یادداشتهایی در واژه گزینی زبان فارسی (۲)
 |
| دکتر شاهین سپنتا |
پیشنهاد واژه "کارآغاز" به جای "استارت آپ"
startup در زبان انگلیسی بسته به جمله، به صورت اسم یا فعل به معنی "شروع" و همچنین "راه اندازی" یا "شروع کردن" به کار می رود و در ترکیات و اصطلاحات علمی معنی "آغازگر" نیز از آن برداشت می شود، چنان که در دانش رایانه کارواژه startup disk را به فارسی "دیسک شروع " یا "گرده اغازگر" یا "صفحه راه اندازی" برگردان می کنند.
این واژه به صورت اسم در ترکیبات جدیدی همچون Weekend Startup و یا Startup Talent به کار می رود و این ترکیبات نیز به تازگی و به گستردگی وارد زبان فارسی شده اند.
استارتاپ ویکند، یک رویداد آموزشی- تجربی در سراسر دنیاست که در ۳ روز پایان هفته برگزار می شود. در این برنامه کارآفرینان گردهم می آیند تا در مدت ۵۴ ساعت اندیشه هایشان را برای "شروع یک کسب و کار جدید" مطرح، گردآوری و ارائه کنند. پس منظور از استارتاپ در اینجا "شروع یا آغاز یک کار" است.
استارتاپ تلنت نیز به معنی شروع یا آغاز به کار استعداد (یا افراد با استعداد) برگردان می شود.این نگارنده در جستجوی جایگزینی ساده برای واژه startup است که بتوان آن را در ترجمه ترکیبات گوناگون همچون "استارتاپ ویکند" و استارتاپ تلنت" به کاربرد و نزد شنونده و در جمله های گوناگون دارای معنی باشد.
این نگارنده، واژه " کارآغاز" را به جای startup پیشنهاد می کند و بر این پایه:
Startup Weekend : کارآغاز پایان هفته
Startup Talent : کارآغاز استعداد
واژه استعداد را نیز با واژه های "توانش" یا "درونداشت" می توان جاگزین کرد و کسان "با استعداد" را نیز " پُرتوانش" خواند.
گفتنی است در زبان فارسی واژه های زیادی هستند که با "کار" و یا "آغاز" ساخته شده اند: کارشکن، کارآفرین، کارگذار، کارساز، کارآزموده، کارآگاه، کارآشوب، کارگشا و... سرآغاز، آغازیان، آغازی و ...برای آشنایی بیشتر با برنامه هایی که در ایران زیر نام هایی چون "استارتاپ ویکند" و "ایران تلنت" رو به گسترش است از نشانی های زیر دیدن کنید:
پیشنهاد "میانشهر" به جای سیتی سنتر
city center : به مناطق اصلی و میانی هر شهر که معمولاً قلب تجاری آن شهر به حساب می‌آیند مرکز شهر یا سیتی سنتر گفته می‌شود. در ایران، به طور سنتی هسته قدیمی و اولیه شهر در میانه شهر قرار دارد که شامل بازار یا مرکز خرید نیز هست. به تازگی، به فروشگاه های بزرگی که مرکزی برای خرید شهروندان هستند نیز "سیتی سنتر" می گویند.
این نگارنده، واژه "میانشهر" را به جای "سیتی سنتر" پیشنهاد می کند.
میان: (اسم. پهلوی) به معنی مرکز، وسط، درون، داخل.
وسط هر چیز مانند میان مجلس و میان شهر یا میان باغ و امثال آن .(از انجمن آرا). وسط چیزی. (آنندراج ) (غیاث)
بر این پایه، میانشهر به هسته میانی شهر، یا قلب شهر، یا مرکز تجاری و بازرگانی شهر (ناحیه تجاری مرکزی) گفته می شود.
پیشنهاد واژه "میانگُریز" به جای سانتریفوژ
سانتریفوژ/ سنتریفوژ (Centrifuge) : دستگاهی است که در آن پس از چرخاندن مواد با سرعت بالا و با استفاده از نیروی گریز از مرکز، برای جداسازی ذرات جامد از یک مایع یا تقسیم مخلوط مایعات به اجزای مختلف آن به کار می رود.
این ابزار را پیشتر”دستگاه گریز از مرگز” می نامیدند و فرهنگستان نیز واژه "گُریزانه" را هم ارز سانتریفوژ ساخت که با پذیرش همگانی روبرو نشد و در گزارش های فراگیری که درباره برنامه هسته ای ایران از رسانه های فارسی زبان پخش می شود، هیچ گاه "گریزانه" به کار نرفت.
این نگارنده، واژه "میان گُریز" را برابر سانتریفوژ پیشنهاد می کند
ادامه دارد
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
