حمله روساي جمهور سابق به دونالد ترامپ
باراك اوباما / جورج بوش
معمولا روساي جمهور پيشين ايالات متحده عادت ندارند تا پس از دوره رياست خود نسبت به رييس‌جمهور مستقر در كاخ سفيد انتقاد كنند يا صحبتي عليه او انجام دهد. نمونه آن را مي‌توان در هشت سال رياست‌جمهوري باراك اوباما ديد كه جورج بوش رييس‌جمهور پيش از آن تلاش كرد تا هيچ گفت‌وگو و مصاحبه‌اي عليه اوباما انجام ندهد. اين سنت معمولا در خصوص روساي جمهور ديگر نيز صدق مي‌كند. باراك اوباما نيز تلاش كرد اين سنت را در خصوص دونالد ترامپ حفظ كند. اما حالا به نظر مي‌رسد صبر روساي جمهور پيشين امريكا به پايان رسيده است و حتي فردي به مانند جورج بوش نيز لب به سخن مي‌گشايد و تلويحا از دونالد ترامپ انتقاد مي‌كند.
جورج واكر بوش، چهل و سومين رييس‌جمهور تاريخ ايالات متحده روز پنجشنبه در سخنراني نادر هشدار داد كه دموكراسي در امريكا تهديد مي‌شود و مشاركت مدني در امريكا نيز در حال فروپاشي است. هشداري كه اگرچه نامي از دونالد ترامپ به ميان نياورد اما بسياري اين سخنان را خطاب به او دانستند. سبك و اخلاق جورج بوش همواره به گونه‌اي بوده است تا پس از دوره رياست‌جمهوري خود همواره براي جلوگيري از هرگونه تفرقه و اتحاد از انتقاد خودداري كند و همواره شكيبايي او نيز مثال زدني بود. جورج بوش اما روز پنجشنبه در موسسه مطالعاتي كه با نام و حمايت خود در نيويورك تاسيس شده بود حاضر و يك سخنراني سياسي را كه به ندرت از او پس از رياست‌جمهوري ديده شده بود، ايراد كرد. او در سخنراني خود ارزيابي دقيقي از سيستم سياسي و شرايط كنوني ايالات متحده ارايه داد كه در آن ناسيوناليسم كنوني را يك ناسيوناليسم تحريف شده دانست.
بوش در سخنراني ١٦ دقيقه‌اي خود از روح آزادي صحبت كرد و گفت: ما گفتمان‌مان را با ظلم و ستم بي‌رحمانه تضعيف كرده‌ايم. سوءظن و تعصب در زندگي عمومي ما جاي گرفته است و اجازه مي‌دهد تا تعصب و خشونت فرصت گسترش پيدا كردن داشته باشد و تنها راه رهايي از آن يك زندگي مدني با توجه به ارزش‌هايي است كه ابتدا با آن زندگي كرديم.
جورج بوش در بخش ديگري از سخنان خود بر شهروندي دموكراتيك تمركز كرد. وي عنوان كرد: هويت ما به عنوان يك ملت، برخلاف بسياري از كشورهاي ديگر به دليل جغرافيا يا قوميت، خاك يا خون مشخص نمي‌شود. زيرا يك شهروند امريكايي داراي آرمان‌هاي عالي ومسووليت‌هاي مدني است. ما وارث توماس جفرسون هستيم كه ايده‌آل او كرامت انساني در اعلاميه استقلال است. ما وارث ارزش‌هاي قانون اساسي ايالات متحده از جيمز مديسون هستيم. ما وارث مارتين لوتركينگ با شناخت يكديگر نه با رنگ پوست بلكه با شخصيت و انسانيت خود هستيم و اين به معني آن است كه مردم از هر نژاد، مذهب و قوميت مي‌توانند به طور كامل و هم اندازه يك امريكايي باشند. اين بدان معني است كه برتري فريبنده سفيد در هر شكل برخلاف اعتقادات امريكايي است و اين بدان معني است كه هويت ملت ما به انتقال آرمان‌هاي مدني از نسل خود به نسل بعدي بستگي دارد.
هرچند جورج بوش نامي از دونالد ترامپ يا هر فردي ديگر در سخنراني خود نياورد. اما اين يك حقيقت است وقتي كه يك رييس‌جمهور سابق زنگ خطر ارزش‌هاي امريكا و نقش ايالات متحده در جهان را به صدا درمي‌آورد به اين معني است كه رييس‌جمهور مستقر مسير را اشتباه رفته است. اين زنگ خطر هنگامي به صدا درآمده كه دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده، متحدين خود در خارج از كشور را به‌شدت از خود ناراحت كرده است و در داخل نيز انتقادهاي شديدي در خصوص عملكرد او مطرح مي‌شود و حالا نيز به نظر مي‌رسد كه جورج بوش خطر بزرگي را از طرف دونالد ترامپ احساس كرد.
گفتني است جورج بوش هنگامي كه در ژانويه سال ٢٠٠٩ كاخ سفيد را ترك مي‌كرد يكي از نامحبوب‌ترين روساي جمهور امريكا به شمار مي‌آمد. اما وقتي به خانه خود در تگزاس نقل مكان كرد، سعي كرد تا سخنان سياسي را عليه جانشين خود انجام ندهد و همين شرايط تا پايان دوره اوباما پا برجا ماند ولي به نظر مي‌رسد شرايط كنوني بحراني‌تر از چيزي است كه تصور مي‌شد.
مورخان معاصر امريكا مي‌گويند، كه دو رييس‌جمهور پيشين امريكا شرايط را به گونه‌اي ديده‌اند كه انتقاد تلويحي را عليه دونالد ترامپ مطرح كردند كه تقريبا در سياست مدرن امريكا بي‌سابقه بوده است. ترامپ نيز هموراه از جورج بوش و باراك اوباما انتقاد كرده است و هريك از آنها را يكي از بدترين روساي جمهور تاريخي امريكا دانست. او اين سخنان را به خصوص در مناظره انتخاباتي خود با جب بوش در مبارزات انتخاباتي داخلي جمهوريخواهان مطرح كرد.
رابرت دالك يكي از مورخان و نويسندگان حوزه رياست‌جمهوري امريكا به واشنگتن‌پست مي‌گويد، جورج بوش قصد داشته تا نهادهاي سنتي در امريكا را به لرزه اندازد به خصوص نهادهايي مانند دفتر رياست‌جمهوري تا آنها از شرايط موجود نگران شوند. وي افزود كه من فكر مي‌كنم كه او يك دعوت به مبارزه كرده است؛ چراكه او حس مي‌كند كه از فضا دور شده است. در حال حاضر نيز به نظر مي‌رسد ترامپ به دليل خصومت شخصي كه با بوش دارد در حال محو او در يك تاريخ قديمي است.
بسياري معتقدند كه جورج بوش قصد داشته تا از نظم ليبرالي كه پس از جنگ جهاني دوم به كمك امريكا ساخته شده است، حمايت كند. چراكه امريكا توانسته اتحادهاي قوي دفاعي، حقوق بشري و سيستم اقتصادي و بازرگاني آزاد را حمايت كند ولي حالا تمامي اين موضوعات در حال از بين رفتن است. يكي از نزديكان جورج بوش مي‌گويد، بوش سعي دارد ما را به آنچه كه از سال ١٩٤٥ و پس از جنگ جهاني دوم به دست آمده تمركز مجدد كنيم.
اوباما نيز در طرف مقابل و قبل از خروج از دفتر كاخ سفيد اعلام كردكه سعي مي‌كند تمركز خود را روي مسائل سياسي كنار بگذارد و به مانند جورج بوش عمل كند تا فضاي سياسي مناسبي را براي حكمراني آينده ايجاد كند. با اين حال او در همان زمان هشدار داد كه اگر ارزش‌هاي اصلي امريكا در معرض خطر قرار گيرد، صحبت خواهد كرد. تنها درست چند ساعت پس از پايان سخنراني بوش، باراك اوباما نقد وحشتناكي را از دوران دونالد ترامپ مطرح كرد. اوباما كه در يك كمپين انتخاباتي در نيوجرسي حاضر شده بود در سخنراني خود اعلام كرد: ما پيامي را كه در خصوص شكاف سياسي و يك سياست ترس به جهان مخابره مي‌شود را رد مي‌كنيم.
باراك اوباما اما در آخرين سخنراني خود در نيوجرسي سعي كرد تا از ميراث خود كه دونالد ترامپ در حال ويران كردن تك‌تك آنها است، دفاع كند. او به طور مداوم از قانون اوباما كر و پيمان آب و هوايي پاريس دفاع كرد و اعمال محدوديت‌هاي جديد در مورد مهاجرت را نيز محكوم كرد.
باراك اوباما كه در نخستين حضور انتخاباتي پس از رياست‌جمهوري خود به ايالت نيوجرسي رفته بود تا از فيليپ مورفي براي فرمانداري اين ايالت حمايت كند، در حالي پشت تريبون براي سخنراني قرار گرفت كه حداقل طي ١٠ روز گذشته شاهد آن بوده است كه مهم‌ترين اقدامات دوره رياست‌جمهوري او در حال از بين رفتن توسط دونالد ترامپ است. برجام و اوباما كر از جمله مهم‌ترين اين اقدامات بودند كه در شرايطي كه دونالد ترامپ نمي‌تواند آنها را كنار بگذارد اما تاجايي كه مي‌تواند آنها را تضعيف مي‌كند. اوباما با اشاره به رفتار رييس‌جمهور در مورد خشونت نژادي در شارلوتسويل ويرجينيا، پس از محكوميت آن گفت: برخي سياست‌هايي كه اكنون شاهد آن هستيم، فكر مي‌كرديم كه آنها را پشت سر گذاشته‌ايم. اما اين افراد به دنبال بازگشت به ٥٠ سال پيش هستند. ما اكنون در قرن ٢١هستيم، نه قرن نوزدهم.
اوباما كه در دومين سخنراني خود در ويرجينيا توقف كرد، به حاضران در محل سخنراني گفت: متعهد است در مورد روش‌هايي كه ترامپ براي پيروزي خود انجام داد سخن بگويد. وي افزود: ما افرادي داريم كه عمدا سعي مي‌كنند مردم را خشمگين كنند. زيرا آنها مي‌خواهند افرادي را كه ايده‌هاي گوناگون دارند كنار بزنند و ريشه‌ها را از بين ببرند، اما اين يك مزيت كوتاه‌مدت به حساب مي‌آيد. وي همچنين به حاضران گفت: راي دادن مهم است و نمي‌توانيد آن را به ديگري واگذار كنيد.
بسياري از كارشناسان معتقدند كه اوباما و بوش از شرايط حاكم بر كاخ سفيد بسيار نا اميد شده‌اند. حتي هر دو فرد آگاه بودند كه پيام‌ها و رفتار آنها چه بازخوردهايي مي‌تواند در داخل و خارج از كشور داشته باشد. هر دو بر اين موضوع تاكيد كردند كه جايگاه رياست‌جمهوري براي شكوه و عظمت شخصي نبوده بلكه جايگاهي است كه از آن مي‌توان به عنوان نماد اعتماد عمومي به يك فرد خلاصه كرد. در طول ١٠ ماه گذشته منتقدان دونالد ترامپ حرف‌هاي بسيار زيادي را مطرح كرده‌اند و عنوان شد كه او در طول مدت رياست‌جمهوري خود به جايگاه رياست‌جمهوري آسيب رسانده است.
ولي آن چيزي كه عيان است فعلا دونالد ترامپ مي‌تواند تا حداقل ٣ سال آينده در جايگاه رياست‌جمهوري امريكا باقي بماند و حالا ماموريتي كه به نظر مي‌رسد اوباما و بوش براي خود در نظر گرفته‌اند اين است كه تنها زنگ هشدار شرايط حاد در امريكا را به صدا در بياورند و ترامپ را تا حد امكان مهار كنند.
روزنامه اعتماد
