فشار بر مسلمانان برای امضای منشور ارزش‌های فرانسه شدت می‌گیرد

 مراسم مذهبی در مسجد اعظم پاریس

اعضای شورای مسلمانان فرانسه قرار است این هفته با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، دیدار کنند تا متن "منشور ارزش‌های جمهوری‌خواهانه" جدیدی را که باید به امضای امامان در سراسر کشور برسد به تایید نهایی برسانند.

طبق گزارش‌ها، از این شورا که نماینده ۹ انجمن مختلف مسلمانان است خواسته‌ شده که به رسمیت شناختن ارزش‌های جمهوری‌خواهانه فرانسه، رد اسلام سیاسی و ممنوعیت نفوذ خارجی را در این متن بگنجاند.

شمس‌الدین حافظ، معاون رئیس این شورا و مدیر مسجد اعظم پاریس، می‌گوید "ما نظر مشترکی درباره چیستی این منشور ارزش‌ها و محتوای آن نداریم، ولی ما به نقطه عطفی تاریخی برای اسلام در فرانسه رسیده‌ایم و به عنوان مسلمان می‌خواهیم به مسئولیت خود عمل کنیم."

او می‌گوید که نظراتش در هشت سال گذشته تغییر زیادی کرده است.

آن موقع اسلامگرایی به نام محمد مراح تازه در شهر تولوز دست به حمله زده بود.

آقای حافظ می‌گوید "نیکولا سارکوزی ساعت ۵ صبح من را از تخت بیرون کشید تا درباره حمله صحبت کند. به او گفتم 'نامش شاید محمد باشد، اما یک جنایتکار است!' نمی‌خواستم آن جنایت را به دینم پیوند بزنم. امروز اما می‌خواهم. امامان فرانسه باید آستین‌ها را بالا بزنند."

طبق برنامه، همه امامان باید در لیست این شورا ثبت شوند و در قبال امضای این منشور از آن استوارنامه بگیرند.

آقای مکرون در ماه اکتبر از اعمال "فشار بی‌کران" به نهادهای مسلمان سخن گفت. اما این مساله ساده‌ای برای کشوری که سکولاریسم حکومتی را ارج می‌نهد نیست.

آقای مکرون دارد سعی می‌کند مانع از شیوع اسلام سیاسی شود، ولی نمی‌خواهد به نظر برسد که دارد در امور مذهبی دخالت می‌کند، یا یک گروه مذهبی خاص را هدف می‌گیرد.

ادغام تمامی گروه‌های مسلمان در جامعه فرانسه به مساله سیاسی مهمی در سال‌های اخیر تبدیل شده است. تعداد مسلمانان فرانسه حدودا ۵ میلیون نفر است - بزرگترین اقلیت مسلمان در اروپا.

الیور روی، کارشناس اسلام فرانسوی، می‌گوید این منشور دو مشکل دارد. یکی مساله تبعیض است، چرا که تنها واعظان مسلمان را مخاطب قرار می‌دهد، و دیگری حق آزادی دین است.

او به من گفت "وظیفه شما قبول قوانین حکومت است، اما لازم نیست که ارزش‌های آن را نیز پاس بدارید. برای نمونه، شما حق ندارید علیه جامعه دگرباشان تبعیض قائل شوید، اما کلیسای کاتولیک نیز ملزم به پذیرش ازدواج هم‌جنسگرایان نیست."

ایمان مستاوی، طراح لباس، مرتبا از طرف کسانی که "نفرت جویان" می‌نامد مورد آزار قرار می‌گیرد - اسلامگرایان تندرویی که می‌گویند روسری‌ها و مقنعه‌هایش همیشه موهای خانم‌ها را به طور کامل نمی‌پوشاند.

اما او می‌گوید ایده امضای "منشور ارزش‌های فرانسوی" توسط امامان مشکل‌زا است، آن هم وقتی که مسلمانان از نظر خیلی‌ها همین‌طوری هم به اندازه کافی فرانسوی محسوب نمی‌شوند.

به گفته او "این کار ما را در موقعیتی قرار می‌دهد که باید به بقیه نشان دهیم که ارزش‌های جمهوری‌خواهانه را قبول داریم و احساس فرانسوی بودن می‌کنیم. اما طرف مقابل چنین حسی ندارد. حس ما این است هر کاری که بکنیم - مثلا پرداخت مالیات و خدمت در ارتش - باز هم کافی نیست. باید فرانسوی بودن خودمان را واقعا ثابت کنیم: باید گوشت خوک بخوریم؛ شراب بنوشیم؛ حجاب نداشته باشیم؛ دامن مینی ژوپ بپوشیم. واقعا مسخره است."

اما حسن شالقومی، امام مسجد درانسی در حومه پاریس، می‌گوید "حمله‌های تروریستی سال‌های اخیر دولت را مجبور به اقدام" کرده است. آقای شالقومی که به خاطر عقاید اصلاح‌طلبانه‌اش به مرگ تهدید شده است حالا در خفا زندگی می‌کند.

او به من گفت "ما باید چند قدم جلوتر برویم، باید نشان دهیم که به خوبی ادغام شده‌ایم، که به قانون احترام می‌گذاریم. این هزینه را افراطی‌ها به ما تحمیل کرده‌اند."

شارکی دنای، سجاده و قرآن به بغل برای دعا به مسجد اعظم پاریس آمده است.

او می‌گوید "این افراطی‌های جوان مثل بمب ساعتی می‌مانند. به نظرم امامان زیادی با آن‌ها خوب برخورد می‌کنند. ما می‌توانیم هم به قوانین فرانسه احترام بگذاریم و هم به اسلام. کاملا مقدور است. همان کاری است که من می‌کنم."

اما میزان نفوذ امامان میان جوانان مسلمان، مخصوصا در باب خشونت افراطی‌ها، محل منازعه است.

الیور روی می‌گوید "این کار جواب نمی‌دهد. دلیلش هم ساده است: تروریست‌ها به مساجد سلفی تعلق ندارند. اگر سرگذشت تروریست‌ها را بررسی کنید، خواهید دید که هیچ کدام دانش‌آموخته مکتب سلفی نبوده‌اند."

مقابله با حس بیگانگی میان جوانان

این منشور یک بخش از استراتژی گسترده‌تر دولت برای محدود کردن نفوذ خارجی، جلوگیری از خشونت‌ها و تهدیدهای افراطی‌ها، و جلب اعتماد جوانانی است که حس می‌کنند دولت فراموششان کرده است.

آقای مکرون می‌خواهد آموزش زبان عربی در مدرسه‌های دولتی را افزایش دهد و بودجه بیشتری به مناطق محروم اختصاص دهد. او در عین حال تاکید دارد که هدفش اسلامگرایانی است که ارزش‌ها و قوانین فرانسه را رد می‌کنند، و نه کلیه مسلمانان.

حکیم الکروی کارشناس جنبش‌های اسلامگرای فرانسه است که در موسسه مونتنیه درس می‌دهد و مشاور طرح‌های دولت است.

او به من می‌گوید "واقعا از این استراتژی خوشم می‌آید. جامع است. فرهنگی است، و در عین حال سازمان‌دهی و بودجه را هم جدی می‌گیرد."

اما می‌گوید دولت باید مسلمانان را هم در این پروژه‌ها دخیل کند، "چرا که می‌توانند نقش مهمی در پراکندن نسخه پیشرو اسلام در شبکه‌های اجتماعی ایفا کنند - این کار از دولت ساخته نیست".

الیور روی نیز می‌گوید که اجرای این منشور جدید بدون حمایت "گروه‌های پایه مسلمان" کار سختی خواهد بود.

او به من گفت "فرض کنیم که مسلمانان یک محله تصمیم می‌گیرند که شورای مسلمانان را نادیده بگیرند و امام خودشان را تعیین کنند. دولت چه کار می‌‌خواهد بکند؟ یا باید قانون اساسی را عوض کنیم و ایده آزادی دین را کنار بگذاریم، یا دولت نمی‌تواند امامان تاییدشده را به گروه‌های مسلمان محلی تحمیل کند."

ایمان مستاوی که برای عکاسی کاتالوگ جدیدش به استودیویی در پاریس رفته است به من می‌گوید که در سال ۲۰۱۷ تمامی اعضای خانواده‌اش را مجبور کرده بود که به امانوئل مکرون رای بدهند.

از آن زمان به بعد، او شاهد "چرخش بزرگی" به راست بوده است، مخصوصا در حوزه مهاجرت و امنیت.

او می‌گوید "من حامی مکرون بودم. برای ما مثل یک نور امید بود، اما حالا حس می‌کنیم که ما را رها کرده است."

خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید

لوسی ویلیامسون / گزارشگر بی‌بی‌سی، پاریس