آیا شمارش معکوس برای پایان حکومت بشار اسد آغاز شده است؟
فرار دسته‌جمعی افسران ارتش؛ شناسایی شکنجهگاههای رژیم سوریه
رژیم سوریه با سرعت به سوی فروپاشی پیش می رود، اما بشار اسد همچنان از موضع قدرت در صداوسیمای ایران، دنیا را مورد خطاب قرار می دهد. هرچند، این خاصیت اغلب نظام های دیکتاتوری است که شخص دیکتاتور آخرین نفری است که از زوال حکومتش باخبر می شود. گزارش های جدید درباره شکنجه‌گاه‌ها و مرکز مخفی سازمان امنیت سوریه، و نیز گزارش هایی که به تازگی از فرار افسران عالی‌رتبه‌تر ارتش منتشر شده، شاید نشانه ای از مشروعیت زدایی سریع تر، آغاز بروز شکاف در تشکیلات نظامی حکومت سوریه و آمادگی نظامیان برای ابراز مخالفت با ادامه زمامداری بشار اسد باشد...
رژیم سوریه با سرعت به سوی فروپاشی پیش می رود، اما بشار اسد همچنان از موضع قدرت در صداوسیمای ایران، دنیا را مورد خطاب قرار می دهد. هرچند، این خاصیت اغلب نظام های دیکتاتوری است که شخص دیکتاتور آخرین نفری است که از زوال حکومتش باخبر می شود.
روز سه شنبه ۱۳ تیر سازمان دیده بان حقوق بشر گزارش مفصلی در مورد شناسایی ۲۷ مرکز مخفی سازمان امنیت سوریه که در آنها معترضان بازداشتی مورد شکنجه ماموران قرار می‌گیرند، منتشر کرد. این تحقیقات به کمک شاهدان عینی انجام شده و توانسته نقشه‌ای از ۲۷ مرکز امنیتی سوریه را تنظیم کند که همه آنها محل شکنجه مخالفان هستند.
به گزارش دویچه وله، این سازمان حقوق‌بشری دست‌کم ۲۶ مرکز شکنجه متعلق به سازمان امنیت بوده و یک زندان عادی نیز به این منظور مورد استفاده نیروهای امنیتی قرار می‌گیرد. جاسوسان و ماموران سازمان امنیت سوریه در اواخر آوریل ۲۰۱۱ در دو طبقه این زندان مستقرشده اند، زیرا بازداشتگاه‌های امنیتی سوریه در پی اوج‌گیری اعتراضات گنجایش زندانیان را نداشته است.
همزمان با انتشار این گزارش، رسانه های ترکیه می گویند که گروهی متشکل از بیش از هشتاد عضو نیروهای مسلح سوریه، از جمله یک ژنرال و تعدادی دیگر افسر ارتش، با عبور از مرز مشترک آن کشور و ترکیه، به خارج پناهنده شده اند. این بزرگترین گروه از نظامیان سوری از زمان آغاز اعتراضات در آن کشور در ماه مارس سال گذشته است که به طور دسته‌جمعی ترک خدمت می کنند و به خارج می گریزند.
کوتاه مدتی پس از آغاز تظاهرات اعتراضی و اعزام نیروهای ارتش برای مقابله با تظاهرکنندگان، گزارش هایی از ترک خدمت نظامیان جزء با هدف مخالفت با حکومت و یا حمایت مسلحانه از معترضان انتشار یافت، اما فرار افسران عالی‌رتبه‌تر ارتش به تازگی گزارش شده است. اخیرا یک خلبان نیروی هوایی سوریه همراه با یک فروند هواپیمای نظامی به خارج پناهنده شد و چند روز پیش نیز گزارش هایی از فرار تعدادی از افسران از جمله یک سرتیپ ارتش انتشار یافت.
به گزارش بی بی سی، با توجه به ساختار خاص ارتش سوریه و خطراتی که متوجه اعضای خانواده و نزدیکان نظامیان پناه‌جو است، مخالفان حکومت این کشور امیدوارند ادامه فرار شمار بیشتری از افسران ارتش نشانه آغاز بروز شکاف در تشکیلات نظامی حکومت سوریه و آمادگی نظامیان برای ابراز مخالفت با ادامه زمامداری بشار اسد، رئیس جمهوری، باشد.
به گفته آنان، با توجه به اتکای هر چه بیشتر اسد به نیروهای نظامی و امنیتی، چنین تحولی بیش از هر عامل دیگری موقعیت حکومت کنونی سوریه را تضعیف می کند و زمینه را برای سقوط، و یا دست کم آمادگی رهبری سوریه برای مصالحه، فراهم می آورد.
در عین حال، خانواده اسد طی بیش از چهل سال حکومت بر سوریه، توانسته است افراد مورد اعتماد و وابسته به خود را در مناصب مهم کشوری و لشکری سوریه قرار دهند و به خصوص سمت های حساس نظامی و امنیتی را به افراد وابسته به اقلیت دینی علوی بسپارند و به این ترتیب، ممکن است روند فروپاشی ارتش به همان سرعتی که مخالفان انتظار دارند بروز نکند.
اگرچه تا کنون تعدادی از افسران عالیرتبه تر صفوف ارتش را ترک کرده و به مخالفان پیوسته اند، اما به نظر می رسد که اکثر این افراد سمت های حاشیه ای نظامی را در اختیار داشته اند و هنوز گزارشی از پناهندگی فرماندهان واحدهای مورد اعتماد حکومت انتشار نیافته تا بتوان آن را به نشانه ای از سقوط قریب الوقوع رژیم تعبیر کرد.
در عین حال، شدت عمل بشار اسد در برابر حرکت اعتراضی نشان می دهد که او هر چه بیشتر به نیروهای نظامی و امنیتی وابسته می شود، در حالی که پانزده ماه برخورد خشونت آمیز با معترضان و هزینه های سنگین سیاسی و اقتصادی آن، ممکن است ادامه حکومت اسد را برای گروه های بیشتری از مردم عادی این کشور غیرقابل قبول کرده باشد.
به گفته برخی ناظران، در صورتی که رهبری سوریه نتواند به سرعت به حرکت اعتراضی و مقاومت مسلحانه در برابر حکومت خاتمه دهد و یا از طریق مصالحه به یک راه حل سیاسی دست یابد، بعید نیست که با گذشت زمان، نارضایی از ادامه وضعیت فعلی به صفوف نظامیان، حتی به افراد وفادار به اسد که مایل به سهیم شدن در سرنوشت او نیستند، سرایت کند.
شکنجه گاهی نزدیک به دانشگاه دمشق
در بزرگراه حافظ اسد در دمشق میان دانشکده‌های انفورماتیک و آموزش مالی ساختمان بتونی خاکستری رنگی وجود دارد که به‌طور یقین کلاس درسی در آن برگزار نمی‌شود. به گفته سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر، این ساختمان جهنمی بر روی زمین است که روزانه انواع مختلف شکنجه در آن صورت می‌گیرد. از شلاق زدن با کمربند تا دادن شوک‌های الکتریکی از طریق اتصال کابل‌های برق به اندام‌های تناسلی زندانیان.
این ساختمان خاکستری‌رنگ، محل استقرار واحد امنیتی معروف به واحد فلسطین است. این واحد به “گروه ۲۳۵” نیز شهرت دارد. به گفته سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر تقریباَ تمامی مراکز امنیتی سوریه دارای اتاق‌های مخصوص برای شکنجه بوده و اغلب این مراکز نیز دارای کدهایی سه رقمی هستند.
شناسایی شکنجه گران و شکنجه گاه ها
حکومت سوریه دارای چهار سرویس اطلاعاتی مجزا است و ظاهرا هر کدام از آنها شکنجه گاه مخصوص خود را دارند. بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق‌بشر به‌طور کلی می‌توان شکنجهگاههای سوریه رابه چهار بخش کلی تقسیم کرد. ۱- مراکز امنیتی نیروی زمینی ۲- بخش امنیتی نیروی هوایی ۳- مراکز امنیت سیاسی و ۴- مرکز امنیتی سراسری وعمومی.
سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر از ماه آوریل ۲۰۱۱ تا کنون با بیش از ۲۰۰ نفر از زندانیان پیشین و شکنجه‌شده مصاحبه کرده است. اغلب این افراد مردان جوان بوده‌اند، اما زنان، کودکان و سالمندان نیز در میان آنان دیده می‌شوند. گزارش بر اساس شهادت مجزا و مستقل دست‌کم ۲ یا ۳ شاهد عینی تنظیم شده که در ساختمان‌های واحدی نگهداری می‌شدند. تنها از این طریق سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر قادر به شناسایی این مراکز امنیتی و تنظمیم نقشه‌ای ماهواره‌ای از این محل‌ها شده است.
برخی از افراد شکنجه‌شده به دلیل اینکه چشمانشان بسته بوده، قادر به توصیف محل بازداشتگاه خود نبوده‌اند و بدین دلیل از بررسی‌های سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر کنار نهاده شده‌اند. دیده‌بان حقوق‌بشر تاکید می‌کند که دقیقاَ به این دلیل تعداد مراکز شکنجه باید بیش از آمار منتشر شده از سوی این سازمان باشد. به کمک شاهدان عینی تا کنون۳۰ فرد مسئول (رئیس یا معاونان) از ۲۱ شکنجه‌گاه توسط دیده‌بان حقوق‌بشر شناسایی شده‌اند. برخی از این افراد بر روی فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارند.
سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر از مجامع جهانی خواسته است که این شکنجه‌گران را مشمول تحریم‌های بین‌المللی کنند. تا کنون تمامی اقدامات تنبیهی علیه رژیم بشار اسد در شورای امنیت سازمان ملل به علت مخالفت روسیه و چین ناکام مانده‌اند.
بر اساس تحقیقات یک مرکز سوری جمع‌آوری اسناد و بنا به شواهد و مدارک موثق دست‌کم ۶۰۳ نفر تحت شکنجه در مراکز امنیتی سوریه جان خود را از دست داده‌اند که نحوه مرگ همگی آنان نیز مستند شده است. این مرکز اسناد می‌گوید که از آغاز ناآرامی‌ها (از حدود مارس ۲۰۱۱) در سوریه تا کنون توانسته ۲۵۴۲۰ شهروند سوری را شناسایی کند که تحت بازداشت نیروهای امنیتی بوده‌اند. در این میان یک پنجم این افراد دوباره آزاد شده‌اند. این بدین معناست که بیش از ۲۰ هزار نفر همچنان در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می‌برند.
کارشناسان بر این باورند که آمار واقعی بازداشت‌شدگان (موقت و دائمی) به مراتب بیش از رقم‌های ذکر شده و حدود صدها هزار نفر است. شمار زیاد زندانیان از یک سو و کمبود زندان و بازداشتگاه‌ها از سوی دیگر سبب شد که نیروهای امنیتی از استادیوها، مدارس و بیمارستان‌ها به عنوان زندان استفاده کنند.
واکنش بین المللی
ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا ابعاد اقدامات وحشیانه حکومت سوریه علیه شهروندان آن کشور را هولناک توصیف کرده و گفته است مرتکبان چنین جنایاتی نباید هرگز مکانی برای فرار بیابند. همزمان، نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب، از گروه ها و شخصیت های مخالفت حکومت بشار اسد خواسته است تا برای پایان دادن به بحران سیاسی و توقف خشونت و کشتار، در صدد اتحاد و رفع اختلاف برآیند.
العربی که در آغاز اجلاس دو روزه حدود دویست و پنجاه تن از فعالان سیاسی و نمایندگان گروه های مخالف حکومت سوریه در قاهره سخن می گفت، افزود: فرصتی در اختیار مخالفان قرار گرفته و باید از این فرصت استفاده کنند و من تکرار می کنم که چنین فرصتی نباید تحت هیچ شرایطی از دست برود. دبیرکل اتحادیه عرب در این اجلاس که تحت عنوان نشست دوستان سوریه تشکیل شده، افزود که فداکاری مردم سوریه بزرگتر از اختلافات جزئی و مجادلات جناحی است.
همچنین، ناصر القدوه، معاون کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان عرب و اتحادیه عرب برای پایان دادن به بحران سیاسی سوریه، در این اجلاس گفت که اگر مخالفان حکومت سوریه در صدد بهبود وجهه و کسب حمایت مردمی و افزایش موقعیت بین المللی خود هستند، باید به وحدت در هدف و نظر دست یابند.
در عین حال، برخی اختلاف نظر بین شخصیت ها و گروه های متعدد و متفاوت سیاسی که طی بیش از چهار دهه گذشته شکل گرفته است تنها به هدف نهایی آنها ارتباط ندارد بلکه با نحوه پیشبرد انقلاب نیز مرتبط است که از آن جمله می توان به قبول یا رد گفتگو و مصالحه با حکومت خانواده اسد، مشارکت رهبری فعلی در دوره انتقالی و موافقت یا مخالفت با مداخله نظامی خارجی اشاره کرد. همچنین، با توجه به سرکوب شدید و بازداشت گسترده مخالفان در داخل سوریه، فعالان و گروه های سیاسی مستقر در خارج ارتباط قوی و محکمی با فعالان در داخل کشور ندارند و مشخص نیست که تا چه اندازه مورد اعتماد توده مردم هستند.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، از اجلاس قاهره خواسته است تا در حمایت از طرح پیشنهادی کوفی عنان برای خاتمه دادن به بحران سیاسی در سوریه تلاش کند.
روز شنبه این هفته، طرح جدید عنان برای تشکیل دولت موقت انتقالی در یک نشست بین المللی در ژنو مطرح شد و مورد استقبال قرار گرفت اما با توجه به پافشاری روسیه در مورد مشارکت رهبران رژیم کنونی در دولت انتقالی، این نشست بدون دستیابی به وحدت نظر خاتمه یافت.
برگرفته از کلمه
