مریم میرزاخانی
با درگذشت «مریم میرزاخانی»، دنیا یک ریاضی‌دان درخشان و ایران یک فرزند نابغه و فروتن را از دست داد. من برای ایشان احترام فوق‌العاده‌ای قائل بودم. من اولین‌بار اسمش را از همکارانم در ایران و زمانی که وی در ایران دوره کارشناسی را طی می‌کرد، شنیدم. استادانش در آن زمان از استعداد درخشانش صحبت می‌کردند. وی بعدها برای گذراندن دوره دکترا به هاروارد آمد. با آنکه رشته من فیزیک است و در زمینه نظریه ریسمان کار می‌کنم، ولی همین موضوع با قسمتی از موضوع رساله تحقیقاتی دکترای وی ارتباطی داشت. درنتیجه چندین‌بار درباره این موضوع با وی صحبت کردم. یکی از کارهای مهمی که وی انجام داد، اثبات فرضیه‌ای بود که فیزیک‌دان نامدار، «ادوارد ویتن» مطرح کرده بود. البته پیش از وی، «ماکسیم کانتسویچ» نیز این فرضیه را اثبات کرده بود. شاید بتوان «ماکسیم کانتسویچ» را نامدارترین ریاضی‌دان زنده جهان درحال‌حاضر دانست.
وی عضو کمیته‌ای بود که برندگان جایزه فیلدز را انتخاب می‌کرد، اما خود «ماکسیم کانتسویچ» به من گفت اثباتی که «مریم میرزاخانی» از این فرضیه ارائه داده است، از اثبات من بسیار زیباتر است. «مریم میرزاخانی» با وجود تمام موفقیت‌هایش و کارهای زیبایی که در ریاضیات انجام داده بود، همیشه شخص فروتنی بود و من هیچ‌وقت ندیدم که از کار خودش تعریف کند، برعکس از اینکه از او تجلیل کنند، همیشه اجتناب می‌کرد؛ ازجمله اینکه دانشجویان ایرانی دانشگاه هاروارد سال گذشته می‌خواستند در مراسمی از او تجلیل کنند، اما وی حاضر به شرکت در این مراسم تجلیل نشد.
وی به مجموعه‌ای از مسائلی که به تحقیقات در زمینه سطوح ریمانی ربط داشت، دید جدیدی را وارد کرد. وی با دید جدیدی که به این موضوع وارد کرد، قسمت‌های مختلف ریاضی را به هم ارتباط داد. این دید جدیدی که وی وارد ریاضیات کرد، در قسمت‌های مختلف ریاضیات تأثیر گذاشت و به همین دلیل برای ریاضی‌دانان، بسیار اهمیت دارد. نکته دیگری که درباره دستاوردهای علمی وی بسیار مهم است اینکه وی همه این دستاوردها را در سن کم و در یک دوره زمانی بسیار کوتاه حاصل کرده است. بسیار شایسته است که برای گرامیداشت یاد و خاطره وی و همچنین ادامه کارهای وی، یک مرکز درجه یک بین‌المللی در زمینه ریاضی و علوم برپا کنند. این کار به پرورش استعدادهای درخشان به‌ویژه به خانم‌های دانشجوی ایرانی در رشته ریاضیات و علوم کمک می‌کند که بتوانند پ‍ژ‍وهش‌های وی را ادامه دهند. البته نام ایشان در تاریخ ریاضیات جهان جاودانه خواهد ماند.
دکتر کامران وفا / شرق
