آغاز روابط پس از ٥٤ سال
حالا كه نزديك به يك ماه است پرچم‌هاي كوبا بر فراز ميله‌هاي بلند مقابل سفارت هاوانا در واشنگتن مي‌رقصند، پرچم امريكا در هاوانا نيز به اهتزاز درآمده است. اين اتفاق تاريخي همزمان با حضور تاريخي جان كري، وزير خارجه امريكا در كوبا رخ داده است. جان كري نخستين وزير خارجه امريكا است كه پس از حدود ۷۰ سال به كوبا سفر مي‌كند تا بعد از توافق هسته‌اي ايران، دومين دستاورد بزرگ سياست خارجي باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا را در دومين دور رياست‌جمهوري به ثبت برساند. بازگشايي سفارت امريكا در هاوانا نقطه اوج تحولات اخير در روابط دو كشور است كه از دسامبر ٢٠١٤ آغاز شد؛ زماني كه باراك اوباما و رائول كاسترو، رهبران دو كشور از آغاز فرآيند عادي‌سازي روابط واشنگتن- هاوانا خبر دادند و از يك سال مذاكرات پنهان دو طرف پرده برداشتند.
اكنون رسما بعد از نزديك به ٥٥ سال قطع رابطه، امريكا و كوبا فعاليت‌هاي ديپلماتيك خود را در پايتخت‌هاي همديگر از سر گرفته‌اند. سفارت امريكا در هاوانا ماه گذشته همزمان با بازگشايي سفارت كوبا در واشنگتن آغاز به كار كرد، اما با برافراشته شدن پرچم ايالات متحده بر فراز ساختمان آن، گام بلند در روند عادي‌سازي روابط ايالات متحده و كوبا به طور رسمي به اجرا درآمد. با اين حال به گفته مقامات دو كشور موانع بزرگي در برابر پيشرفت روابط هاوانا و واشنگتن وجود دارد.
موانع از نگاه دو طرف
روابط امريكا و كوبا با مخالفان زيادي در دو كشور روبه‌رو است. در هاوانا، فيدل كاسترو رهبر سابق و چريك پير كوبا همزمان با برافراشته شدن پرچم امريكا در پايتخت كوبا، در يادداشتي به نقد صريح سياست‌هاي جهاني واشنگتن پرداخته و خواستار پرداخت غرامت از سوي ايالات متحده شده است. در همين حال مارك تونر، سخنگوي وزارت خارجه امريكا در اين زمينه گفته است «هر قدر بيشتر به گسترش روابط سياسي با كوبا فكر مي‌كنيم و پيش مي‌رويم، به همان اندازه بيشتر به چالش‌هاي موجود در زمينه حقوق بشر در آن كشور پي مي‌بريم و در مطرح كردن آن با مقامات كوبايي دريغ و احتياط نمي‌كنيم.»
مخالفان دوستي
كاخ سفيد مي‌گويد دگرانديشان كوبايي نيز مخالف راهبرد دوستانه واشنگتن با هاوانا هستند. به همين دليل پس از مراسم برافراشتن پرچم و بازگشايي سفارت آمريكا در كوبا، مراسم ديگري در محل اقامت جفري دلورانتيس سفير امريكا در كوبا برگزار شد، كه در آن فعالان سياسي و حقوق بشر كوبا شركت داشتند و نظرات خود را با مقامات امريكايي در ميان گذاشتند. از سوي ديگر در واشنگتن نيز علاوه بر پناهجويان كوبايي مقيم امريكا، بخشي از نمايندگان كنگره نيز با عادي‌سازي روابط امريكا و كوبا مخالف هستند. به ويژه اينكه آغاز روابط ديپلماتيك دو كشور مصادف با لغو تحريم‌ها عليه هاوانا از سوي باراك اوباما رييس‌جمهوري ايالات متحده شده است.
تغييرات در روابط
با بازگشايي سفارتخانه‌هاي امريكا و كوبا در پايتخت‌هاي دو كشور، شهروندان امريكايي مجاز خواهند بود به كوبا سفر كنند و شهروندان كوبايي نيز به سفارت امريكا در هاوانا دسترسي خواهند داشت. ضمن اينكه به دنبال لغو تحريم‌ها عليه كوبا، مردم اين كشور مي‌توانند از تسهيلات تجاري و مسافرتي در نظر گرفته استفاده كنند. بر اساس تصاويري كه منابع محلي از هاوانا منتشر كرده‌اند، يك روز قبل از سفر جان كري به كوبا، صف طولاني از شهروندان اين كشور در مقابل سفارت امريكا تشكيل شده بود، كه خواستار رواديد بودند.
سخنان تاريخي جان كري در هاوانا
وقتي هواپيماي مخصوص جان كري، وزير امور خارجه امريكا در فرودگاه هاوانا نشست، كري تنها از عصاي خود در پايين آمدن از چند پله هواپيما استفاده كرد و بعد عصا را بلند كرد و دو دستي گرفت و با تكيه بر پاهاي خود به راحتي از پله‌ها پايين آمد. او آمده بود كه برگي از تاريخ در روابط دو كشور امريكا و كوبا را ورق بزند. با سفر كري به هاوانا و برافراشته شدن پرچم امريكا در سفارتخانه ساحلي واشنگتن در هاوانا، فصل خصومت تاريخي بين دو كشور به پايان رسيد.
جان كري زماني كه پشت تريبون طراحي شده در سفارتخانه امريكا قرار گرفت، در حالي كه پشت به امواج آرام آب‌هاي تنگه‌هاي فلوريدا داشت، گفت: اين واقعا يك مناسبت به‌يادماندني است. ما در اين روز موانع قديمي را كنار زديم تا به كاوش فرصت‌هاي جديد بپردازيم. من نخستين وزير خارجه‌اي هستم كه از سال ١٩٤٥ به كوبا قدم گذاشته‌ام و احساس مي‌كنم كه اينجا خانه من است.
وزير خارجه امريكا در ادامه افزود: از رييس‌جمهور باراك اوباما و رائول كاسترو براي باز گرداندن روابط ديپلماتيك تشكر مي‌كنم. آنها تصميم شجاعانه‌اي را گرفتند تا به زنداني كردن تاريخ خاتمه دهند و روي امروز و فردا تمركز كنند. البته اين به اين معنا نيست كه بايد گذشته را فراموش كنيم؛ رويدادهايي همچون بحران موشكي كوبا كه يادآور اواخر سال ١٩٦٢ است و ١٣ روز مارا تا آستانه يك جنگ اتمي تمام عيار پيش برد و به‌شدت مارا تحت فشار قرار داد.
كري رو به حضار در سفارتخانه امريكا با تاكيد بر اينكه لغو تحريم‌ها در گرو تصميم كنگره است، وعده داد كه كاخ سفيد براي لغو تحريم‌ها با كنگره همكاري مي‌كند. كري با اشاره به شروع دوباره روابط امريكا و كوبا گفت: اگر انتظار داريد عادي‌سازي روابط در كوتاه‌مدت باعث يك تغيير بزرگ شود اين امري غيرواقعي است. اما رهبران در هاوانا و مردم كوبا همچنين بايد بدانيد كه ايالات متحده قهرمانانه بر سر اصول و اصلاحات دموكراتيك در كوبا تلاش مي‌كند. دولت امريكا تلاش مي‌كند كه با اصرار دولت كوبا را مجاب كند كه به تعهدات خود در پيمان‌هاي حقوق بشري سازمان ملل متحد پايبند باشد.
وزير خارجه امريكا افزود: ما همچنان معتقديم كه مردم كوبا بايد به بهترين نحو با يك دموكراسي واقعي روبه‌رو شوند تا مردم بتوانند آزادانه رهبران خود را انتخاب و ايده‌ها و اصول‌هاي ديني خود را نيز بيان كنند، كه در آن دولت متعهد به عدالت اقتصادي و اجتماعي كامل است و در آن نهادهاي پاسخگو براي مردم خدمت كنند و در آن جامعه مدني مستقل و مجاز به شكوفايي است.
سپس سكاندار دستگاه ديپلماسي امريكا، با اشاره به سه تفنگدار دريايي سابق امريكا كه در سال ۱۹۶۱ ميلادي براي آخرين بار پرچم اين كشور بر فراز ساختمان سفارتخانه را پايين كشيده بودند، گفت: لري موريس، مايك ايست و جيم تريسي، تفنگداراني بودند كه در ژانويه سال ١٩٦١ پرچم ايالات متحده را در اين مكان به پايين كشيدند ولي اكنون اين سه تفنگدار نيروي دريايي بازنشسته شده‌اند و همراه ما هستند. آنها روزي ديگر به هاوانا بازگشته‌اند تا دوباره پرچم ايالات متحده را به بالا ببرند. لري، مايك و جيم وظيفه شغلي خود را در آن دوران انجام دادند و وعده دادند كه به اينجا بازمي‌گردند و پرچم را بالا مي‌برند. هيچ‌كس نمي‌توانست حدس بزند كه اين راه تا چه اندازه دور خواهد بود.
اعتماد
