵ میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند.
در یک مورد اما اختلاف نظری وجود ندارد و آن اینکه بسیاری از مبتلایان – به گفته‌ی درخشانی، نیمی از آنها – از بیماری خود بی‌اطلاع‌اند.
در ایران بیشتر مبتلایان به این اختلال متابولیکی – به گفته‌ی وزیر بهداشت، حدود ۹۰ درصد – به نوع دوم آن دچار هستند؛ نوعی که عموما در میانسالی بروز می‌کند.
رشد نگران‌کننده در ایران
در مورد آهنگ رشد شمار مبتلایان و پیامدهای منفی این بیماری در ایران آمار نگران‌کننده‌ای ارائه می‌شود؛ مثلا اینکه هر ۱۴ دقیقه یک نفر در پی عوارض ناشی از دیابت جان خود را از دست می‌دهد. به گفته‌ی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شمار مبتلایان به بیماری قند در ایران در ۴۰ سال اخیر ۴ برابر شده است.
امیر کامران نیکو سخن، مدیر انجمن دیابت ایران، در سال ۱۳۹۳ پیش‌بینی کرده بود که شمار مبتلایان در کشور ظرف ۱۵ سال از ۴ میلیون به ۹ میلیون نفر برسد.
چاقی دور شکم و وزن نامتناسب با اندام از عوامل مؤثر در بروز دیابت نوع دوم هستند. به گفته‌ی قاضی‌زاده، وزیر بهداشت ایران، اضافه وزن در میان زنان ایرانی بیشتر دیده می‌شود. آپارتمان‌نشینی، تحرک ناکافی و تغذیه نامناسب از عوامل این عارضه عنوان شده‌اند.
بر پایه همین نگرانی‌ها شعار هفته سلامت سال جاری (اردیبهشت ۱۳۹۵) "غلبه بر دیابت" تعیین شد.
بیشتر بخوانید: "در ایران ۵۰ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود مطلع نیستند"
تصویری جهانی به روایت سازمان جهانی بهداشت
بنا بر آمار سازمان جهانی بهداشت، شمار مبتلایان به دیابت از ۱۰۸ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰ به ۴۲۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۴ افزایش یافته است. این بیماری در کشورهای با درآمد متوسط یا پایین، با سرعت بیشتری شیوع پیدا کرده است.
سازمان جهانی بهداشت بیماری قند را یکی از عوامل اصلی نابینایی، نارسایی کلیه، سکته‌ی قلبی و مغزی و قطع عضو در نیمه‌ی پایینی بدن برشمرده و پیش‌بینی می‌کند که این بیماری تا سال ۲۰۳۰ به هفتمین عامل مرگ‌ومیر بشر تبدیل شود. این بیماری در سال ۲۰۱۲ عامل مستقیم مرگ یک و نیم میلیون نفر در سراسر جهان بوده است.
به دلیل اهمیت این بیماری در تقویم سازمان ملل متحد روز ۱۴ نوامبر، روز جهانی دیابت نام‌گذاری شده است. این روز زادروز فردریک بنتینگ، پزشک و محقق کانادایی است که به همراه چارلز بِست هورمون انسولین و کارکرد آن را کشف کرد. سال جاری ۲۰۱۶ یکصدوبیست‌وپنجمین سالروز تولد بنتینگ است.
انواع دیابت و راه‌های مقابله
دو نوع اصلی دیابت وجود دارد. نوع اول که به "دیابت نوجوانی" مشهور است، عموما در سنین کمتر از ۱۸ سال بروز می‌کند. در این نوع، بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند. دلیل بروز این کمبود و عواملی که به احتمال در شکل‌گیری آن نقش دارند، به توصیف سازمان جهانی بهداشت، هنوز ناشناخته هستند و تلاش‌ها برای پیشگیری از آن تا کنون بی‌نتیجه بوده‌اند.
دیابت نوع دوم یا "دیابت بزرگسالی" در پی جذب غیرمؤثر انسولین تولیدشده در بدن بروز می‌کند. این نوع از بیماری قند قابل پیشگیری است.
سازمان جهانی بهداشت از "دیابت دوران بارداری" به عنوان سومین نوع دیابت نام می‌برد که در آن قند خون مادر بیش از حد معمول، اما کمتر از حدی است که دیابت نامیده شود. قند خون بالا در زنان باردار ممکن است در هنگام بارداری یا زایمان به پیچیدگی‌هایی منجر شود. این پدیده خطر ابتلای مادر و فرزند به دیابت نوع دوم در آینده را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: سازمان ملل در روز جهانی سلامت: دیابت را شکست دهید
افزایش مزمن قند خون در درازمدت (دیابت) به ارگان‌های حیاتی از جمله سیستم قلبی-عروقی، چشم‌ها، کلیه‌ها و سیستم عصبی صدمه می‌زند و در نهایت در کارکرد آنها اختلال ایجاد می‌کند.
رژیم غذایی مناسب، تحرک بدنی مستمر، حفظ وزن مناسب و پرهیز از دخانیات از عواملی هستند که می‌توانند از بروز دیابت نوع دوم جلوگیری کنند یا ابتلا به آن را به تأخیر بیاندازند. افراد مبتلا به دیابت نوع دوم هم می‌توانند با رژیم غذایی درست، ورزش، دارو و کنترل پزشکی مستمر با آن مقابله کنند.
دویچه وله
