رویکرد دولت جدید
مبارزه با بدحجابي!!
مدرسه فمینیستی: گشت هاي ارشاد و برخوردهاي خشن با زنان به بهانه ي مبارزه با بدحجابي يكي از بحث انگيزترين مسائل در حوزه ي زنان بوده است. حضور اين گشت ها و نحوه ي برخورد با آنها حتي تجربه ي بسياري از فعالان زنان بوده و موجبات اعتراض آنها را فراهم كرده است نرگس محمدي در نامه ي اخير خود مي پرسد كجاي پوشش او ايراد داشته است كه بايد اينگونه با او برخورد شود ؟ او در نامه تشاز اين برخوردهاي خشن انتقاد مي كند. اما آن چيزي كه برخورد با حجاب اجباري را بغرنج تر كرده است استفاده از نيروهاي نظامي براي كنترل پوشش زنان است. گذشته از شيوه ي برخورد با زنان به بهانه ي حفظ حجاب اجباري، مسئله ي اصلي، كنترل كردن بدن زنان و اعمال خشونت عليه آنها براي نگاه داشتن اخلاقيات جامعه است و تا زماني كه بافت سنتي و مذهبي در كنار قانون از اين كنترل تن براي حفظ اخلاقيات جامعه استفاده كند اين معضل به قوت خود باقي خواهد ماند. در بسياري از موارد به خصوص در حوزه ي ورزش زنان ، حجاب اجباري زنان ايراني به امري دست و پا گير تبديل شده است و شانس حضور زنان را براي گرفتن عنوان قهرماني تحت تاثير قرار داده است. گرچه بسياري از زنان ورزشكار ايراني با وجود همين اجبار توانسته اند در سطوح بين المللي ورزشي بدرخشند، اما گاهي مانند تيم ملي كاراته زنان به دليل همين پوشش از شانس قهرمان شدن محروم شده اند. به عبارت ديگر در طول چند سال گذشته عدم برخورد دستگاه هاي قانوني و در حقيقت حمايت دولت از استفاده از خشونت عليه زنان براي اعمال قدرت بيشتر در سطح جامعه، مسئله ي پوشش اجباري را وارد شرايط پيچيده تري كرده كه نياز به بررسي و تبيين چند جانبه است.
در این میان به نظر مي رسد كه اعمال اين نوع برخوردها عموماَ با تشويق و همراهي گروه هاي تندرو مذهبي در درون سیستم حکومتی همراه است، به خصوص كه به كرات نوع پوشش تعريف شده ي مطابق اصول مذهبي از تريبون هاي مختلف تبليغ مي شود و حتي در بعضي موارد زناني كه اين نوع پوشش ايده آل را رعايت نكنند از جانب همين نيروها به شدت مورد حمله قرار گرفته اند. با اين حال نيروهاي افراطي مذهبي تمايل دارند تا با كنترل سيستماتيك زنان در سطوح مختلف اجتماع، به نوعي جلوی حضور مستقل و پررنگ آنها را در عرصه عمومی بگيرند و هرچه بيشتر بر سيطره ي قدرت خود بيفزايند تا آنجايي كه در بعضي موارد اين كنترل به شدت رنگ و بوي سياسي به خود مي گيرد.
همين تاكيد بر پوشش و حضور مداوم گشت هاي ارشاد، گاهي به عنوان حربه اي براي تبليغات سياسي استفاده شده است. براي مثال همه به خاطر داریم كه در اولين دوره ي رياست جمهوي آقای احمدي نژاد در تبليغات انتخاباتی از برخورد پليس با بدحجابان انتقاد شد اما به محض رسيدن به رياست جمهوري برخوردهاي نيروهاي انتظامي با زنان با شدت بيشتري گسترش يافت. دولت نهم و دهم در تمام طول مسئوليت خود به نوعي از اين خشونت استقبال كرد و به قدرت گرفتن ايدئولوژي هاي مذهبي عليه زنان كمك فراواني كرد. در طول همين دوره بود كه صحنه هايي از درگيري ها ي روزمره با زنان در خيابانها منتشر شد و سوال اساسي را در ذهن بسياري مطرح كرد كه واقعاَ چر زنان بايد متحمل اين چنين برخوردهايي باشند؟ انگار هرچه حضور زنان در بافت سياسي اجتماعي پر رنگ تر شد محدودیت هاي پوششي افزايش يافت .
با اين حال يكي از شعارهاي انتخاباتي آقاي روحاني در واقع تاكيد بر باز گرداندن منزلت به زنان بوده است، ايشان در نطق هاي انتخاباتي شان گفتند: «اگر بار مسئولیت بر دوش من افتاد، کرامت را به دانشگاه و دانشجو بازخواهم گرداند و منزلت را به زنان باز خواهم گرداند. من به کمک پلیس کاری خواهم کرد که امنیت واقعی باشد و دختران ما در خیابان احساس امنیت کنند و نخواهم گذاشت مأموری بی‌نام و نشان از کسی سئوال کند. دختران خود حافظ حجاب و عفاف هستند». در واقع آقاي روحاني به طور مشخص و صریح بر تمايز ميان حجاب و عفاف تاكيد كرده اند به طوري كه ايشان عفاف را برتر از حجاب دانستند و حتي در چند روز گذشته از برخورد خشن پليس با زنان انتقاد كرده اند.
به نظر مي رسد كه اظهارات آقاي روحاني مي تواند حداقل زمينه و فضا را براي به چالش كشيدن برخورد پلیسی و امنیتی با پوشش زنان، مهيا كند. به گمان من اين گونه اظهارات قادر است تا افراد مسئول در اين زمينه را خطاب قرار دهد و به مسئله ي برخورد پليس با پوشش و حجاب زنان با ديد مسئولانه تري نگاه كند. گرچه كه تعريف عفاف و حجاب از لحاظ مفهومي تمايز چنداني ندارند و هر دو به نوعي صحه بر كنترل حق طبيعي افراد بر رفتار و تن خود است اما نكته ي مثبت در اين سخنان خطاب قرار دادن زنان و مردان به طور برابر براي حفظ عفاف و نفی استفاده از خشونت علیه زنان است.
اما پرسش اينجاست كه چه قدر نقش رئيس جمهور در زدودن خشونت عليه زنان مي تواند موثر باشد؟ در يكي از خبرها نوشته شده بود كه آقاي احمدي مقدم در مصاحبه اي گفته اند كه نيروي انتظامي از سر اكراه وارد شده است. اگر مسول نيروهاي انتظامي خود اذعان مي كند كه تمايلي به دخالت ندارد و با اكراه وارد مي شود پس كدام سازمان و يا مرجع قانوني بر استفاده از نيروهاي نظامي براي حفظ حجاب تاكيد دارد؟ چرا عده اي بدون آن كه قانون براي آنها تعيين كند مسئله ي بدن زنان را به يك آبروي ملي و يا يك نرم و معيار اخلاقي در جامعه تبديل مي كنند و براي نگه داشتن همين اخلاق حاضرند دست به هر خشونتي عليه زنان کشورشان بزنند؟
شايد بتوان گفت شكافي در عقايد و آراء نسبت به حجاب زنان در حامعه ي ايران وجود دارد كه نشأت گرفته از ديد افراطي و يا معتدل قدرت سیاسی به اين مسئله است. دسته ای از صاحبان قدرت و ثروت، خشونت عليه زنان را از طرق مختلف تبليغ مي كنند اما دسته دیگر شامل كساني است كه با توجه به پتانسيل هاي بالاي زنان در جامعه، مشاركت فعال زنان و مردان در جامعه را باور دارند و بر اين عقیده اند كه از طريق اعمال زور و قدرت و برخوردهاي خشونت آميز نمي توان اخلاقيات جامعه را بر قرار كرد . در طول هشت سال گذشته يك دست شدن انواع ساختارهاي حكومتي و دولت با نيروهاي اصول گرا و تند رو ، قدرت تماماَ افراطي را بر نظام روابط و اخلاقیات جامعه چيره گردانده بود ، اين نوع اظهار نظرها گرچه هنوز نسبت به زنان آنچنان تغيير شگرفي نكرده اند اما مي تواند با توازن قدرت با نيروهاي افرطي و بسط آن به حذف رفتارهاي خشونت آميز عليه زنان ياري رساند. گر چه آن چيزي كه اهميت دارد تاكيد بر حق و اختيار اتتخاب حجاب است با این وجود اما هر حركتي از درون ساختار قدرت و مسئولان اجرايي كه بتواند از تسلط و اقتدار بلامنازع نيروهاي افراطي بکاهد را مي توان سودمند ارزيابي كرد. اظهارات آقاي روحاني همانند بعضي از مسئولان كه بعضاَ به اين نوع برخوردها انتقاد كرده اند، نيازمند بررسي و موشكافي است، و البته خو د نشان دهنده ي اين امر است كه برخورد خشونت آميز با زنان در حوزه ي حجاب و پوشش نه زاييده عرف و قانون جامعه، بلكه به دليل رشد يافتن نيروهاي افرطي و ايدئولوژي هاي مذهبي عليه زنان است كه تماماَ سعي دارند با فشار به زنان، كنترل بدن آنها و همينطور اشاعه و اعمال خشونت در جامعه به نوعي به افزایش و تثبیت هرچه قدرت خود دست یابند.
پانوشت ها:
http://jamnews.ir/detail/News/235783
http://www.dw.de/حجاب-غیرقانونی-شانس-قهرمانی-تیم-کاراته-بانوان-ایران-را-برباد-داد/g-17112972
