جیمز هولمز
قتل عام جلوی چشم بتمن!
۴۵سال پیش وقتی «بانی وکلاید» ساخته آرتور پن اکران شد، روزنامهها خشونت گسترده فیلم را واجد بدآموزی ارزیابی کردند و سالها بعد کتاب معروف روانشناسانه «وضعیت آخر»، هم خشونت حاکم بر بانی وکلاید را دارای تأثیر بدآموزی ارزیابی کرد.
فیلم آرتور پن انعکاسی از خشونت حاکم بر جامعه آمریکا بود و خشونتی هم که در آن به چشم میخورد گرچه در سینما تازگی داشت، ولی در عالم واقعیت بارها و بارها نمونههایی بهمراتب بدتر از آن رخ داده بود. پس از اکران فیلم، گزارشهایی مبنی بر رواجیافتن سرقتهای مسلحانه از همان نوعی که بانی پارکر و کلاید بارو انجامش میداند منتشر و معلوم شد نگرانیها از تأثیرات منفی سینما بیدلیل نبوده است.
قبل از بانی و کلاید هم سینما بارها تأثیرگذاری خود را بهعنوان رسانهای که همذاتپنداری بالایی را در مخاطبش ایجاد میکند نشان داده بود و در این سالها هم بارها شاهد اتفاقهای ناگواری بودهایم که سرمنشأ آن تقلید از کاراکترهای سینمایی یا تلویزیونی بوده است، ولی آنچه در افتتاحیه فیلم «شوالیه تاریکی برمیخیزد» اتفاق افتاد، در تاریخ سینمای جهان بیسابقه بود. تیراندازی جوانی که با ظاهر شخصیت منفی فیلم به سینما آمده بود و فاجعهای را رقم زد که 12کشته و 50 زخمی بهجا گذاشت، آنقدر تکاندهنده و عجیب بود که ظاهرا برخی از تماشاگران حاضر در سالن ابتدا آن را جزئی از فیلم روی پرده تصور کردهاند!این خبر را اگر کنار تهدید به مرگ منتقدانی بگذارید که از فیلم تازه کریستوفر نولان خوششان نیامده شاید بتوان به نتایج جالبتری رسید؛ اینکه علاقهمندی به سینما و پدیده های سینمایی میتواند هواداران را تا مرز جنون پیش ببرد. در چنین مواقعی معمولا از سینما به عنوان مجرم اصلی یاد میشود و پای بدآموزی هم وسط میآید، ولی کافی است توجه داشته باشیم که این اتفاق در نخستین روز نمایش این فیلم رخ داده است و البته این اتفاق میتواند به تغییراتی در روند تولید هالیوودی نیز منجر شود. کاهش خشونت میتواند راهکاری برای کنترل جامعهای باشد که در آن یک جوان 24ساله ضیافتی سینمایی را به خاک و خون میکشد.
سینما قطعا بر مخاطبش تأثیر میگذارد ولی نمیتوان در هر اتفاقی تقصیر را بر گردن هنر هفتم انداخت.کریستوفر نولان کارگردان فیلم شوالیه تاریکی برمیخیزد در بیانیهای از فاجعه مرگ 12نفر در جریان تیراندازی وحشتناک در رونمایی و نمایش این فیلم بهشدت اظهار تأسف کرد. نولان در بیانیهای کوتاه گفت: من به نمایندگی از اعضای سازنده این فیلم، اندوه و تأسف عمیق خودمان را از فاجعه کلورادو اعلام میکنم؛ فاجعهای که تمام جهان و جامعه را اندوهگین ساخته است. وی ادامه داد: به راستی نمیتوانم هیچ تصوری برای قربانیان این رویداد داشته باشم اما آنها تنها برای دیدن فیلمی تازه به سینما آمده بودند. شوالیه تاریکی برمیخیزد به کارگردانی کریستوفر نولان داستان «بتمن» را به تصویر میکشد که پس از گذشت هشت سال از آخرین فعالیت خود، دوباره برای نجات شهر در برابر دشمنی قدرتمند به پا میخیزد. تام هاردی، کریستین بل، لیام نیسون، جوزف گوردون لویت، آن هاتوی، گری الدمن، مورگان فریمن و ماریون کوتیار نیز ازجمله بازیگران مطرح و برجستهای هستند که در فیلم سینمایی شوالیه تاریکی برمیخیزد ایفای نقش کردهاند. قسمتهای اول و دوم فیلمهای سینمایی بتمن به نام «شروع بتمن» و «شوالیه تاریکی» در سالهای 2005و 2008میلادی اکران شدهاند. مجموعه فیلمهای اکشن بتمن که براساس کمیک استریپی محبوب و معروف ساخته میشوند، ازجمله داستانهای ابر قهرمانانهای هستند که مورد توجه تماشاگران قرار گرفتهاند.
واکنش مایکل مور
مایکل مور فیلمساز معترض آمریکایی پس از رویداد تلخ کشتار در افتتاحیه نمایش فیلم بتمن بیانیهای منتشر کرد. مور، که خود مستندی درباره تیراندازی مدرسه کلمباین ساخته و اتفاقا اسکاری را هم برای این فیلم دریافت کرده این اتفاق را بسیار تلخ و دلخراش عنوان کرد. وی با بیان این مطلب که خود از شهروندان منطقه کلرادو بوده، افزود: نگرانی اصلی من این است که از مردم آمریکا بعدها بهعنوان ملتی وحشی یاد شود.
پوشیدن لباس و زدن ماسک ممنوع
نمایش خونبار فیلم بتمن موجب شد تا کمپانی سازنده فیلم پوشیدن لباس و همچنین استفاده از ماسکهای شخصیتهای این فیلم را ممنوع کند. این تصمیم در حالی گرفته شده که بسیاری از قربانیان در ابتدای تیراندازی و پرتاب گاز اشکآور آن را نوعی تبلیغ برای فیلم محسوب کرده بودند. کارشناسان با انتقاد شدید از عدمنظارت دقیق بر تبلیغات خشونت بار فیلمهایی چون بتمن، مقالههای تندی را علیه مسئولان فرهنگی ایالات متحده در رسانههای مختلف نوشتهاند. کمپانی برادران وارنر همچنین تبلیغات این فیلم را به پوستر و تیزر محدود و اعلام کرد برنامهای برای تبلیغ محیطی و زنده برای فیلم بتمن نخواهد داشت.
لغو اکران در پاریس
همچنین این حمله مسلحانه موجب لغو اکران این فیلم در پاریس شد. قرار بود فیلم شوالیه تاریکی برمیخیزد با حضور کریستوفر نولان- کارگردان فیلم- و کریستین بل، آن هاتوی و مورگان فریمن در پاریس اکران شود، اما پس از فاجعهای که در محل نمایش این فیلم در آمریکا روی داد، از اکران این فیلم در پاریس جلوگیری شد. کمپانی برادران وارنر که تهیه و توزیع این فیلم را برعهده دارد، با ابراز ناراحتی فراوان از حادثه تیراندازی در یکی از سالنهای سینما در آمریکا اعلام کرد که تمام مصاحبههای تلویزیونی مربوط به این فیلم در شهر پاریس لغو خواهد شد. پس از لغو اکران فیلم بتمن در پاریس، تعدادی از طرفداران و خبرنگاران در مقابل هتل بریستل تجمع کردند. قرار بود عوامل تهیه این فیلم نیز در این مکان حضور داشته باشند.
فروش روز اول
سومین قسمت مجموعه فیلم بتمنی کریستوفر نولان بهنام شوالیه تاریکی برمیخیزد در روز جمعه موفق شد به فروش 75میلیون دلاری در سینماهای آمریکا دست پیدا کند. با وجود اینکه شروع اکران عمومی این فیلم ابرقهرمانانه و کمیک استریپی با یک تراژدی همراه بود، اما استقبال تماشاگران از آن خوب و بالا بوده است.
فاصله بين دنياي واقعي و جهان ساختهشده در فيلمهاي سينمايي گاه بسيار نازك و شكننده است و به آساني فرو ميريزد. با ديدن بعضي صحنهها در زندگي روزمره ناخودآگاه هيجانزده ميشويم و ميگوييم «مثل توي فيلمها!»اتفاق ناگواري صنعت سرگرمي و سينماي جهان را شوكه كرده و در غم و اندوه فرو برده است.روز جمعه جوان 24ساله مسلحي در شهر آئورا (ايالت كلرادوي آمريكا) در سالن نيمهشب فيلم «شواليه تاريكي برميخيزد» جديدترين قسمت از سري فيلمهاي بتمن در هنگام نمايش فيلم به سالن سينما حمله ميكند و پس از پرتابكردن بمب دودزا مردم وحشتزده را به گلوله ميبندد و 12 نفر را ميكشد و حدود 60 نفر را زخمي ميكند كه حال چند نفر از آنها وخيم است؛ حادثهاي كه بلافاصله به تيتر نخست همه روزنامهها و خبرگزاريها در دو، سه روز اخير تبديل شده است و با نام «كشتار كلرادو» به عنوان بزرگترين حادثه تيراندازي در تاريخ آمريكا تبديل شده است.
طنز تلخ موضوع اين است كه بتمن ابرقهرمان غمگيني كه قرار بود نجاتدهنده مردم از دست جنايتكاران باشد و پدر و مادرش را در كودكي در حادثهاي مشابه از دست داده است به نظارهگر صرف اين حادثه دردناك تبديل شده است. فيلمي كه از مدتها قبل قرار بود ركوردهاي فروش را بشكند به شدت در اين حادثه ضربه خورده است. سازندگان فيلم به احترام قربانيان اين فاجعه، نمايش فيلم در فرانسه را لغو كردند، تمام مراسم تبليغاتي با حضور كارگردان و بازيگران نيز لغو شده است و اعلام كردهاند تا دوشنبه هيچ خبري از فروش فيلم را منتشر نخواهند كرد (در حالي كه در سينماي امروز، آمار فروش فيلمها بهويژه فيلمهاي پرفروش لحظهبه لحظه منتشر ميشود) اكثر سايتهاي سينمايي به احترام قربانيان يا تحليلي در مورد فيلمها و فروش آنها ارايه ندادند يا با گراميداشت ياد آنها تنها گزارش كوتاهي منتشر كردند.بحث در مورد قانون حمل اسلحه در آمريكا و وضع امنيتي سالنهاي سينما و سلامت روان قاتل (جميز هولمز كه در بازداشت پليس است) شروع شده است و قطعا تا مدتها ادامه مييابد اما «كريستو فرنولان» كارگردان فيلم در متني كه براي گراميداشت قربانيان منتشر كرده است به نكته مهمي اشاره ميكند: «سالن سينما خانه من است و مردم براي جستوجوي اميد، لذت و زندگي به اين سالنها ميآيند و اينكه كسي اين مكان را براي حمله به مردم بيگناه و بيدفاع انتخاب كند، براي من بسيار عذابآور و دردناك است.»در ايران حادثه سينما ركس آبادان در هنگام نمايش فيلم «گوزنها» همچنان در يادها مانده است. در سالهاي اخير و پس از آتشسوزي در سينما آزادي و شهر قصه و بازسازي آن، بحث امنيت تماشاگران مطرح شد اما مسوولان سينمايي كشور و حوزه هنري به عنوان مالك سينما آزادي و بسياري از سينماهاي تهران و شهرستانها، راه ديگري براي امنيت تماشاگران در نظر گرفتهاند. آنها با خالي كردن سالنهاي سينما از مردم، ميخواهند خداي ناكرده اتفاق ناگواري در سالنهاي خالي نيفتد. اين هم روش جالبي است.
برگرفته از ایران و شرق