بازدید با چشمان بسته
«هیچ عکسی نمیتواند کاستیهای بیشمار توافق اتحادیه اروپا و ترکیه را بپوشاند. آنچه آنگلا مرکل باید از سفر ترکیه به ارمغان بیاورد، نه عکسهایی با چهرههای خندان، بلکه تضمینی سفتوسخت درباره این مسئله است که مقامات ترکیه ارسال پناهندگان به کشورهای اصلی خود را متوقف میکنند و اجرای قوانین پناهندگی را به طور مؤثر آغاز میکنند». این سخنان «جان دال هوی سن»، مدیر بخش اروپا و آسیای مرکزی سازمان عفو بینالملل، در آستانه سفر روز گذشته «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان به ترکیه است.آنگلا مرکل، به همراه «دونالد تاسک» رئیس شورای اروپا و «فرانس تیمرمانس»، معاون رئیس کمیسیون اروپا، روز گذشته به شهر «غازی عینتاب» در جنوب شرقی ترکیه سفر کرد. به گفته ناظران، هدف از این سفر که پس از توافق اخیر اتحادیه اروپا و ترکیه صورت گرفته، بازدید از اردوگاه پناهندگان در نزدیکی مرز سوریه و دیدن شرایط زندگی پناهندگان سوری است. آنگلا مرکل روز گذشته در کنفرانسی خبری با دفاع از ترکیه، گفت: «این کشور با پذیرفتن پناهندگان سوری که تعداد آنها سه برابر پناهندگانی است که کل اتحادیه اروپا پذیرفته، بار سنگین بحران پناهجویی را به دوش میکشد».
از ٢٠ مارس توافق ترکیه و اتحادیه اروپا اجرائی شده است؛ توافقی که براساس آن، پناهجویانی که خود را به یونان میرسانند، در صورتی که با درخواست پناهندگی آنها موافقت نشود، به ترکیه بازگردانده میشوند. در مقابل هر فرد سوری که از یونان به ترکیه بازگردانده میشود، یک پناهجوی سوری ساکن اردوگاههای ترکیه به کشورهای اروپایی فرستاده میشود. همچنین اتحادیه اروپا پذیرفته محدودیتهای صدور ویزا برای شهروندان ترکیه را لغو کند.
این توافق از همان ابتدا انتقادهای سازمانهای حقوقبشری را به دنبال داشت و روز گذشته و همزمان با سفر مرکل، این انتقادها بار دیگر جان گرفت. سازمان عفو بینالملل میگوید هیأت اروپایی همراه مرکل در سفر خود به ترکیه به جای پنهانکردن نقض حقوق بشری که پناهجویان با آن روبهرو هستند، این موارد را مورد بررسی قرار دهد.
در هفتههای پس از توافق ترکیه و اتحادیه اروپا، سازمان عفو بینالملل و دیگر سازمانهای حقوقبشری با ارائه مدارکی اثبات کردهاند مقامات مرزی ترکیه به پناهجویان سوری اجازه ورود به خاک این کشور ندادهاند و نیروهای امنیتی ترکیه به برخی از آنها شلیک کرده و آنها را به اجبار به خاک سوریه بازگرداندهاند.
مستندات سازمان عفو بینالملل نشان میدهد مقامات ترکیه پناهجویانی را که از جنگ سوریه فرار کردهاند جمع کرده و هزاران نفر از آنها ازجمله زنان باردار و کودکان را به سوریه بازگرداندند. آنهایی که در اردوگاهها ساکن شدهاند هم در شرایط وخیمی بهسر میبرند و بسیاری از کودکان از درس و مشق بازماندهاند.
پناهجویان غیرسوری هم وضعیت مشابهی دارند. تنها چند ساعت بعد از امضای توافق آنکارا و اتحادیه اروپا، ترکیه ٣٠ پناهجوی افغان را از کشورش اخراج کرد؛ آنهم در شرایطی که پناهجویان مصرانه میگفتند اگر بازگردند از سوی طالبان مورد حمله قرار میگیرند. در ماههای اخیر مقامات ترکیه مرزهای خود را به روی همه بستهاند و فقط به پناهجویان زخمی سوری اجازه ورود میدهند. در این میان آنکارا به سازمان دیدهبان حقوق بشر و سازمانهای غیردولتی هم اجازه نداده به اردوگاههای پناهجویان دسترسی داشته باشند، ازجمله پناهجویانی که طبق توافق ترکیه-اتحادیه اروپا، از یونان اخراج شدهاند؛ امری که به گفته این سازمانها، خطر زیرپاگذاشتن حقوق بشر را افزایش میدهد. «جان دال هوی سن» بهدرستی میگوید: «رهبران اتحادیه اروپا باید واقعیت را بررسی کنند. ترکیه کشور امنی برای بازگرداندن پناهندگان نیست. رهبران اروپایی باید از پناهندگانی که نمیتوانند هیچ جای امنی پیدا کنند، استقبال کنند. آنها باید بازگرداندن پناهجویان به ترکیه را تا زمان مهیاشدن شرایط لازم، به حالت تعلیق درآورند. کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید طرح اسکانی را دنبال و مسیری امن و قانونی از ترکیه تا اروپا برای پناهندگان فراهم کنند».
شرق