از قاضی‌القضاتی تا رهبری طالبان
انتخاب سریع ملاهیبت‌الله آخوندزاده جایگزین منصور برای ناظران بیرونی و مقامات کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آمریکا نیز تعجب انگیز بوده است. آن‌طور که پنتاگون می‌گوید، سلف او مانعی برای صلح بوده و ازهمین‌رو مورد هدف قرار گرفته و اکنون با انتخاب رهبر جدید، دولت افغانستان و شرکای بین‌المللی این کشور احتمالا او را به امید پیوستن به مذاکرات صلح تحت نظر خواهند گرفت. هنوز جسد سوخته «ملامنصور» روی تخت بیمارستان نظامی کویته بود که بحث‌ها بر سر جانشین او در میان اعضای طالبان آغاز شد. می‌گویند مراسم نماز میت منصور هم فرصتی است برای ادامه مذاکرات. جمع‌شدن بلافاصله رهبران ارشد طالبان از سراسر منطقه در پاکستان و رفت‌وآمد آنها در فضای امنیتی این روزهای این کشور بسیار سخت می‌نمود و ازهمین‌رو انتخاب رهبر جدید طالبان، دست‌کم در آینده‌ای نزدیک، انتظار نمی‌رفت؛ به‌ویژه اینکه طالبان به طور رسمی کشته‌شدن ملامنصور را تأیید نکرده بود. با این همه، اوایل روز چهارشنبه، طالبان سکوت خود درباره مرگ ملااختر منصور را شکست و در بیانیه‌ای با تأیید کشته‌شدن او، رهبر جدید خود را معرفی کرد: «ملاهیبت‌الله آخوندزاده»، یکی از علمای مذهبی که می‌گویند برای طالب‌ها بسیار قابل‌احترام است.
به نظر می‌رسد انتخاب سریع رهبر جدید که پس از جلسات روزهای اخیر هسته مرکزی طالبان در کویته صورت گرفت، تلاشی برای جلوگیری از شکاف بیشتر در صفوف این گروه است. ملامنصور چهره‌ای تفرقه‌انگیز میان اعضای طالبان بود و بسیاری از فرماندهان این گروه انتخاب او را کودتایی می‌خواندند که به درگیری میان جناح‌های مختلف طالبان دامن می‌زد. ملاهیبت‌الله در قیاس با منصور به لحاظ مذهبی از اعتبار بیشتری برخوردار است و مسئول صدور فتواهایی بوده که عملیات‌های تروریستی و نظامی طالبان را توجیه می‌کند.
بنا بر گزارش‌ها از منطقه پنجوایی قندهار، هیبت‌الله از قبیله نورزی است و قدرت معنوی‌اش می‌تواند در اتحاد جناح‌های ناخرسند طالبان به او کمک کند. برخی از رهبران جناح جدایی‌طلب طالبان که در برابر ملامنصور شورش کردند، نیز نورزی هستند و احتمالا روابط بهتری با ملاهیبت‌الله خواهند داشت؛ کسی که برای بازگرداندن این گروه از جدایی‌طلبان بارها پادرمیانی کرده است. در بیانیه‌ای که این گروه منتشر کرده نیز تعهد همه اعضای این گروه به وفاداری به او تأیید شده است، هرچند «ملاعبدالمنان نیازی»، سخنگوی جناح جداشده طالبان، نظر دیگری دارد و انتخاب هیبت‌الله را غیرقابل‌قبول می‌داند. او با مقایسه روند انتخاب او با انتخاب تابستان گذشته منصور، می‌گوید بخشی از جناح‌های طالبان بدون مشورت با نمایندگان جناح‌های دیگر، هیبت‌الله را به عنوان رهبر جدید انتخاب کرده‌اند.
انتخاب سریع جایگزین منصور برای ناظران بیرونی و مقامات کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مانند آمریکا نیز برای بسیاری تعجب‌برانگیز بوده است. آن‌طور که پنتاگون می‌گوید، سلف او مانعی برای صلح بوده و ازهمین‌رو مورد هدف قرار گرفته و اکنون با انتخاب رهبر جدید، دولت افغانستان و شرکای بین‌المللی این کشور احتمالا او را به امید پیوستن به مذاکرات صلح تحت نظر خواهند گرفت. با این همه، معاونان او، «سراج‌الدین حقانی» و «ملامحمد یعقوب»، پسر ملامحمد عمر رهبر سابق طالبان، نه‌تنها تاکنون روی خوشی به مذاکرات نشان نداده‌‌اند بلکه سراج خود یکی از جنگ‌افروزترین‌ها در میان اعضای طالبان بوده است.
سراج‌الدین حقانی که رئیس شبکه‌ای به همین نام است، در سال‌های اخیر حملات خونینی را در کابل به راه انداخته و بارها صریحا مخالفت خود با مذاکرات صلح را اعلام کرده است. روز گذشته و هم‌زمان با معرفی رهبر جدید طالبان هم در حمله بمب‌گذار انتحاری به کارمندان دادگاهی در غرب کابل، ١٠ نفر کشته و چهار نفر دیگر زخمی شدند؛ حمله‌ای که طالبان مسئولیت آن را برعهده گرفت. ادامه این حملات و انتخاب بی‌درنگ رهبر جدید طالبان گواهی بر این مدعاست که شعله‌های جنگ داخلی ١٥ساله افغانستان سودای خاموش‌شدن ندارد و کشته‌شدن رهبران این گروه نه‌فقط از عملیات‌های این گروه نمی‌کاهد، بلکه محرکی برای خشونت‌های بیش‌ازپیش است.
پیشنهاد مجدد گلبدین حکمتیار به طالبان
با این همه، روز گذشته و هم‌زمان با پایان گمانه‌ها درباره رهبر جدید طالبان، «گلبدین حکمتیار»، رهبر حزب اسلامی افغانستان، از طالبان این کشور خواست تا در راستای اهداف مشترک با این حزب ائتلاف کند. رهبر حزب اسلامی افغانستان اظهار کرد این گروه و حزبش در راستای اهداف مشترک، راهکار مشترکی را در پیش گیرند. او از طالبان افغانستان خواست برای حل بحران افغانستان، برقراری صلح، جهاد و مقاومت و برای آینده افغانستان، موضع مشترک اتخاذ کنند.
با این همه، به نظر می‌رسد طالبان نه تن به ائتلاف با گروه دیگری می‌دهد و نه در مسیر صلح قدم برمی‌دارد. در چنین شرایطی این سؤال مطرح می‌شود که کشته‌شدن ملامنصور چه تأثیری بر شرایط افغانستان خواهد گذاشت؛ به احتمال فراوان تقابل طالبان و دولت افغانستان به روال سابق و با همان شدت و حدت باقی می‌ماند و در صحنه داخلی افغانستان این تنها «اشرف غنی»، رئیس‌جمهوری افغانستان، است که می‌تواند ذی‌نفع اصلی کشته‌شدن منصور باشد؛ کسی که در ماه‌های اخیر به خاطر رشد نزاع و درگیری به‌شدت تحت فشار و انتقاد بود. البته کشته‌شدن منصور نشانه اتفاق دیگری هم هست: گام‌نهادن دوباره ایالات متحده در مسیر سیاست تهاجمی در افغانستان؛ جنگی که باراک اوباما به پایان دخالت در آن متعهد شده بود.
-----------------------------------------------------------
نگاهی به زندگی هیبت‌الله
گفته می‌شود ملاهیبت‌الله آخوندزاده قاضی‌القضات افغانستان در زمان حکومت پنج‌ساله طالبان در این کشور بوده و ملاعمر، رهبر سابق این گروه، نیز به او اعتماد داشته است.
گمان می‌رود ٥٥ساله باشد و بیشتر عمر خود را در افغانستان زندگی کرده است و مدرک چندانی از سفرهای او در دست نیست.
ملاعمر، رهبر سابق طالبان، براساس فتواهای او نیز دستورهایی را صادر کرده بود.
پس از انتشار خبر مرگ ملاعمر و رهبری ملااختر منصور بر گروه طالبان، ملاهیبت‌الله که تا آن زمان نام زیادی از او برده نشده بود، به‌عنوان معاون ملااختر منصور برگزیده شد.
منابع نزدیک به طالبان می‌گویند اقدامات طالبان علیه گروه داعش و اقدام نظامی علیه افراد «ملارسول»، نیز به دستور و فتوای ملاهیبت‌الله انجام شده است.
براساس اطلاعات برخی منابع، ملاهیبت‌الله آخوندزاده از منطقه «اسپروان» شهرستان «پنجوایی» در ولایت قندهار در جنوب افغانستان است.
گفته می‌شود رهبر جدید طالبان افغانستان صاحب امتیاز یک مدرسه بسیار بزرگ در ایالت بلوچستان پاکستان است.
منبع: روزنامه شرق
