فرانک آرتا
«علم‌الهدی» در صف مخالفان «نَفَس»
حواشی انتخاب فیلم «نفس» به کارگردانی نرگس آبیار به‌عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار ادامه دارد. جدا از اینکه فیلم دو مقطع مهم تاریخی پس از انقلاب اسلامی – روزهای پیروزی انقلاب و هشت سال دفاع مقدس – را از زاویه دید دختربچه و بدون قضاوت روایت می‌کند، کمترین اعتراض به این انتخاب از سوی اهالی سینما صورت گرفت و با توجه به اینکه هر چهار فیلم انتخاب‌شده در فهرست نهایی؛ «رگ خواب»، «مالاریا»، «ویلایی‌ها» و «نفس» واجد شایستگی‌هایی برای معرفی‌شدن بودند، درنهایت براساس معیارهای رایج در دنیای سینما فیلم «نفس» برگزیده شد.
فیلمی منعکس‌کننده دربه‌دری!
از جمله نقدهای واردشده به این فیلم یکی هم از جانب آیت‌الله علم‌الهدی، امام‌جمعه مشهد، صورت گرفته. بنا بر گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی امام‌جمعه مشهد، آیت‌الله علم‌الهدی درباره انتخاب این فیلم چنین واکنشی نشان داد: «اگر فیلم «نفس»، نامزد جایزه اسکار می‌شود، به خاطر این است که منعکس‌کننده دربه‌دری، بدبختی و ویرانی جنگ است، یعنی نشان‌دهنده شهامت، مردانگی و ایثار شب عملیات نبوده بلکه در درون آن، ویرانی جنگ تصویر شده است». بنابر همین گزارش، آیت‌الله علم‌الهدی که با فرماندهان نظامی و انتظامی خراسان‌رضوی دیدار کرده بود، با اشاره به اینکه دفاع مقدس، انقلاب ارزش‌ها بود و باعث شد ارزش‌های غلط تغییر کند، افزود: «این کار غلطی است که به‌جای اینکه ایثار، ازخودگذشتگی‌ها و رشادت‌های رزمندگان را بیان کنیم، فقط از غم‌ها و ویرانی‌های دفاع مقدس حرف بزنیم؛ این جهالت، عظمت دفاع مقدس را از بین می‌برد». آیت‌الله علم‌الهدی در ادامه با بیان اینکه «اسکار» جایزه نابکارانه و جاسوس‌مندانه دستگاه استکباری است، تصریح کرد: «کسانی که دغدغه نظام و انقلاب دارند، نسبت به این موضوع حساسیت نشان ندادند، در مقابل خوشحال هستند که یک فیلم دفاع‌مقدسی به اسکار راه یافته درحالی‌که ما به دست خود، نقشه دشمن را ترویج می‌کنیم و دستگاه‌های مختلف و صداوسیما به این غفلت آلوده شدند».
فقر توأم با حقارت را به رخ نمی‌کشد!
اما رضا کیانیان، بازیگر و یکی از اعضای هیئت انتخاب فیلم به اسکار در گفت‌وگو با «شرق» در برابر این سؤال که «چرا درنهایت هیئت انتخاب فیلم «نفس» را به‌عنوان نماینده سینمای ایران برگزید»، پاسخ داد: «هیئت انتخاب از میان حدود ١١٢ فیلم، ١٠ فیلم را واجد ویژگی‌هایی برای معرفی نماینده سینمای ایران دانست. بعد از آن درخصوص آن ١٠ فیلم، بحث‌های مفصل اقناعی میان اعضا صورت گرفت که دست آخر به چهار فیلم خوب «رگ خواب»، «نفس»، «مالاریا» و «ویلایی‌ها» رسیدیم. یعنی درنهایت دو فیلم‌ساز زن و دو فیلم‌ساز مرد در فهرست نهایی قرار گرفتند و قضاوت دراین‌باره سخت‌تر و درعین‌حال جالب هم شد».
بازیگر فیلم «کفش‌هایم کو؟» در ادامه به معیارهای انتخاب و بررسی فیلم‌ها اشاره کرد و افزود: «فیلم» «ویلایی‌ها» متعلق به یک فیلم‌ساز زن بود که اولین فیلم ایشان محسوب می‌شد. فیلم «نفس» هم سومین فیلم خانم آبیار بود که هر دو فیلم هم درباره رشادت‌ها در دوران دفاع مقدس بودند. فیلم «مالاریا» هم با توجه ساختارش بیشتر مناسب جشنواره‌های اروپایی است که معیارهای هنری را در نظر می‌گیرند. همچنين نسخه‌های آلمانی، فرانسوی و انگلیسی «رگ خواب» هم موجودند. ضمن اینکه باید اشاره کنم که ذائقه اعضای آکادمی «اسکار» در قیاس با جشنواره‌های اروپایی بیشتر مردم‌پسند است. دیگر اینکه میان کامنت‌های جشنواره‌های مختلف جست‌وجو کردیم و متوجه شدیم نگاه‌های مثبتی به فیلم «نفس» وجود دارد و حتی چند جایزه بین‌المللی هم تاکنون دریافت کرده است».
این فعال حفظ محیط زیست ادامه داد: « فیلم «نفس» دو مقطع مهم اجتماعی و سیاسی کشورمان را از زاویه دید یک دختربچه معصوم و بدون قضاوت به تصویر می‌کشد. درست است که در فیلم فقر را می‌بینیم ولی فقر توأم با حقارت را به رخ نمی‌کشد. بلکه دنیای فیلم پر از شادی است. به عبارت دقیق شاهد فقر عزتمند هستیم. درعین‌حال مایه‌های فرهنگ غنی ایران را در فیلم شاهد هستیم از جمله، کوچه‌های پیچ‌درپيچ، عزاداری دسته‌های عاشورا، دشت‌های پهناور و کلا آنچه خارجی‌ها دوست دارند از ایران ببینند. ضمن اینکه اگر فیلمی را راهی اسکار می‌کنیم در قیاس با تحریم آن، مردم و کشورمان سود بیشتری می‌برد. چون چندین بار نام زیبای ایران به نیکی در این مراسم بیان می‌شود و به تبع آن چندین بار نام ایران در رسانه‌ها و فضای مجازی نوشته و گفته می‌شود. این در حالی است که رئیس‌جمهور ترامپ بارها نگاه خصمانه‌ای به کشور عزیزمان داشته و چقدر خوب است در همین کشور از مردم و کشورمان به نیکی یاد شود. پس ما باید به جای تحریم‌کردن، برای کشور و سینمای ایران به تبلیغ دست بزنیم. امروز سینمای ایران بسیار مهم است و دنیا به این نکته اذعان دارد. بنابراین باید از این فرصت‌ها به نفع خودمان استفاده کنیم».
جدا از بحث‌های مطرح‌شده و نگاه موافقان و مخالفان فیلم، فیلم «نفس» نماینده سینمای ایران معرفی شده و بهتر این است که راه رسیدن به مرحله نهایی و حتی دریافت جایزه معتبر اسکار را فراهم کنیم تا بار دیگر سینمای ایران به سومین موفقیت خود بعد از اصغر فرهادی برسد.
