برای سیزدهمین سالمرگ «سلطان قلبها»

آن سوی مه

«محمدعلی فردین» در سال 1309 در خیابان ری در یکی از جنوبی‌ترین مناطق تهران به دنیا آمد. او روحیه ورزشی داشت. در رشته‌های مختلف فعالیت کرد و سرانجام کشتی را انتخاب کرد و تا آنجا پیش رفت که در مسابقات جهانی 1954 در وزن 73 کیلوگرم، به مدال نقره جهانی دست یافت. بعد از یک مصدومیت در حین انجام یک مسابقه با «گارچوف» قهرمان مطرح بلغارها کشتی را برای همیشه کنار گذاشت. آشنایی او با «سیامک یاسینی» و دوستی دیرینه با «ناصر ملک‌مطیعی» هنرپیشه سرشناس آن روزهای سینمای ایران، راهگشای راه طولانی او به سینما شد و او سرانجام در اولین فیلم خود «چشمه آب حیات» به کارگردانی سیامک یاسینی حضور یافت. بقیه سیر زندگی هنری او تا آخرین فیلم نمایش داده شده‌اش در اوایل انقلاب، یعنی فیلم «برزخی‌ها» را نسل کنونی می‌داند. او در هجدهم فروردین 1379 در سن 70 سالگی بر اثر حمله قلبی درگذشت. سطور خلاصه‌شده بالا که به صورت فشرده و تلگرافی زندگینامه او را شرح می‌دهد، مروری عادی از چهره‌ای ‌سرشناس است که اینک در بین ما نیست اما سوال اینجاست، سینمای «فردین» در دهه‌هاي

40 و 50 چه جور سینمایی بود؟ این وجه پرسونای او تاکنون مغفول مانده است. فیلم‌های او از دیدگاه منتقدان فاقد ارزش‌های هنری بود. او همواره در نقش جوانی کارگر و زحمتکش ظاهر می‌شد که عمیقا اعتقادات مذهبی داشت. او با لحنی شعاری و بسیار رو پاکی و درستی را توصیه می‌کرد، این اتفاق در فیلم‌های «فردین» امری اجتناب‌ناپذیر بود. اتفاقاتی که او را بر سر راه دختری ثروتمند قرار می‌داد و تقابل ارزش‌های اخلاقی با حفظ همان رنگ و لعاب شعاری آشنا با ثروتمندانی که با فاصله طبقاتی عمیق خودشان از دیدگاه فیلمسازان آن دوران مبلغ و مروج ضد ارزش‌ها بودند و سرانجام قشر فقیر جامعه که نماینده‌شان در چنین فیلم‌هایی «فردین» بود به پیروزی می‌رسید و این یکی از دلایل استقبال از فیلم‌های او بود. او تصویرکننده جوانی فقیر و در عین حال جوانمرد بود که این دومی در واقعیت زندگی‌اش نیز متبلور بود. سینمای او سینمایی نجیب بود. او هرگز در فیلمی هرزه‌نگارانه ایفای نقش نکرد. فیلم‌هایی که در آن دهه‌ها به صورت‌های سخیفی، تنها برای فروش، به بازار عرضه می‌شد. او بازیگر فیلم‌های تجاری بود. سینما، تجارت هم هست و این با ابتذال تفاوت دارد. وی در آخر عمر به انزوا کشیده شد و زمانی که «قیصر» به میدان آمد، ژانری که «فردین» پیشتاز آن بود به افول گرایید و سرانجام از صحنه خارج شد. «فردین» مرد شریفی بود. حداقل از منظر ورزش که با آن آشنا هستم، انسان قابل احترامی بود. یادش گرامی و روحش شاد. 

امیر حاج‌رضایی . كارشناس ورزش، شرق