ترک‌ها خواهان حفظ نظام پارلمانی هستند
 |
| مارک پیرینی» |
«مارک پیرینی»، دیپلمات باسابقه اروپایی که در فاصله سال‌های ٢٠٠٦ - ٢٠١١ میلادی سفیر اتحادیه اروپا در آنکارا بوده، در گفت‌وگو با «شرق» از موانع پیش‌روی عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا سخن گفت.
این دیپلمات اروپایی که در تونس، لیبی، سوریه و مراکش نیز سابقه فعالیت داشته، معتقد است
در کنار لزوم تشدید همکاری‌های ترکیه با ائتلاف بین‌المللی علیه «داعش» و تغییر در سیاست خارجی آن کشور در قبال تحولات منطقه، مهم‌ترین موضوعی که ترکیه باید به آن توجه داشته باشد، به‌رسمیت‌شناختن جمهوری قبرس از سوی آنکارا و احترام‌گذاشتن به حاکمیت ارضی آن کشور است.
اگر روزگاری مسائل حقوق‌بشری؛ ازجمله بازداشت فعالان سیاسی و مدنی، شکنجه و حکم اعدام یا مداخله نظامیان در عرصه سیاست ترکیه، مانع از عضویت آن کشور در اتحادیه اروپا محسوب می‌شدند، اینک آن اتحادیه موضوع به‌رسمیت‌شناختن حاکمیت قبرس از سوی آنکارا را مهم‌ترین شرط ضروری برای پذیرش روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا می‌داند. آن‌گونه‌که «مارک پیرینی» معتقد است شاید این‌بار مسیر عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا از طریق یک کشور تازه‌وارد به آن اتحادیه بگذرد؛ کشوری که سابقه جنگ با آنکارا بر سر اراضی را داشته است.
ارزیابی شما از انتخابات ترکیه و نتایج آن چیست؟ این انتخابات چه تأثیری بر روابط ترکیه و اتحادیه اروپا خواهد گذاشت؟
پس از کارزاری که با خشونت و مرگ‌ومیر همراه بود (اشاره به خشونت‌های درگرفته علیه مقر حزب «دموکراتیک خلق‌ها» که به کشته‌شدن تعدادی انجامید) انتخابات ماه ژوئن به‌گونه‌اي نسبتا آرام برگزار شد. برگزاری انتخابات منصفانه و آزادانه از سوی ترکیه همراه با آرامش قابل‌قبول، از سوی اتحادیه اروپا با تحسین و استقبال مواجه شد. امیدواریم در انتخابات آینده نیز این روند ادامه داشته باشد.
ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا باید چه اصلاحاتی را در دستور کار قرار دهد؟
به‌محض اینکه دولت آنکارا پس از انتخابات تشکیل شود، اتحادیه اروپا مصرانه انتظار خواهد داشت حاکمیت قانون و آزادی‌های اساسی به مرحله‌ای بازگردد که دو سال پیش ترکیه به آن رسیده بود. برای ترکیه بسیار حائز اهمیت است که معیارهای سیاسی موردقبول اتحادیه اروپا را پذیرفته و عملی کند. این موضوع ازآن‌رو اهمیت دارد که نقض قانون پس از اعترضات پارک «گزی» در سال ٢٠١٣ به همراه مواضع ضداروپایی و ضدغربی مقام‌های دولت عدالت و توسعه تأثیری منفی بر وجهه ترکیه گذاشته بودند.
مانع اصلی در مسیر عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا چیست؟
برای بهبود روابط ترکیه و اتحادیه اروپا و رفع موانع ایجادشده در مسیر پیشرفت مذاکرات و عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا، برداشتن دو گام، ضروری است: حمایت آنکارا از روند گشایش سیاسی درباره جزیره قبرس و حل دیپلماتیک آن، به همراه مشارکت فعال در ائتلاف مبارزه علیه داعش. برداشته‌شدن این دو گام می‌تواند به بهبود دوباره روابط ترکیه و اتحادیه اروپا پس از سردی روابط سال‌های اخیر بینجامد.
بااین‌حال، به‌طور خاص حمایت ترکیه از راه‌حلی مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک برای حل اختلافات جاری ارضی قبرس، می‌تواند راهگشای مذاکرات با اتحادیه اروپا باشد. یکی از موانع مهمی که مسیر پیشرفت مذاکرات با اتحادیه را مسدود کرده، موضوع قبرس است. لازم است برای تسریع روند گفت‌وگوها و رسیدگی به پرونده ترکیه، دولت آن کشور موجودیت دولت قبرس را به‌رسمیت بشناسد.
حزب «دموکراتیک خلق‌ها» نخستین حزب کردی در تاریخ معاصر ترکیه است که با کسب ١٠ درصد آرا در انتخابات توانست نمایندگانش را راهی مجلس ترکیه کند. نظر شما دراین‌باره چیست؟ آیا این موضوع را نشانه‌ای مثبت از مشارکت اقلیت‌های قومیتی در عرصه سیاسی ترکیه و سهیم‌شدن آنان در قدرت می‌دانید؟
راهیابی حزب دموکراتیک خلق‌ها به پارلمان ترکیه رویدادی تاریخی بود. این امر تحولی بسیار مثبت در افق سیاسی آن کشور است. با ورود این حزب به پارلمان باید امیدوار باشیم طرفین راه‌حلی رضایت‌بخش، برای آنچه روند صلح کردی خوانده می‌شود بیابند. همچنین در این مسیر اهداف و برنامه‌های دولت جدید باید مورد توافق تمامی طرفین شرکت‌کننده در گروه‌ها قرار گیرد.
چه چشم‌اندازی را می‌توان برای آزادی رسانه و مطبوعات در ترکیه پس از انتخابات متصور شد؟
در دو سال گذشته، اتحادیه اروپا به‌طور مداوم دولت ترکیه را به بهبود مسائل اساسی مانند آزادی‌های رسانه و دستگاه قضائی و احترام به آنها فراخوانده است. در طول سالیان گذشته، وضعیت آزادی رسانه‌ها در ترکیه بدتر شده و به وجهه و اعتبار بین‌المللی کشور لطمه زده است. در نتیجه، برداشتن گام‌های اساسی در روند احترام به حقوق و آزادی‌های اصلی شهروندان از سوی دولت ترکیه، امری ضروری برای تسریع روند رسیدگی به درخواست عضویت آن کشور از سوی اتحادیه اروپاست.
در سالیان اخیر، مقام‌های اتحادیه اروپا درباره نقض حقوق‌بشر و بازداشت فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران توسط دولت ترکیه انتقاداتی را مطرح کرده‌اند. حزب عدالت و توسعه تا چه اندازه توانسته است خود را با معیارهای اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر تطبیق دهد؟
حزب «عدالت و توسعه» هنوز هم، نخستین حزب سیاسی در ترکیه است. این حزب در انتخابات ماه ژوئن توانست نزدیک به ٤١ درصد از آرا را از آنِ خود کند؛ اما این نتیجه نشان داد اکثریت رأی‌دهندگان ترک، دیگر حاضر نیستند تا حزب عدالت و توسعه پس از ١٣ سال بار دیگر تنها حزب در قدرت باشد و کشور را به‌گونه‌ای تک‌حزبی اداره کند. از سوی دیگر «رجب‌طیب اردوغان»، رئیس‌جمهوری ترکیه قصد داشت با تصویب اختیارات فراقانونی پس از انتخابات، نظام پارلمانی ترکیه را به نظام ریاستی تغییر دهد، درحالی‌که از هر پنج رأی‌دهنده سه نفر را رد كردند. اکثریت رأی‌دهندگان در ترکیه به‌طور آشکار نشان دادند که خواهان حفظ نظام پارلمانی همراه با نظارت و توازن قوا هستند.
برخی تحلیلگران بر این باورند که انگیزه‌های سیاسی و تفاوت‌های فرهنگی عامل اصلی مخالفت برخی از رهبران اروپایی به‌ویژه «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، برای ورود این کشور به قاره اروپاست.
فرضیات زیادی درباره اغراض و انگیزه‌های پشت‌پرده روند پذیرش ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا مطرح شده‌اند. باید به یاد داشته باشیم، پذیرش در اتحادیه اروپا شرایطی را اقتضا می‌کند که مسائل سیاسی و موضوعات فنی را شامل می‌شود. همچنین کشور عضو باید به تمام معیارها و ضوابط اتحادیه احترام بگذارد و آنها را اجرا کند. دراین‌میان، استثنایی وجود ندارد و تمام کشورهایی که می‌خواهند به‌عنوان عضوی از اتحادیه اروپا به‌رسمیت‌شناخته شوند ملزم به پذیرش و اجرای تعهدات هستند. درحال‌حاضر، ترکیه تمام شرایط و ضوابط را نپذیرفته زیرا هنوز جمهوری قبرس را به رسمیت نمی‌شناسد. باید توجه داشت که جمهوری قبرس یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و در رأی‌گیری برای عضویت ترکیه در اتحادیه، رأی آن کشور حائزاهمیت خواهد بود.
نوژن اعتضادالسلطنه، شرق
